NITI Aayog આખરે છે શું અને તે શું કામ કરે છે...?

NITI Aayog : વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં આજે દિલ્હીમાં નીતિ આયોગ (NITI Aayog ) ની ગવર્નિંગ કાઉન્સિલની બેઠક યોજાવાની છે. નીતિ આયોગની બેઠક દરમિયાન, 2047માં વિકસિત ભારતના લક્ષ્યને હાંસલ કરવામાં રાજ્યોની ભૂમિકા પર વિગતવાર ચર્ચા થશે. ભારતને તેની આઝાદીના 100મા વર્ષમાં 2047 સુધીમાં US $30 ટ્રિલિયનની વિકસિત અર્થવ્યવસ્થા બનવામાં મદદ કરવા માટે એક 'વિઝન ડોક્યુમેન્ટ' તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યું છે. ચાલો જાણીએ કે નીતિ આયોગની બેઠકમાં કયા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે અને તે કેવું સંગઠન છે અને તે શું કામ કરે છે.

બેઠકમાં આ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે

આ બેઠકનો ઉદ્દેશ્ય કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો વચ્ચે સહયોગી શાસન અને સહકારને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને ડિલિવરી નેટવર્કને મજબૂત કરીને ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વસ્તી માટે જીવનની ગુણવત્તામાં વધારો કરવાનો છે. આ માટે ઘણા રાજ્યોના મુખ્યમંત્રીઓ દિલ્હી પહોંચી ગયા છે.

બેઠકમાં આઠ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે

આ બેઠકમાં આઠ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે. આમાં પીવાના પાણીની ઉપલબ્ધતા અને ગુણવત્તા, વીજળી, આરોગ્ય અને શિક્ષણ, જમીન અને મિલકતનું ડિજિટાઇઝેશન અને નોંધણી, સાયબર સુરક્ષા, સરકારી કામકાજમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનાં પડકારો અને તકો અને કેન્દ્રીય યોજનાઓ અને રાજ્યોની ભૂમિકાને તર્કસંગત બનાવવા જેવા મુદ્દાઓનો સમાવેશ થાય છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં યોજાશે નીતિ આયોગની બેઠક

રાષ્ટ્રપતિ ભવનના સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં યોજાનારી નીતિ આયોગની બેઠકમાં ઉત્તર-પૂર્વના તમામ આઠ રાજ્યોના મુખ્ય પ્રધાનો પણ હાજરી આપશે. મુખ્ય પ્રધાનોમાં હિમંતા બિસ્વા સરમા (આસામ), લાલદુહોમા (મિઝોરમ), કોનરાડ સંગમા (મેઘાલય), ભત્રીજા રિયો (નાગાલેન્ડ), એન. બિરેન સિંહ (મણિપુર), પેમા ખાંડુ (અરુણાચલ પ્રદેશ), માનિક સાહા (ત્રિપુરા) અને પ્રેમ સિંહ તમાંગ (સિક્કિમ) નો સમાવેશ થાય છે

નીતિ આયોગની રચના ક્યારે થઈ અને તેનું કાર્ય શું છે?

2014 માં કેન્દ્રમાં મોદી સરકારના આગમન પછી, 1 જાન્યુઆરી, 2015 ના રોજ કેન્દ્રીય કેબિનેટના પ્રસ્તાવ દ્વારા નીતિ આયોગની રચના કરવામાં આવી હતી. તેનું પૂરું નામ નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ટ્રાન્સફોર્મિંગ ઇન્ડિયા છે. આ ભારત સરકારની નીતિ સંબંધિત થિંક ટેન્ક છે. તે સરકાર માટે લાંબા ગાળાની નીતિઓ અને કાર્યક્રમો તૈયાર કરે છે. કેન્દ્રની સાથે, તે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને તકનીકી સલાહ પણ આપે છે.

આયોજન પંચને નાબૂદ કરીને નીતિ આયોગની રચના

નીતિ આયોગના કાર્યોમાં નીતિઓ અને કાર્યક્રમોનું માળખું તૈયાર કરવું તેમજ સહકારી સંઘવાદને પ્રોત્સાહન આપવું, સંસાધન કેન્દ્ર અને જ્ઞાન કેન્દ્ર તરીકે કામ કરવું અને આ કાર્યોનું મૂલ્યાંકન કરવું સામેલ છે. નીતિ આયોગ રાજ્યોને તેમના સામાજિક અને આર્થિક લક્ષ્યો હાંસલ કરવામાં મદદ કરે છે. તે દેશના હિતમાં કામ કરવા માટે રાજ્યોને પણ એક મંચ પર લાવે છે. 1950માં રચાયેલા આયોજન પંચને નાબૂદ કરીને નીતિ આયોગની રચના કરવામાં આવી હતી. આયોજન પંચનું મુખ્ય કામ પંચવર્ષીય યોજના તૈયાર કરવાનું હતું.

