SC Verdict : માત્ર આરોપી અથવા દોષિતનું ઘર તોડવું બંધારણની વિરુદ્ધ

• દેશભરમાં બુલડોઝરની કાર્યવાહી પર સુપ્રીમ કોર્ટે મહત્વનો ચૂકાદો
• કોર્ટે કડક ટિપ્પણી કરતા કહ્યું છે કે કોઈ પણ સરકાર મનસ્વી રીતે કામ કરી શકે નહીં
• કોઈની સંપત્તિ પણ મનસ્વી રીતે છીનવી શકાય નહીં
• કોર્ટે કહ્યું છે કે માત્ર આરોપી અથવા દોષિતનું ઘર તોડવું બંધારણની વિરુદ્ધ

Supreme Court Verdict : દેશભરમાં બુલડોઝરની કાર્યવાહી પર સુપ્રીમ કોર્ટે મહત્વનો ચૂકાદો (Supreme Court Verdict)આપ્યો છે. ઉત્તર પ્રદેશથી શરૂ થયેલી બુલડોઝરની કાર્યવાહી પર કોર્ટે કડક ટિપ્પણી કરતા કહ્યું છે કે કોઈ પણ સરકાર મનસ્વી રીતે કામ કરી શકે નહીં અને કોઈની સંપત્તિ પણ મનસ્વી રીતે છીનવી શકાય નહીં. કોર્ટે કહ્યું છે કે માત્ર આરોપી અથવા દોષિતનું ઘર તોડવું બંધારણની વિરુદ્ધ છે. જો કોઈનું મકાન ગેરકાયદેસર રીતે તોડી પાડવામાં આવશે તો અધિકારીઓ જવાબદાર રહેશે.

જસ્ટિસ બીઆર ગવઈની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે શું કહ્યું

જસ્ટિસ બીઆર ગવઈની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે કહ્યું કે તેણે બંધારણ હેઠળ બાંયધરી આપવામાં આવેલા અધિકારોને ધ્યાનમાં લીધા છે જે વ્યક્તિઓને રાજ્યની મનસ્વી કાર્યવાહીથી રક્ષણ પૂરું પાડે છે. તે જણાવે છે કે કાયદાનું શાસન વ્યક્તિઓને ખાતરી કરવા માટે એક માળખું પૂરું પાડે છે કે તેમની મિલકત મનસ્વી રીતે છીનવી લેવામાં આવશે નહીં. કોર્ટે કહ્યું કે તેણે સત્તાના વિભાજન તેમજ કાર્યકારી અને ન્યાયિક શાખાઓ તેમના સંબંધિત વિસ્તારોમાં કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેના પર પણ વિચાર કર્યો.

કાર્યપાલિકા ન્યાયતંત્રની જગ્યા લઇ શકે નહી

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, ન્યાયિક કાર્યો ન્યાયતંત્રને સોંપવામાં આવે છે અને કાર્યપાલિકા ન્યાયતંત્રનું સ્થાન લઈ શકે નહીં. જો કાર્યપાલિકા મનસ્વી રીતે વ્યક્તિના ઘરને માત્ર એટલા માટે તોડી નાખે છે કારણ કે તેના પર આરોપ છે, તો તે સત્તાના વિભાજનના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન છે. કાર્યપાલિકા કોઈ વ્યક્તિને દોષિત જાહેર કરી શકતું નથી અને ન તો તે ન્યાયાધીશ બની શકે છે અને આરોપી વ્યક્તિની મિલકતને તોડી પાડવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો----Supreme Court: હાઈકોર્ટ આ પ્રકારના આદેશ કેમ કરી શકે? સુપ્રીમ કોર્ટે ગુજરાત હાઈકોર્ટનો ઉધડો લેતા ઉઠાવ્યા સવાલ

સુપ્રીમ કોર્ટે માર્ગદર્શિકા નક્કી કરી

1. ઓર્ડર પસાર થયા પછી પણ, પીડિત પક્ષને તે આદેશને પડકારવા માટે સમય આપવો જોઈએ.

2. ઘર ખાલી કરવા માટે પૂરતો સમય આપવો જોઈએ.

3. કારણ બતાવો નોટિસ વિના કોઈ ડિમોલિશન કરવું જોઈએ નહીં.

4. નોટિસનો જવાબ સ્થાનિક મ્યુનિસિપલ કાયદાઓમાં નિર્ધારિત સમય મુજબ અથવા સેવાની તારીખથી 15 દિવસની અંદર, જે પછીથી હોય તે આપવો આવશ્યક છે.

5. નોટિસ અંગેની માહિતી ડીએમને આપવામાં આવશે.

6. નોટિસમાં જણાવવું જોઈએ કે શા માટે ઘર ગેરકાયદેસર છે.

7. ગેરકાયદેસર કાર્યવાહી માટે અધિકારીઓ જવાબદાર રહેશે.

8. તોડી પાડવાની કાર્યવાહીની વિડિયોગ્રાફી ફરજિયાત છે.

પૂર્વ CJIએ કડક ટિપ્પણી કરી હતી

તમને જણાવી દઈએ કે, જમીયત ઉલેમા-એ-હિંદ સહિત અનેક અરજીકર્તાઓએ દેશના અલગ-અલગ રાજ્યોમાં થઈ રહેલી બુલડોઝરની કાર્યવાહી વિરુદ્ધ અરજી દાખલ કરી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે આ મામલામાં પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો. દેશના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશે તાજેતરમાં બુલડોઝર ન્યાયની સખત નિંદા કરી હતી અને કહ્યું હતું કે કાયદાના શાસનમાં બુલડોઝર ન્યાય બિલકુલ અસ્વીકાર્ય છે. જો આને મંજૂરી આપવામાં આવે તો કલમ 3001 હેઠળ મિલકતના માલિકની બંધારણીય માન્યતા મૃત પત્ર બની રહેશે.

25 લાખ વળતરનો આદેશ

ઉત્તર પ્રદેશમાં બુલડોઝરની કાર્યવાહી સંબંધિત એક કેસની સુનાવણી કરતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે 25 લાખ રૂપિયાના વળતરનો આદેશ આપ્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું હતું કે બંધારણની કલમ 300A જણાવે છે કે કાયદાની સત્તા વિના કોઈપણ વ્યક્તિને તેની સંપત્તિથી વંચિત રાખવામાં આવશે નહીં. 2019માં ઉત્તર પ્રદેશના મહારાજગંજ જિલ્લામાં એક મકાનને તોડી પાડવા સંબંધિત કેસમાં સર્વોચ્ચ અદાલતે 6 નવેમ્બરે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો હતો. બેન્ચે ઉત્તર પ્રદેશ સરકારને વચગાળાના પગલા તરીકે અરજદારને રૂ. 25 લાખનું વળતર ચૂકવવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. તમને જણાવી દઈએ કે, અરજદારનું ઘર રોડ પ્રોજેક્ટ માટે તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું.

આ પણ વાંચો---Supreme Court : અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટીનો લઘુમતી દરજ્જો નક્કી કરવા નવી બેન્ચની રચના