• ગરમીમાં રાહતનો દેશી ઉપાય: માટીનું AC!
• AC નહીં ખરીદી શકતા? બનાવો ઘરેલું માટીનું AC
• ઘર પર જ બનાવો માટીનું કૂલિંગ સિસ્ટમ
• વીજળીના બિલ વગર ઠંડક મેળવવાનો જુગાડ!
• સસ્તું પણ અસરકારક – માટીનું દેશી AC
• AC જેવી ઠંડક, ખર્ચ માત્ર થોડો!
• ઉનાળામાં તમારું ઘર બનાવો ઠંડું – દેશી રીતે!

Mud Pot AC : ભારતના અનેક રાજ્યો હાલ તીવ્ર ગરમીનો સામનો કરી રહ્યા છે, જેમાં દિલ્હી, મુંબઈ, ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને ઝારખંડ જેવા વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે. ગઈકાલે, 17 એપ્રિલ 2025ના રોજ, દિલ્હી અને મુંબઈમાં મહત્તમ તાપમાન 39 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું. એપ્રિલમાં જ આટલી ગરમી હોય તો મે અને જૂનમાં લોકોને કેટલી મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડશે તેની કલ્પના કરી શકાય છે. આવા સમયે એર કન્ડિશનર (AC) ગરમીથી રાહત મેળવવાનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ માનવામાં આવે છે, પરંતુ AC ની ઊંચી કિંમત અને તેની સાથે આવતા મોંઘા વીજળી બિલ દરેકના બજેટમાં બંધબેસતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, એક સસ્તો, પર્યાવરણને અનુકૂળ અને ઘરે બનાવી શકાય તેવો ઉપાય છે – માટીના ઘડાનું AC. તો આવો જાણીએ આ દેશી AC શું છે, તે કેવી રીતે કામ કરે છે, તેના ફાયદા અને ઘરે તેને બનાવવાની સરળ પ્રક્રિયા વિશે.

માટીના ઘડાનું AC : શું છે આ જુગાડ?

માટીના ઘડાનું AC એ પરંપરાગત માટીના વાસણનો આધુનિક ઉપયોગ છે, જેનો ઉપયોગ ઉનાળામાં પાણી ઠંડું રાખવા માટે થાય છે. આ AC ખાસ કરીને ગામડાઓ અને શહેરોના એવા લોકો માટે ઉપયોગી છે જેઓ AC ખરીદી શકતા નથી. આ ટેકનોલોજી પર્યાવરણને અનુકૂળ છે, કારણ કે તે વીજળીનો ઓછો વપરાશ કરે છે અને કોઈ હાનિકારક ગેસ ઉત્સર્જન કરતી નથી. ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન, ઝારખંડ અને તમિલનાડુ જેવા રાજ્યોમાં આ પ્રકારના AC ની માંગ વધી રહી છે. તેની ખાસિયત એ છે કે તેને ઘરે સરળતાથી બનાવી શકાય છે, અને તે ઓછા ખર્ચે ઠંડી હવા પૂરી પાડે છે.

શું છે આ માટીના ઘડાનું AC?

માટીના ઘડાના AC પાછળનું વિજ્ઞાન બાષ્પીભવનના સિદ્ધાંત પર આધારિત છે, જે પ્રાચીન કાળથી ઉપયોગમાં લેવાય છે. માટીના વાસણોમાં પાણી ભરવાથી તે આસપાસની ગરમી શોષી લે છે, જેનાથી વાસણની અંદરનું તાપમાન ઘટે છે. જ્યારે પંખાની હવા આવા ભીના વાસણના સંપર્કમાં આવે છે, ત્યારે પાણીનું બાષ્પીભવન થાય છે, જે હવાને ઠંડી બનાવે છે. આ ટેકનોલોજી પરંપરાગત ઘડાની ઠંડક આપવાની ક્ષમતાને પંખા સાથે જોડીને વધુ અસરકારક બનાવે છે. આ રીતે, ઓછા ખર્ચે રૂમમાં ઠંડી હવાનો પ્રવાહ ઉત્પન્ન થાય છે.

કેવી રીતે કામ કરે છે આ AC?

માટીના ઘડાનું AC બનાવવા માટે બે માટીના વાસણો, પાણી, રેતી અને નાનો પંખો જરૂરી છે. મોટા ઘડાની અંદર નાનું ઘડું મૂકવામાં આવે છે, અને બંને વચ્ચેની જગ્યા ભીની રેતીથી ભરવામાં આવે છે. ઘડાની નીચે પાણીનો ચેમ્બર બનાવવામાં આવે છે, જે રેતીને ભીની રાખે છે. પંખાને એવી રીતે ગોઠવવામાં આવે છે કે તેની હવા ઘડા પરથી પસાર થાય. આ પ્રક્રિયામાં, પાણીનું બાષ્પીભવન થતાં હવા ઠંડી થાય છે અને રૂમમાં ફેલાય છે. આ AC નો વીજળી વપરાશ ખૂબ ઓછો હોય છે, કારણ કે તેમાં માત્ર પંખો જ વીજળી વાપરે છે.

બજારમાં તેની કિંમત કેટલી?

આ સ્વદેશી AC ની લોકપ્રિયતા તમિલનાડુમાં ખૂબ વધી છે, અને હવે તે દેશના અન્ય રાજ્યોમાં પણ ફેલાઈ રહ્યું છે. બજારમાં આ AC 2600 રૂપિયાથી લઈને 6000 રૂપિયા સુધીની કિંમતે મળે છે, જેમાં સિંગલ ફેન અને ડબલ ફેનવાળા વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે. સ્થાનિક કુંભારો અથવા ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ્સ પરથી આ AC ખરીદી શકાય છે. જો કે, ઘરે બનાવવું વધુ સરળ છે, અને તે માટે ખાસ કૌશલ્યની જરૂર નથી.

ઘરે બનાવવાની સરળ પ્રક્રિયા

માટીના ઘડાનું AC ઘરે બનાવવા માટે નીચેની સામગ્રી અને પગલાંની જરૂર છે:

• બે માટીના ઘડા (એક મોટું, એક નાનું, બંને ખુલ્લા મોંવાળા)
• ભીની રેતી
• પાણી
• નાનો પંખો
• ભીનું કપડું અથવા ટુવાલ
• લાકડાનું સ્ટેન્ડ (જો જરૂરી હોય)

બનાવવાની પ્રક્રિયા:

• ઘડાની ગોઠવણી : નાના ઘડાને મોટા ઘડાની અંદર મૂકો, જેથી બંને વચ્ચે 2-3 ઇંચનું અંતર રહે. મોટા ઘડામાં થોડા નાના કાણાં પાડો જેથી હવા પસાર થઈ શકે.
• રેતી ભરવી : બંને ઘડા વચ્ચેની ખાલી જગ્યાને ભીની રેતીથી ચુસ્તપણે ભરો. રેતીને ભીની રાખવા માટે પાણી રેડો.
• પંખાની ગોઠવણી : નાનો પંખો એવી રીતે ગોઠવો કે તેની હવા ઘડા પરથી પસાર થાય. જો જરૂરી હોય તો ઇલેક્ટ્રિશિયનની મદદ લો.
• બાષ્પીભવન પ્રક્રિયા : રેતીમાંથી પાણી બાષ્પીભવન થતાં ઘડાની અંદર ઠંડી હવા ઉત્પન્ન થશે. આ હવા રૂમમાં ફેલાશે.
• જાળવણી : AC ને રૂમના એવા ખૂણામાં રાખો જ્યાં હવાનો પ્રવાહ સારો હોય. રેતીને દરરોજ થોડી ભીની કરતા રહો.

ફાયદા

• આર્થિક : આ AC બનાવવાનો ખર્ચ ખૂબ ઓછો છે, અને તેનું વીજળી બિલ પણ નજીવું હોય છે.
• પર્યાવરણને અનુકૂળ : તેમાં કોઈ હાનિકારક રસાયણો કે ગેસનો ઉપયોગ થતો નથી.
• સરળ ઉપયોગ : ઘરે બનાવવું સરળ છે અને તેની જાળવણી પણ સરળ છે.
• ગરમીમાં રાહત : ઓછા ખર્ચે ઠંડી હવા આપે છે, જે ગરમીમાં આરામ આપે છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, માટીના ઘડાનું AC એ ગરમીથી રાહત મેળવવાનો એક સ્માર્ટ અને ટકાઉ ઉપાય છે. તે ન માત્ર આર્થિક રીતે, પરંતુ પર્યાવરણની દૃષ્ટિએ પણ યોગ્ય પસંદગી છે. ભારતના ગરમ રાજ્યોમાં, જ્યાં તાપમાન 40 ડિગ્રીને પાર કરી રહ્યું છે, આ દેશી જુગાડ લોકો માટે વરદાન સાબિત થઈ શકે છે. ઘરે બનાવવું હોય કે બજારમાંથી ખરીદવું હોય, આ AC દરેક માટે ઉપયોગી અને સુલભ છે.

આ પણ વાંચો :  ઉનાળામાં ટિફિનના ખોરાકને બગડતા કેવી રીતે બચાવશો?