The Sky: લદ્દાખથી લઇ અમેરિકા સુધી આકાશ રંગબેરંગી કેમ ?

The Sky : શનિવારે રાત્રે લદ્દાખથી લઈને અમેરિકાના આકાશ (The Sky) માં કંઈક એવું બન્યું કે જેણે દરેકને આશ્ચર્યમાં મૂકી દીધા છે. જાણે કુદરતે પોતાનું મેઘધનુષ્ય બનાવ્યું હોય કે હોળી રમી હોય તેવું આકાશ જોવા મળ્યું હતું. રંગબેરંગી લાઈટોમાં નહાતા આકાશની તસવીરો અને વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થઈ રહ્યા છે. આ કેવો ચમત્કાર છે? દરેકના હોઠ પર આ પ્રશ્ન છે.

આ સોલાર સ્ટોર્મ છે

વાસ્તવમાં આ સોલાર સ્ટોર્મ છે. સૌર વાવાઝોડાનો સીધો સંબંધ સૂર્ય સાથે છે. ચમકતી રકાબી જેવો દેખાતો સૂર્યનો સૌથી બહારનો પડ લગભગ 5 હજાર ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન ધરાવે છે. જ્યારે સૂર્યના કેન્દ્રમાં તાપમાન લગભગ 15 મિલિયન ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી અનેક ગણું વધારે છે.

સૂર્યમાં 92 ટકા હાઇડ્રોજન ગેસ

દરેક વ્યક્તિ જાણે છે કે સૂર્ય એ વાયુઓનો બોલ છે. તેમાં કશું નક્કર નથી. તેને અમુક અંશે પરમાણુ રિએક્ટર સાથે સરખાવી શકાય છે. પરંતુ અહીં પ્રક્રિયા ન્યુક્લિયર ફ્યુઝનની છે. સૂર્યમાં 92 ટકા હાઇડ્રોજન ગેસ છે. અતિશય ગરમીને કારણે હાઇડ્રોજન પરમાણુ તૂટતા રહે છે અને હિલીયમ બનતું રહે છે. અણુઓના તૂટવાથી અને હિલીયમના નિર્માણમાં અમર્યાદિત ઉર્જા મુક્ત થાય છે. આ ઉર્જા ચારે તરફ ફેલાય છે, જે પૃથ્વીને ગરમી પૂરી પાડે છે.

એક સેકન્ડમાં ચાર કરોડ ટન ઊર્જા છૂટી જાય છે

આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન સૌર જ્વાળાઓ અથવા સૌર જ્યોત ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રક્રિયા સૂર્યમાં ચાલુ રહે છે. સૌર જ્યોત આગળ આવે છે. આ જ્વાળાઓમાંથી અપાર ગરમી નીકળે છે. તેનો અંદાજ તમે એ વાત પરથી લગાવી શકો છો કે એક સેકન્ડમાં 40 મિલિયન ટન એનર્જી રીલીઝ થાય છે.

સૌર જ્યોત લાખો કિલોમીટર લાંબી

હાઇડ્રોજનને હિલીયમમાં રૂપાંતરિત કરવાની પ્રક્રિયામાં ઉદભવતી આ સૌર જ્યોત લાખો કિલોમીટર લાંબી છે. તે ખૂબ જ રસપ્રદ છે કે સૌર જ્વાળાઓ દર 11 વર્ષે વધે છે. નવાઈની વાત એ છે કે આ ઘટના લગભગ દર 11 વર્ષે બને છે. આ અવકાશનું વણઉકેલાયેલ રહસ્ય છે. આ જ્વાળાઓની અસર, એટલે કે જ્વાળાઓમાં વધારો થવાની તીવ્રતા, આપણી કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમને પણ અસર કરે છે. તેની અસર કોમ્યુનિકેશન સેટેલાઇટના કામકાજ પર જોવા મળે છે. આ સૌર જ્વાળાઓની તેજને કારણે જ આકાશમાં રંગબેરંગી લાઇટો દેખાય છે.

પૃથ્વીના સંચાર નેટવર્કમાં વિક્ષેપનો ભય

સમાચાર એજન્સી એએનઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, આ મહત્વપૂર્ણ ખગોળીય ઘટનામાં, સૌર જ્વાળાઓ અને કોરોનલ માસ ઇજેક્શનની શ્રેણીએ આકાશને ચકિત કરી દીધું છે. તેની અસર કદાચ ઉત્તરી ગોળાર્ધ સુધી પહોંચી રહી છે. જો કે, તે વહેલી સવારના આકર્ષક પ્રકાશ જેવો હોવા છતાં, એવી ચિંતા પણ વધી રહી છે કે તે પૃથ્વીના સંચાર નેટવર્કમાં વિક્ષેપ પેદા કરી શકે છે.

સૌથી શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડું 1859માં પૃથ્વી પર આવ્યું

આવુ સૌથી શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડું 1859માં પૃથ્વી પર આવ્યું હતું. તેને કેરિંગ્ટન ઇવેન્ટ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આ વાવાઝોડાને કારણે કોમ્યુનિકેશન લાઈનો સંપૂર્ણ રીતે ખોરવાઈ ગઈ હતી.

ટ્રાન્સફોર્મર આવી સૌર ઘટના સામે ટકી શકતું નથી

સીએનએનના અહેવાલ મુજબ, વૈજ્ઞાનિક બિલ નયેએ આપણા ટેકનોલોજી આધારિત સમાજ પર સૌર વાવાઝોડાની અસર અંગે આશંકા વ્યક્ત કરી છે. તેમણે 1859ની કેરિંગ્ટન ઘટના સાથે સરખામણી કરીને વીજળી અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ પરની આપણા ભારે અવલંબનને કારણે ઊભા થયેલા જોખમો પર ભાર મૂક્યો હતો. જો વિક્ષેપો ઊભો થાય તો તેણે સંભવિત અસરોની પણ રૂપરેખા આપી.

હેલોવીન સ્ટોર્મ" પછીનું બીજું સૌથી મોટું તોફાન

નેશનલ ઓસેનિક એન્ડ એટમોસ્ફેરિક એડમિનિસ્ટ્રેશનના સ્પેસ વેધર પ્રિડિક્શન સેન્ટર અનુસાર, આ પ્રકારનું દુર્લભ સૌર તોફાન ઓક્ટોબર 2003માં જોવા મળ્યું હતું. આ એક મહત્વપૂર્ણ ખગોળીય ઘટના હતી. વર્તમાન સૌર વાવાઝોડું ઓક્ટોબર 2003ના "હેલોવીન સ્ટોર્મ" પછીનું બીજું સૌથી મોટું તોફાન છે. હેલોવીનને કારણે સ્વીડનમાં અંધારપટ છવાઈ ગયો હતો. જેના કારણે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ગ્રીડ પણ અટકી પડી હતી.

આ પણ વાંચો------ Solar Storm: આશરે 2 દશકો બાદ સૌથી વિનાશકારી સુર્ય તુફાન પૃથ્વીથી અથડાયું