ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) માટે આજનો દિવસ (શનિવાર) ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આજે ISRO તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન લોન્ચ કરશે. ISRO તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન આદિત્ય-L1 લોન્ચ કરવા માટે તૈયાર છે. આ મિશન આજે સવારે 11.50 કલાકે શ્રીહરિકોટા સ્પેસ...
ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) માટે આજનો દિવસ (શનિવાર) ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આજે ISRO તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન લોન્ચ કરશે. ISRO તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન આદિત્ય-L1 લોન્ચ કરવા માટે તૈયાર છે. આ મિશન આજે સવારે 11.50 કલાકે શ્રીહરિકોટા સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવશે.
આદિત્ય મિશનને 1.5 મિલિયન કિલોમીટરના અંતરે પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેના L1 બિંદુ સુધી પહોંચાડવાનું છે. L1 પોઈન્ટ સુધી પહોંચવું એટલું જ મુશ્કેલ નથી, પરંતુ ત્યાં રહેવું પણ મુશ્કેલ છે. સૂર્યની નજીકની હાલો ભ્રમણકક્ષામાં આદિત્ય-એલ1ને સ્થાપિત કરવામાં 100 થી 120 દિવસનો સમય લાગશે. ISRO માટે આ મિશન માત્ર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ નથી પણ ખૂબ જ પડકારજનક પણ છે. વિચારવા જેવી વાત એ છે કે જો આપણે સૂર્યમાં 2 મિનિટ પણ ઊભા ન રહી શકીએ તો આદિત્ય-L1 સૂર્યની આટલી નજીક જઈને કેવી રીતે ટકી શકશે?
આદિત્ય-L1 અને મિશન ચંદ્રયાન વચ્ચેનો તફાવત
તમને જણાવી દઈએ કે હાલો ભ્રમણકક્ષામાં સ્થાપિત થયા બાદ આદિત્ય-એલ1 24 કલાક સૂર્યનું નિરીક્ષણ કરશે. જાણી લો કે આદિત્ય-L1 અને મિશન ચંદ્રયાનમાં મોટો તફાવત છે. ISRO પાસે ચંદ્રયાન માટે ઘણો ડેટા અને લાંબો અનુભવ છે. પરંતુ આદિત્ય મિશન એક એવી ફ્લાઇટ છે જેનો ઇસરોએ પહેલાં ક્યારેય પ્રયાસ કર્યો નથી. આદિત્ય-L1ના લોન્ચિંગ સાથે, ભારતનું ISRO વિશ્વની પસંદગીની અવકાશ એજન્સીઓમાં જોડાશે. અત્યાર સુધી માત્ર નાસા, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી અને જર્મન એરોસ્પેસ સેન્ટરે સૌર અભ્યાસ માટે મિશન મોકલ્યા છે.
સૂર્ય પર તાપમાન શું છે?
નોંધનીય છે કે સૂર્યની સપાટીથી સહેજ ઉપર ફોટોસ્ફિયરનું તાપમાન 5 હજાર 500 ડિગ્રી સેલ્સિયસની આસપાસ છે. તેના કેન્દ્રનું મહત્તમ તાપમાન 15 મિલિયન ડિગ્રી સેલ્સિયસ છે. આવી સ્થિતિમાં કોઈપણ અવકાશયાન માટે ત્યાં જવું શક્ય નથી. પૃથ્વી પર કોઈ માનવ નિર્મિત વસ્તુ નથી જે સૂર્યની આટલી ગરમી સહન કરી શકે. આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ થાય છે કે જ્યારે સૂર્ય આટલો ગરમ હશે ત્યારે આદિત્ય એલ-1 ત્યાં કેવી રીતે જશે.
આદિત્ય-એલ1 સૂર્યની ગરમીથી કેવી રીતે બચશે?
મિશન આદિત્ય-L1 ને ભારતના ISRO ના ISTRAC તેમજ યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સીના સેટેલાઇટ ટ્રેકિંગ સેન્ટર દ્વારા ટ્રેક કરવામાં આવશે. આદિત્યને સૂર્ય-પૃથ્વી સિસ્ટમના લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1ની આસપાસ પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવશે. લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ એ અવકાશમાં તે સ્થાન છે, જ્યાં જો નાનું શરીર મૂકવામાં આવે તો તે ત્યાં જ રહે છે. આદિત્ય જે ભ્રમણકક્ષામાં જઈ રહ્યા છે તેની ખાસ વાત એ છે કે તે સૂર્યની આસપાસ ફરતી વખતે ટેલિસ્કોપને પૃથ્વી સાથે સુસંગત રહેવા દે છે. આ ઉપગ્રહના મોટા સનશિલ્ડ ટેલિસ્કોપને સૂર્યની ગરમીથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.
જાણો કે સૂર્યનું પોતાનું ગુરુત્વાકર્ષણ છે. પૃથ્વીનું પોતાનું ગુરુત્વાકર્ષણ પણ છે. અવકાશમાં જ્યાં આ બંનેનું ગુરુત્વાકર્ષણ એકબીજા સાથે અથડાય છે. અથવા બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યાં પૃથ્વી અને સૂર્યનું ગુરુત્વાકર્ષણ સમાન રહે છે. આ બિંદુને લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ કહેવામાં આવે છે. પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે આવા 5 લેગ્રેન્જ પોઈન્ટની ઓળખ કરવામાં આવી છે. ભારતનું સૂર્યયાન લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 એટલે કે L1 ની મુલાકાત લઈને સંશોધન કરશે.
