Election : પત્રિકાઓ અને લાઉડસ્પીકર હવે ભૂતકાળની વાત...ઉમેદવાર અને પક્ષનો પ્રચાર હવે સોશિયલ મીડિયાને હાથ...
લોકશાહીના મહાન તહેવારે વર્ચ્યુઅલ વિશ્વમાં પણ ગૌરવ લાવ્યા છે. બિલ્લા, પત્રિકાઓ અને લાઉડસ્પીકર દ્વારા પ્રચાર કરવાની વાત હવે સાવ નિરર્થક બની ગઈ છે. પાર્ટી અને ઉમેદવારોના પ્રચારની કમાન હવે સોશિયલ મીડિયા ગ્રૂપ ચલાવતા Influencers ના હાથમાં આવી ગઈ છે. પક્ષકારોની નજરમાં આ મંચ પર એવી અનેક હસ્તીઓ છે, જેમની ઓળખ કવિતા-વાર્તાઓ લખીને અને વાંચીને, મીમ્સ-કાર્ટૂન બનાવીને, સ્ટેન્ડ અપ કોમેડી કરીને અને લોકગીતો અને સંગીત ગાઈને બને છે. રાજકારણી હોવું જરૂરી નથી, પણ પોસ્ટમાં હસ્તાક્ષર અને પ્રાસમાં સુઘડતા હોવી જોઈએ. આ સાથે તેની પહોંચ પણ લાખોમાં હોવી જોઈએ. તે જ સમયે, વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સક્રિય યુટ્યુબર્સ પણ તેમાં ફિટ થઈ જાય છે. એક જ ક્લિકથી ઉમેદવારનો મેસેજ મતદારોના ઘરે પહોંચી રહ્યો છે.
વ્હોટ્સએપ, ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને X પ્રિફર્ડ પ્લેટફોર્મ છે...
નિષ્ણાતો કહે છે કે પાર્ટીઓ આવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પસંદ કરે છે, જે ખૂબ પ્રતિબંધો વિના લોકો સાથે ઝડપથી કનેક્ટ થવામાં મદદ કરે છે. વોટ્સએપ, ઇન્સ્ટાગ્રામ, ફેસબુક અને X જેવા ઘણા પ્લેટફોર્મ છે જે લોકોના ચોક્કસ વર્ગને પૂરી પાડે છે.
AI પણ મદદરૂપ છે...
પ્રચાર અભિયાનમાં પણ AI ની મદદ લેવામાં આવી રહી છે. ખાસ કરીને એવી પરિસ્થિતિ બતાવવા માટે કે જે વિડિયોમાં શારીરિક રીતે કેપ્ચર ન થઈ શકે. સ્ટોરીઝ બનાવીને એઆઈની મદદથી વીડિયો કે પોડકાસ્ટના ફોર્મેટમાં સામગ્રી તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે.
મોબાઇલ ઇનબોક્સમાં આવતા સંદેશાઓ...
દિલ્હી-એનસીઆરમાં રહેતા પહાડી લોકોમાં લોકપ્રિય કોમેડિયનના ફોલોઅર્સ લગભગ એક લાખ છે. તે કહે છે કે છેલ્લા એક સપ્તાહથી તેના ઇનબોક્સમાં અલગ-અલગ પાર્ટીઓના મેસેજ આવી રહ્યા છે. દરેક વીડિયો પર 15 થી 30 હજાર રૂપિયાની ઓફર છે. બદલામાં, તમારે તેમની તરફેણમાં એક વિડિઓ બનાવવો પડશે અને તેને તમારા સોશિયલ મીડિયા હેન્ડલ પર અપલોડ કરવો પડશે. આ ઉપરાંત વિપક્ષી પાર્ટીથી દૂર રહેવાની સલાહ પણ આપવામાં આવી છે. આ માટે ચૂંટણી (Election) સુધી સમજૂતી કરવા માટે પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે.
Influencers અસરકારક સાબિત થઈ રહ્યા છે...
રાજકીય સલાહકારના સ્થાપક અને એક સમયે આમ આદમી પાર્ટીના આઈટી સેલના વડા રહી ચૂકેલા અંકિત લાલે જણાવ્યું હતું કે રાજકીય પક્ષો મતદારો સાથે જોડાવા માટે ચૂંટણી (Election) પ્રચારમાં પહેલા ડિજિટલ માધ્યમ પસંદ કરે છે. આમાં સોશિયલ મીડિયા Influencers મહત્વપૂર્ણ છે. આ માટે, એ જોવામાં આવે છે કે કોઈ ચોક્કસ Influencers નું અનુસરણ કેટલું છે, તેના અનુયાયીઓ કેવા છે, તે શહેરી છે કે ગ્રામીણ, તેનો વ્યવસાય શું છે વગેરે. આના દ્વારા પક્ષો એવા લોકોને પણ પ્રભાવિત કરે છે જેઓ મત આપતા નથી, પરંતુ ધારણાઓ ઘડવામાં ભૂમિકા ભજવે છે. તેને આ રીતે સમજો, સરેરાશ બે લાખની વસ્તી ધરાવતા વિધાનસભા મતવિસ્તારમાં, 40 ટકા ઈન્ટરનેટ એક્સેસ સાથે, ડિજિટલ માધ્યમો દ્વારા 75,000 થી 80,000 લોકોને પ્રભાવિત કરવાનું શક્ય છે. કોઈપણ વિધાનસભા ચૂંટણી (Election)માં 5,000 મતનો તફાવત પણ જીત કે હારનો સારો માર્જિન છે. લોકસભામાં આ આંકડો ચાલીસથી પચાસ હજાર સુધી જઈ શકે છે.