નીતિ આયોગના સંગઠનને આ રીતે જાણો

જો નીતિ આયોગની વર્તમાન સંસ્થા પર નજર કરીએ તો તેના અધ્યક્ષ દેશના વડાપ્રધાન છે. વાઇસ-ચેરમેન ઉપરાંત, પૂર્ણ-સમયના સભ્યો, હોદ્દેદારો અને વિશેષ આમંત્રિત સભ્યો હોય છે. નીતિ આયોગના અધ્યક્ષ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી છે, જ્યારે ઉપાધ્યક્ષ સુમન બેરી છે. આ સાથે પૂર્ણ સમયના સભ્યોમાં ડૉ.વી.કે.સારસ્વત, પ્રોફેસર રમેશ ચંદ્રા, ડૉ.વી.કે.પોલ અને અરવિંદ વીરમાણીનો સમાવેશ થાય છે. તેના એક્સ-ઓફિસિયો સભ્યોમાં સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ, ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ, નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ અને કૃષિ પ્રધાન શિવરાજ સિંહ ચૌહાણનો સમાવેશ થાય છે.
આ સાથે ખાસ આમંત્રિત સભ્યોમાં કેન્દ્રીય મંત્રીઓ નીતિન ગડકરી, એચડી કુમારસ્વામી, જીતન રામ માંઝી, રાજીવ રંજન સિંહ, ડૉ. વીરેન્દ્ર કુમાર, કે રામમોહન નાયડુ, જુઆલ ઓરમ, અન્નપૂર્ણા દેવી, ચિરાગ પાસવાન અને રાવ ઈન્દ્રજીત સિંહનો સમાવેશ થાય છે.

નીતિ આયોગની ગવર્નિંગ કાઉન્સિલમાં તમામ રાજ્યોના મુખ્યમંત્રીઓ, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરો અને કેટલાક કેન્દ્રીય મંત્રીઓનો સમાવેશ થાય છે.

વિપક્ષી ગઠબંધન બહિષ્કાર કરશે, પણ મમતા જોડાશે

સામાન્ય બજેટમાં બિન-NDA રાજ્યોની અવગણના કરવામાં આવી હોવાનો આરોપ લગાવતા, કોંગ્રેસ અને ઇન્ડિયા ગઠબંધનના અન્ય કેટલાક મુખ્યમંત્રીઓએ બેઠકનો બહિષ્કાર કરવાની જાહેરાત કરી છે. જોકે, ઇન્ડિયા ગઠબંધનને ઝટકો આપતા મમતા બેનર્જીએ બેઠકમાં ભાગ લેવાનો નિર્ણય કર્યો છે. મમતા બેનર્જીના જણાવ્યા અનુસાર ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી હેમંત સોરેન પણ આ બેઠકમાં ભાગ લેશે. બેઠરમાં હાજરી આપવા દિલ્હી પહોંચેલા મમતા બેનર્જીએ નીતિ આયોગને જ રદ કરી આયોજન પંચને ફરી લાવવાની માગ કરી છે.

આ રાજ્યોના મુખ્યમંત્રી હાજર નહીં રહે..

તમિલનાડુના મુખ્યમંત્રી એમકે સ્ટાલિને કાઉન્સિલની બેઠકનો બહિષ્કાર કરવાની જાહેરાત કરી છે. કેરળના મુખ્ય પ્રધાન અને કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઑફ ઈન્ડિયા-માર્કસિસ્ટ (CPI-M)ના નેતા પિનરાઈ વિજયન અને પંજાબના મુખ્ય પ્રધાન ભગવંત માન (આમ આદમી પાર્ટી)એ પણ બેઠકમાં ભાગ ન લેવાની જાહેરાત કરી છે. આ સાથે કોંગ્રેસ શાસિત રાજ્યો કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારમૈયા, હિમાચલ પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી સુખવિંદર સિંહ સુખુ અને તેલંગાણાના મુખ્યમંત્રી રેવંત રેડ્ડીએ બેઠકમાં ભાગ ન લેવાની જાહેરાત કરી છે.

આ પણ વાંચો----- NITI Aayog ની બેઠકમાં ઇન્ડિયા બ્લોકના આ 2 નેતા રહેશે હાજર