હોળી એટલે અસત્ય પર સત્યનો વિજય, જાણો કેમ ઉજવવામાં આવે છે આ તહેવાર

દેશમાં આજે હોળીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસને આપણે હોલિકા દહન તરીકે ઓળખીએ છીએ, જેમાં પવિત્ર અગ્નિ પ્રગટાવવામાં આવે છે, આ પ્રકાશ પ્રહલાદની ભલાઈનો વિજય દર્શાવે છે જેમાં તેના પિતા હિરણ્યકશ્યપ અને ફૂઇ હોલિકાની દુષ્ટતાનો નાશ થયો હતો અને ભક્ત પ્રહલાદનો વિજય થયો હતો. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે શા માટે આ દિવસ વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણથી પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

આજનો દિવસ અસત્ય પર સત્યનો છે. આજે હોળી, પર્વના પ્રથમ વખત ત્રણ મોટા રાજયોગમાં હોલિકા દહન થશે. ગજકેસરી વરિષ્ઠ અને કેદાર યોગમાં હોળી પ્રગટાવવામાં આવશે. દૈત્યકુળના હિરણ્યકશ્યપને ત્યાં 'હોલિકા' નામની બહેન હતી. કહેવાય છે કે, કમળ તો કાદવમાં જ ઉગે ને? હિરણ્યકશ્યપને ત્યા પ્રહલાદનો જન્મ થયો. હિરણ્યકશ્યપને પ્રભુના નામ પ્રત્યે અસીમ ઘૃણા હતી. દંતકથા અનુસાર, જ્યારે હિરણ્યકશ્યપે તેમના આધ્યાત્મિક અભ્યાસના બળ પર શક્તિ પ્રાપ્ત કરી, તે પછી તેઓ ઇચ્છતો હતો કે દરેક વ્યક્તિ તેમની ભગવાનની જેમ પૂજા કરે. પરંતુ તેમના પુત્ર પ્રહલાદને ભગવાન વિષ્ણુમાં શ્રદ્ધા હતી. તેણે હિરણ્યકશ્યપની પૂજા કરવાનો ઇનકાર કર્યો, તેના પિતાની આજ્ઞાનો અનાદર કર્યો અને તેની જગ્યાએ ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. આનાથી ગુસ્સે થઈને હિરણ્યકશ્યપે તેના પુત્ર પ્રહલાદને સજા કરી, પરંતુ દરેક વખતે ભગવાન વિષ્ણુમાં તેની અતૂટ શ્રદ્ધાએ તેને બચાવી લીધો. 

આ પછી હિરણ્યકશ્યપ અને તેની બહેન હોલિકાએ સાથે મળીને એક યોજના બનાવી જેમાં તે પ્રહલાદ સાથે સળગતી અગ્નિ પર બેસશે. હોલિકાએ તપસ્યાના બળ પર એવું કપડું મેળવ્યું હતું, જે પહેર્યા પછી તેને કોઈ પણ પ્રકારની અગ્નિમાં નુકસાન ન થઈ શકે. બીજી તરફ ભક્ત પ્રહલાદ પાસે પોતાને બચાવવા માટે કંઈ જ નહોતું. પરંતુ આગ લાગવાની સાથે જ પ્રહલાદે ભગવાન નારાયણનો જાપ શરૂ કર્યો. થોડી જ વારમાં, કપડું હોલિકા ઉપર ઊડીને પ્રહલાદની ઉપર ગયું. એ જ રીતે પ્રહલાદનો જીવ બચી ગયો અને હોલિકા તેની જગ્યાએ તે અગ્નિમાં બળી ગઈ. આ જ કારણ છે કે હોળીના આ તહેવારને હોલિકા દહન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેને અનિષ્ટ પર સારાની જીતના પ્રતીક તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

હોળીનો આ તહેવાર શિયાળા અને વસંત વચ્ચે ઉજવવામાં આવે છે. આ સમયે ભારતમાં હવામાન ખૂબ જ ઝડપથી બદલાય છે. આપણે દિવસે ગરમી અને રાત્રે ઠંડી અનુભવીએ છીએ. શિયાળામાં શરદીની અસરથી શરીરમાં કફનું પ્રમાણ વધી જાય છે, વળી જ્યારે વસંતઋતુમાં તાપમાન વધે છે ત્યારે શરીરમાંથી કફને બહાર કાઢવાની પ્રક્રિયામાં કફ દોષ ઉત્પન્ન થાય છે, જેના કારણે શરદી, ઉધરસ, શ્વાસ સંબંધી રોગો થાય છે. તેમજ ઓરી, શીતળા વગેરે જેવા ગંભીર રોગો થાય છે. આ રીતે, આ સમય રોગોનો સમય છે. હિંદુ માન્યતાઓ અનુસાર આ સમયે અગ્નિ બાળવાથી વાતાવરણમાં રહેલા બેક્ટેરિયાનો નાશ થાય છે.

હોલિકાને બાળવાથી તે આપણી આસપાસના વાતાવરણમાંથી બેક્ટેરિયાને દૂર કરે છે. આ સાથે જ અગ્નિની આસપાસ ફરવાથી શરીરમાં નવી ઉર્જા આવે છે, જે આ ઋતુમાં કફ દોષથી છુટકારો મેળવવામાં મદદ કરે છે. દક્ષિણ ભારતમાં હોલિકા દહન પછી, લોકો હોલિકાની બુઝાયેલી અગ્નિની રાખને વિભૂતિ તરીકે કપાળ પર લગાવે છે અને સારા સ્વાસ્થ્ય માટે, તેઓ ચંદન અને લીલી ડાળીઓ અને આંબાના ઝાડના બોરને ભેળવીને તેનું સેવન કરે છે. આ તમામ ક્રિયાઓ શરીરમાંથી રોગોને દૂર કરવામાં ખૂબ જ મદદરૂપ છે.