દિલ્હીમાં પ્રથમ વખત કૃત્રિમ વરસાદ થશે, IIT કાનપુર દ્વારા કૃત્રિમ વરસાદનું સફળ ટેસ્ટિંગ
ક્લાઉડ સીડીંગ એ હવામાનમાં ફેરફાર કરીને કૃત્રિમ વરસાદની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ છે. આ અંતર્ગત વરસાદને કૃત્રિમ રીતે બનાવવામાં આવે છે. કૃત્રિમ વરસાદ ભારત માટે નવી વાત નથી. ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટ્રોપિકલ મેટ્રોલોજી અનુસાર, ભારતમાં કૃત્રિમ વરસાદનો પ્રથમ પ્રયાસ 1951માં કરવામાં આવ્યો હતો.
દિલ્હી-NCRમાં સતત ધુમ્મસ
દિલ્હી-NCRમાં સતત ધુમ્મસ છે. સરકારના તમામ પ્રયાસો છતાં હવાની ગુણવત્તામાં બિલકુલ સુધારો થઈ રહ્યો નથી. પ્રદૂષણનું સ્તર ખતરનાક બની રહ્યું છે, લોકોને ઝેરી હવા શ્વાસ લેવાની ફરજ પડી રહી છે. સુપ્રીમ કોર્ટની ફટકાર બાદ હવે દિલ્હી સરકાર કૃત્રિમ વરસાદ કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. દિલ્હી સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, 20 નવેમ્બરની આસપાસ ક્લાઉડ સીડિંગ દ્વારા કૃત્રિમ વરસાદ આપવાના પ્રયાસો કરવામાં આવશે. જો કે, ભારતમાં આ રીતે કૃત્રિમ વરસાદ પહેલીવાર નથી થઈ રહ્યો. આ પહેલા પણ દેશમાં આવા પ્રયાસો થતા રહ્યા છે.
હવામાનમાં ફેરફાર કરીને કૃત્રિમ વરસાદની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ
ક્લાઉડ સીડીંગ એ હવામાનમાં ફેરફાર કરીને કૃત્રિમ વરસાદની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ છે. આ અંતર્ગત વરસાદને કૃત્રિમ રીતે બનાવવામાં આવે છે. આ માટે, પ્લેનને વાદળોમાંથી પસાર કરવામાં આવે છે અને તેમાંથી સિલ્વર આયોડાઈડ, ડ્રાય આઈસ અને ક્લોરાઈડ છોડવામાં આવે છે. જેના કારણે વાદળોમાં પાણીના ટીપા જામી જાય છે. આ પાણીના ટીપાં પછી વરસાદ બનીને જમીન પર પડે છે. જો કે, આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે વાતાવરણમાં પૂરતા પ્રમાણમાં વાદળો પહેલેથી હાજર હોય અને હવામાં ભેજ હોય.
ગોપાલ રાયે પણ IIT કાનપુરના વૈજ્ઞાનિકો સાથે બેઠક કરી
દિલ્હીના પર્યાવરણ મંત્રી ગોપાલ રાયે પણ IIT કાનપુરના વૈજ્ઞાનિકો સાથે બેઠક કરી છે. જેમણે તેમને કહ્યું કે વાદળો કે વાતાવરણમાં ભેજ હોય ત્યારે જ ક્લાઉડ સીડિંગનો પ્રયાસ કરી શકાય છે. ગોપાલ રાયે કહ્યું કે, નિષ્ણાતોના અનુમાન છે કે આવી સ્થિતિ 20-21 નવેમ્બરની આસપાસ બની શકે છે. અમે વૈજ્ઞાનિકોને આ અંગે એક પ્રસ્તાવ તૈયાર કરવા કહ્યું છે, જે સુપ્રીમ કોર્ટમાં રજૂ કરવામાં આવશે.
