World Liver Day 2025: Liver નો સૌથી મોટો દુશ્મન કોણ ? ખાંડ કે દારૂ, જાણો ડૉક્ટરનો અભિપ્રાય

• લીવર આપણા શરીરનું સૌથી મોટું અંગ
• લીવર શરીરમાં દરરોજ 500 થી વધુ વિવિધ કાર્યો કરે છે
• લીવર બગડે તો પોતાની મેળે સ્વસ્થ થઈ જાય છે

World Liver Day 2025: આજે વિશ્વ લીવર દિવસ (World Liver Day) છે. આ દિવસ લોકોમાં લીવરના સ્વાસ્થ્ય અંગે જાગૃતિ લાવવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષની થીમ છે 'ફૂડ ઇઝ મેડિસિન' , એટલે કે ખોરાક એ પ્રાથમિક દવા છે. તો ચાલો જાણીએ કે લીવરને અસર કરતા બે ખોરાક - ખાંડ અને આલ્કોહોલ - માંથી કયો ખોરાક સૌથી ખતરનાક છે?

શરીરમાં સૌથી વધુ કામ લીવર કરે છે

દર વર્ષે 19 એપ્રિલે વિશ્વ લીવર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસનો હેતુ લોકોને શરીરના સૌથી મહત્વપૂર્ણ અંગ, લીવર વિશે જાગૃત કરવાનો છે. શું તમે જાણો છો કે લીવર આપણા શરીરનું સૌથી મોટું અંગ છે. તે આપણા શરીરમાં દરરોજ 500 થી વધુ વિવિધ કાર્યો કરે છે. આપણા શરીરમાં સૌથી વધુ કામ લીવર કરે છે. આ અંગની ખાસિયત એ છે કે જો તેને થોડું નુકસાન થાય છે, તો તે પોતાની મેળે સ્વસ્થ થઈ જાય છે. આ વર્ષે લીવર ડેની થીમ 'ફૂડ ઇઝ મેડિસિન' છે. આનો અર્થ એ થયો કે ખોરાક એ પહેલી દવા છે. જો આપણો આહાર અને ખાવાની આદતો યોગ્ય હશે, તો લીવર સ્વસ્થ રહેશે અને સ્વાસ્થ્ય પણ સારું રહેશે. ચાલો ભોપાલના ચીફ મેડિકલ ઓફિસર ડૉ. પ્રભાકર તિવારી પાસેથી જાણીએ કે ફેટી લીવર રોગ સંપૂર્ણપણે મટાડી શકાય છે કે નહીં.

ફેટી લીવર શું છે?

ફેટી લીવર, જેને હેપેટિક સ્ટીટોસિસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં લીવરના કોષોમાં વધારાની ચરબી એકઠી થાય છે. જોકે, જો કુલ લીવર વજનમાં ચરબીનું પ્રમાણ 5-10% થી વધુ હોય, તો તેને અસામાન્ય માનવામાં આવે છે અને તે ફેટી લીવર રોગની નિશાની હોઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો : Health Tips: શું તમે પણ કોઈ કારણ વગર ડોલો 650 ગોળીઓ લઈ રહ્યા છો? આ નુકસાન થઈ શકે છે

આલ્કોહોલિક અને નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવરને સમજો

ભોપાલના ચીફ મેડિકલ ઓફિસર ડૉ. પ્રભાકર તિવારી સમજાવે છે કે બંને પ્રકારના ફેટી લીવરના રોગજન્ય (રોગનું મૂળ અને વિકાસ) સમાન છે, પરંતુ તેનું કારણ અલગ છે. આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર વધુ પડતા દારૂના સેવનથી થાય છે, જ્યારે નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર બિનઆરોગ્યપ્રદ ખાવા-પીવાની આદતોને કારણે થાય છે.

ડૉક્ટરના મતે, નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર મુખ્યત્વે વધુ પડતી ચરબીવાળા ખોરાકના વધુ પડતા સેવન અને શારીરિક રીતે સક્રિય જીવનશૈલીને કારણે થાય છે. જ્યારે આપણે આ નિત્યક્રમનું નિયમિત પુનરાવર્તન કરીએ છીએ, ત્યારે તેનાથી લીવરમાં ચરબી જમા થાય છે. આનાથી બળતરા અને લીવરને નુકસાન થાય છે.  ડૉ. પ્રભાકર તિવારીના મતે, ફેટી લીવર અને સ્થૂળતા વચ્ચે પણ ઊંડો સંબંધ છે. ફેટી લીવર અને મેદસ્વીતા ઘણીવાર સાથે થાય છે. ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોને ફેટી લીવર રોગ થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.

ખાંડ કે આલ્કોહોલ, વધુ નુકસાનકારક શું ?

ખાંડ અને આલ્કોહોલ બંને અલગ છે પણ લીવર માટે એટલા જ ખતરનાક હોઈ શકે છે. આલ્કોહોલ લીવર માટે ઝેરી છે, જ્યારે ખાંડ ધીમા ઝેર તરીકે કામ કરે છે, જેનાથી લીવરને લાંબા ગાળાનું નુકસાન થાય છે. ખાંડના વધુ પડતા સેવનથી સ્થૂળતા અને ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસ પણ થઈ શકે છે. તેથી, દારૂ એક ઝડપી ઝેર છે અને ખાંડ એક ધીમી અસર કરતું ઝેર છે. પરંતુ બંને લીવરને નુકસાન પહોંચાડવામાં પોતાની ભૂમિકા ભજવે છે.

આ પણ વાંચો :  ગરમીથી રાહત માટે સ્વદેશી જુગાડ, માટીના ઘડાનું AC!

લીવર પર પેરાસિટામોલની અસર શું છે?

પીડાનાશક અને એન્ટિપ્રાયરેટિક્સ દવાઓ સામાન્ય રીતે લીવર કરતાં કિડનીને વધુ અસર કરે છે. સામાન્ય રીતે તાવ ઓછો કરવા માટે દર્દીઓને પેરાસિટામોલ અને એન્ટિપ્રાયરેટિક્સ જેવી પીડાનાશક દવાઓ આપવામાં આવે છે. તેઓ શરીરના વધેલા તાપમાનને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. પીડાનાશક દવાઓ લીવર કરતાં કિડનીના કાર્યને વધુ અસર કરે છે. તે જ સમયે, પેરાસીટામોલ લીવર પર સૌથી વધુ અસર કરે છે.

ફેટી લીવરના સંકેત

• પેટના જમણા ઉપરના ભાગમાં ભારેપણું અથવા દુખાવો.
• સતત થાક કે નબળાઈ અનુભવવી.
• ભૂખ ઓછી લાગવી અને પેટ ઝડપથી ભરાઈ જવું.
• વજનમાં વધારો અને સ્થૂળતા.
• પેટ ફૂલવું અને પેશાબના રંગમાં ફેરફાર.

આ પણ વાંચો : Diabetic Patients કેરી ખાઈ શકે કે નહીં ??? જાણો શું કહે છે Experts