બજેટ અંદાજ મુશ્કેલ...
ચૂંટણી (Election) પંચના ડેટા અનુસાર, 2019ની લોકસભા ચૂંટણી (Election) દરમિયાન ભાજપે 325 કરોડ રૂપિયા અને કોંગ્રેસે મીડિયા જાહેરાતો (પ્રિન્ટ અને ઇલેક્ટ્રોનિક, બલ્ક એસએમએસ, કેબલ વેબસાઇટ્સ, ટીવી ચેનલો વગેરે) પર 356 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા હતા. સોશિયલ મીડિયા સેક્ટરમાં કામ કરતી દક્ષ નીઓ કોમ્યુનિકેશનના ડિરેક્ટર આશુતોષનું કહેવું છે કે મોનિટરિંગ છતાં સોશિયલ મીડિયા પર થતા ખર્ચનો ચોક્કસ અંદાજ લગાવવો શક્ય નથી.
પ્રમોશનલ વ્યૂહરચનામાં ફેરફાર...
ભાજપે રાજ્ય અને લોકસભા સ્તરે તેની સોશિયલ મીડિયા પ્રચારની રણનીતિ બદલી છે. રાજ્યની સાથે સાથે હવે હાઈકમાન્ડે પાર્ટીના લોકસભા મતવિસ્તાર અનુસાર સોશિયલ મીડિયા Influencers અને યુટ્યુબર્સ સાથે બેઠક યોજવાની સૂચના આપી છે. આમાં રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરના નેતાઓ Influencers અને શેરી યુટ્યુબર્સ સાથે વાર્તાલાપ કરશે. પાર્ટી પ્રચારની રણનીતિને દ્વિપક્ષીય સંવાદ દ્વારા આગળ વધારશે.
ભાષા અને વપરાશકર્તાની પસંદગીઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે...
સોશિયલ મીડિયા એક્સપર્ટ આયુષ મિશ્રાએ કહ્યું કે પ્રચાર શરૂ કરતા પહેલા પ્રભાવક સંબંધિત લોકસભા મતવિસ્તારનો સર્વે કરે છે. આમાં, ભાષાની વિવિધતા, વપરાશકર્તાની વિચારસરણી અને પસંદ-નાપસંદની તપાસ કરવામાં આવે છે. આ આધારે સામગ્રીનું વર્ગીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, ગુરુગ્રામ, ગ્રેટર નોઈડા અને ફરીદાબાદમાં દેહાતી, પંજાબી, ભોજપુરી અને હરિયાણવી બોલતા લોકો મોટી સંખ્યામાં છે. આવી સ્થિતિમાં, આ જૂથના Influencers ને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવ્યું છે.
સોશિયલ મીડિયા મોટું પ્લેટફોર્મ બની ગયું છે...
આઇટી નિષ્ણાત ડો.રોહિત ઉપાધ્યાય કહે છે કે સોશિયલ મીડિયા એક એવા પ્લેટફોર્મ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે જેના દ્વારા આપણે દરેક દરવાજા ખખડાવી શકીએ છીએ. આજકાલ દરેક વ્યક્તિના હાથમાં મોબાઈલ છે. પછી તે ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા લોકો હોય કે સ્ટ્રીટ વેન્ડર્સ. જાહેર સભાઓ, રેલીઓ, ડોર ટુ ડોર પ્રચાર દ્વારા દરેક સુધી પહોંચવું મુશ્કેલ છે. સોશિયલ મીડિયા દ્વારા 70 ટકા લોકો સુધી સરળતાથી પહોંચી શકાય છે. તેનો વ્યાપ માત્ર ભારતમાં જ નહીં વિદેશમાં પણ નોંધપાત્ર રીતે વધ્યો છે. જો કોઈ પણ પ્રકારનો સંદેશ સામાન્ય લોકોમાં એક છેડેથી બીજા છેડા સુધી પહોંચાડવો હોય તો તેના માટે થોડો સમય જરૂરી છે. તેનાથી યુવાનોને રોજગારી પણ મળી રહી છે. આ દિવસોમાં AI નો ઉપયોગ પણ ઘણો વધી ગયો છે.
આ પણ વાંચો : Lok Sabha ELection 2024: રાજસ્થાનમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ વિપક્ષ પર કર્યા વાક્ પ્રહાર
આ પણ વાંચો : Assam CM: આસામના મુખ્યમંત્રીએ ચીન મામલે સરકારને કરી અપીલ, કહ્યું – ભારતે તિબ્બતમાં…
આ પણ વાંચો : S. Jaishankar એ કહ્યું- કાશ્મીર મુદ્દે સરદાર પટેલે નહેરુને ચેતવ્યા હતા પરંતુ… Video