કૃત્રિમ વરસાદ ભારત માટે નવી વાત નથી
કૃત્રિમ વરસાદ ભારત માટે નવી વાત નથી. ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટ્રોપિકલ મેટ્રોલોજી અનુસાર, ભારતમાં કૃત્રિમ વરસાદનો પ્રથમ પ્રયાસ 1951માં ટાટા ફર્મ દ્વારા પશ્ચિમ ઘાટ પર જમીન આધારિત સિલ્વર આયોડાઇડ જનરેટરનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી ભારતમાં કર્ણાટક (2003, 04, 2019), આંધ્રપ્રદેશ (2008), મહારાષ્ટ્ર (2004), તમિલનાડુ (1983, 1993, 94)માં કૃત્રિમ વરસાદના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. જો કે, આ રાજ્યોમાં દુષ્કાળનો સામનો કરવા માટે કૃત્રિમ વરસાદ કરવામાં આવ્યો હતો. ગયા વર્ષ સુધી, IMD પાસે લગભગ 30 સફળ સીડીંગ ઈવેન્ટ્સનો રેકોર્ડ છે.
#WATCH I @IITKanpur has successfully conducted a test flight for #Cloudseeding . The project was initiated at IIT Kanpur a few years ago and is headed by Prof. Manindra Agrawal. The experiment was conducted with due approval from the @DGCAIndia pic.twitter.com/VxfYlJMcJW
— All India Radio News (@airnewsalerts) June 22, 2023
ધુમ્મસને દૂર કરવા ક્લાઉડ સીડિંગ પ્રોજેક્ટ તૈયાર કર્યો
IIT કાનપુરના વૈજ્ઞાનિકોએ દિલ્હીમાં ધુમ્મસને દૂર કરવા માટે ક્લાઉડ સીડિંગ દ્વારા કૃત્રિમ વરસાદ પેદા કરવાનો પ્રોજેક્ટ તૈયાર કર્યો હતો. પર્યાવરણ મંત્રાલયના અધિકારીઓએ આ પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી હતી. આ પ્રોજેક્ટમાં નેશનલ રિમોટ સેન્સિંગ એજન્સી પાસેથી એક એરક્રાફ્ટ મંગાવવામાં આવ્યું હતું જે વાદળોમાં ઉડી શકે અને સિલ્વર આયોડાઇડ ઇન્જેક્ટ કરી શકે જે બરફના સ્ફટિકો બનાવે છે, જે વાદળો બનાવે છે.
પ્રોજેક્ટને પર્યાવરણ મંત્રાલયના અધિકારીઓએ મંજૂરી આપી હતી
આ પ્રોજેક્ટને પર્યાવરણ મંત્રાલયના અધિકારીઓએ મંજૂરી આપી હતી. આ પ્રોજેક્ટમાં નેશનલ રિમોટ સેન્સિંગ એજન્સી પાસેથી એરક્રાફ્ટ મંગાવવામાં આવ્યું હતું જે વાદળોમાં ઉડી શકે અને સિલ્વર આયોડાઇડ ઇન્જેક્ટ કરી શકે, જેનાથી બરફના સ્ફટિકો બને છે, જેના કારણે વાદળો જાડા થઈ જાય છે અને વરસાદમાં ઘટ્ટ થાય છે, જેનાથી વાતાવરણીય દબાણ ઘટે છે. ધૂળ દૂર થઈ જવી જોઈએ. અને આકાશ સાફ હોવું જોઈએ. - 2018 માં, IIT કાનપુરને DGCA અને સંરક્ષણ અને ગૃહ મંત્રાલય તરફથી પ્રોજેક્ટ માટે તમામ મંજૂરીઓ મળી હતી. પરંતુ એરક્રાફ્ટ ન મળવાને કારણે આ પ્રોજેક્ટ શરૂ થઈ શક્યો નથી.
પુણે સ્થિત ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટ્રોપિકલ મેટ્રોલોજી ઘણા વર્ષોથી ક્લાઉડ સીડિંગનો પ્રયોગ કરી રહી છે. સંસ્થાએ આ પ્રયોગો નાગપુર, સોલાપુર, જોધપુર અને વારાણસીમાં કર્યા છે. આ પ્રયોગોનો સફળતા દર 60-70% છે. જો કે, તે સ્થાનિક વાતાવરણીય પરિસ્થિતિઓ, હવામાં ભેજનું પ્રમાણ અને વાદળોની હાજરી પર આધાર રાખે છે.
આ પણ વાંચો – Bihar: પટનામાં આંગણવાડી કાર્યકરો પર લાઠીચાર્જ
ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે