ધુમ્મસ, શીત લહેર, કાતિલ ઠંડી..કઇ રીતે નક્કી થાય? જાણો રસપ્રદ માહિતી ક્લિક કરીને

ક્યાંક ધુમ્મસ (Fog) ક્યાંક શીત લહેર (Cold Wave) અને ક્યાંક કાતિલ ઠંડીનો દિવસ… તમે હવામાન સાથે જોડાયેલા આ શબ્દો વારંવાર વાંચ્યા અને સાંભળ્યા હશે, પરંતુ શું તમને જાણ છે  કે આ સ્થિતિ કોણ નક્કી કરે છે અને કયા આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે કે આજે ઠંડો દિવસ છે?  આવો જાણીએ 

ઉત્તર ભારતમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી વાતાવરણ તબાહી મચાવી રહ્યું છે. દિલ્હી-એનસીઆરમાં ઠંડા પવનો ફૂંકાઈ રહ્યા છે. ગુજરાત સહિત ઘણા રાજ્યોમાં ઠંડા દિવસની સ્થિતિ પણ છે. પંજાબ, હરિયાણા, ચંદીગઢ, પંજાબ સહિત દેશના ઘણા ભાગોમાં કોલ્ડવેવની સ્થિતિ યથાવત છે. કાશ્મીરના ઘણા વિસ્તારોમાં તાપમાન માઈનસ સુધી પહોંચી ગયું છે. આ સિવાય ઉત્તર ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં સવારના સમયે ધુમ્મસના કારણે વિઝિબિલિટીમાં પણ ઘટાડો થયો છે. ગુજરાત સહિત પશ્ચિમ ભારતના રાજ્યોમાં પણ શીતલહેર છવાઇ છે અને ઘણા સ્થળે તાપમાન 10 ડિગ્રી અથવા તેની આસપાસ પહોંચી ગયું છે. 

શીતલહેર અથવા તો કોલેડ વેવના કારણે કાતિલ ઠંડીનો અનુભવ થઇ રહ્યો છે અને લોકો ઠંડીથી ધ્રુજી ઉઠ્યા છે. દિવસે સૂર્યપ્રકાશ ઓછો અનુભવાય છે અને દિવસે પણ ગરમ વસ્ત્રોનો સહારો લેવો પડે તેવી મોસમ છે. 

દેશની રાજધાની દિલ્હીમાં સોમવારે (26 ડિસેમ્બર 2022) 'કોલ્ડ ડે' નોંધવામાં આવ્યો હતો. હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, જ્યારે લઘુત્તમ તાપમાન 10 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અથવા તેનાથી ઓછું હોય અને મહત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતાં ઓછામાં ઓછું 4.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ ઓછું નોંધાય ત્યારે ઠંડા દિવસ તરીકે ગણવામાં આવે છે. રવિવારે અહીંનું મહત્તમ તાપમાન 16.2 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું, જે સામાન્ય કરતાં પાંચ ડિગ્રી ઓછું હતું. તે જ સમયે, લઘુત્તમ તાપમાન પાંચ ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું, જે સામાન્ય કરતાં ત્રણ ડિગ્રી ઓછું હતું. આ સાથે સોમવારે દિલ્હીને 'કોલ્ડ ડે'નો દરજ્જો મળ્યો.

પંજાબ અને હરિયાણામાં 20 ડિસેમ્બરે ઠંડીની લહેર સાથે ધુમ્મસ પણ જોવા મળ્યું હતું. પંજાબના ભટિંડામાં સવારે 5.30 વાગ્યે વિઝિબિલિટી શૂન્ય નોંધાઈ હતી. જ્યારે અમૃતસરમાં 25 મીટર અને પટિયાલામાં 200 મીટર સુધી વિઝિબિલિટી નોંધાઈ હતી. હરિયાણાની વાત કરીએ તો અંબાલા અને ચંદીગઢમાં 200 મીટર વિઝિબિલિટી હતી. આ સિવાય બરેલીમાં 25 મીટર અને ઉત્તર પ્રદેશના બહરાઈચમાં 200 મીટર સુધી વિઝિબિલિટી નોંધાઈ હતી. હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, જ્યારે વિઝિબિલિટી શૂન્યથી 50 મીટરની વચ્ચે હોય ત્યારે ખૂબ ગાઢ ધુમ્મસ કહેવાય છે. 51 થી 200 મીટરની વચ્ચેની વિઝિબિલિટીને ગાઢ ધુમ્મસ કહેવાય છે, 201 થી 500 સુધીની દૃશ્યતાને મધ્યમ અને 501 થી 1,000 મીટરની વચ્ચેની દૃશ્યતાને હળવા ધુમ્મસ કહેવાય છે. જણાવી દઈએ કે દિલ્હી સહિત દેશના ઉત્તરીય મેદાનોમાં મંગળવારે સતત બીજા દિવસે ઘનઘોર ધુમ્મસ છવાયું હતું.

શીતલહર ક્યારે શરૂ થાય છે?

મેદાનોમાં, જ્યારે લઘુત્તમ તાપમાન 4 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી ઘટી જાય છે, ત્યારે IMD શીત લહેર જાહેર કરે છે. જ્યારે લઘુત્તમ તાપમાન 10 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અથવા ઓછું હોય અને સામાન્ય કરતાં 4.5 ડિગ્રી ઓછું હોય ત્યારે પણ શીત લહેર જાહેર કરવામાં આવે છે. ગંભીર શીત લહેર ત્યારે થાય છે જ્યારે લઘુત્તમ તાપમાન બે ડિગ્રી સેલ્સિયસ ઘટી જાય અથવા તાપમાન સામાન્ય કરતાં 6.4 ડિગ્રી સેલ્સિયસ ઓછું હોય.

શિયાળામાં ઘણા રાજ્યોમાં પ્રદૂષણને પણ મોટી સમસ્યા તરીકે જોવામાં આવે છે. ખાસ કરીને દિલ્હીમાં પ્રદૂષણનો પ્રકોપ વધુ છે. તે એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ એટલે કે AQI દ્વારા માપવામાં આવે છે. 0 અને 50 ની વચ્ચેનો AQI 'સારું', 51 અને 100 'સંતોષકારક', 101 અને 200 'મધ્યમ', 201 અને 300 'નબળું', 301 અને 400 'ખૂબ ગરીબ' અને 401 અને 500 'ખૂબ જ નબળું' માનવામાં આવે છે. મધ્યમાં AQIને 'ગંભીર' ગણવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો---ભારતમાં કોરોના માટે આગામી 40 દિવસ અતિ મહત્વના, સાવચેત રહેજો