પશુપતિનાથ

ભગવાન શિવનું આ જ્યોતિર્લિંગ નેપાળની રાજધાની કાઠમંડુમાં આવેલું છે. દેવપાટણ ગામમાં બાગમતી નદીના કિનારે પશુપતિનાથ મંદિર બાંધવામાં આવ્યું છે. આ મંદિરને વિશ્વ ધરોહર સ્થળ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે.

ઓમ કારેશ્વર

ઓમ કારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મધ્ય પ્રદેશના ઈન્દોરમાં નર્મદા નદીના કિનારે આવેલું છે. આ એકમાત્ર મંદિર છે જે નર્મદા નદીની ઉત્તરે આવેલું છે. અહીં નદીના બંને કિનારે ભગવાન શિવ બિરાજમાન છે.

મલ્લિકાર્જુન

મલ્લિકાર્જુન મંદિર આંધ્ર પ્રદેશના કૃષ્ણા જિલ્લામાં કૃષ્ણા નદીના કિનારે શ્રીશૈલમ પર્વત પર આવેલું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે ભક્ત આ મંદિરમાં શિવની પૂજા કરે છે તેને અશ્વમેધ યજ્ઞથી જે પુણ્ય મળે છે તેટલું જ પુણ્ય મળે છે.

ભીમાશંકર

આ જ્યોતિર્લિંગની સ્થાપના ભીમા નદીના કિનારે મહારાષ્ટ્રના પુણે જિલ્લા નજીક સહ્યાદ્રી નામના પર્વત પર છે. આ જ્યોતિર્લિંગ મોટેશ્વર મહાદેવના નામથી પણ પ્રસિદ્ધ છે.

રામેશ્વરમ

રામેશ્વરમ જ્યોતિર્લિંગની સ્થાપના તામિલનાડુના રામનાથપુરમમાં થાય છે. પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, ભગવાન શ્રી રામે લંકા પર વિજય મેળવતા પહેલા અહીં શિવલિંગની સ્થાપના કરી હતી અને ભગવાન શિવની પૂજા કરી હતી.

મમલેશ્વર

મમલેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મધ્ય પ્રદેશમાં ઓમકારેશ્વરમાં સ્થાપિત છે જે નર્મદાના કિનારે છે.

ત્ર્યંબકેશ્વર

આ જ્યોતિર્લિંગ મહારાષ્ટ્રના નાસિક જિલ્લા નજીક ગોદાવરી નદી પાસે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ઋષિ ગૌતમ અને નદી ગોદાવરીએ ભગવાન શિવને અહીં નિવાસ કરવાની વિનંતી કરી હતી અને તેથી ભગવાન શિવ અહીં જ્યોતિર્લિંગના રૂપમાં પ્રગટ થયા હતા.

વિશ્વનાથ

વિશ્વનાથ જ્યોતિર્લિંગ ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસીમાં કાશી વિશ્વનાથના નામથી પ્રખ્યાત છે. દંતકથા અનુસાર, ભગવાન શિવ કાશીના રાજા છે, અને તેઓ અહીંના લોકોની રક્ષા કરે છે.

નાગેશ્વર

નાગેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ ગુજરાતમાં દ્વારકાધામ પાસે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવનું બીજું નામ નાગેશ્વર એટલે કે સાપનો ભગવાન છે.