ભારત વિશ્વને વધુ એક મોટો ઝટકો આપશે ? ઘઉં બાદ હવે લોટની નિકાસ પર મુકશે પ્રતિબંધ ?

ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ લાદ્યા બાદ હવે ભારત સરકાર તેના ઉત્પાદનની નિકાસને લઈને મોટું પગલું લઈ શકે છે. આટા, મેડા અને સોજી જેવા ઘઉંના ઉત્પાદનોના શિપમેન્ટમાં અચાનક ઊંચા વધારાને કારણે સરકાર તેના પર પ્રતિબંધ મૂકી શકે છે. ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ પછી ભારતમાંથી તેના ઉત્પાદનની શિપમેન્ટ મોટી માત્રામાં થઈ રહી છે. સ્થાનિક જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા અને ફુગાવાને કાબૂમાં લેવા માટે સરકારે મે મહિનામાં ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.

'બિઝનેસ લાઇન'ના સમાચાર અનુસાર આ ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે ઘઉં અને તેના ઉત્પાદનો એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. ઘઉં તેમાંથી બનેલા ઉત્પાદનોમાંથી જ ખવાય છે. તેથી ઘઉંને તેના ઉત્પાદન તરીકે દેશની બહાર મોકલવામાં ન આવે તે માટે અમુક અંશે સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. વેપારીઓએ જણાવ્યું કે છેલ્લા એક સપ્તાહથી ઘઉંના ઉત્પાદનો પર પ્રતિબંધને લઈને અફવાઓ ચાલી રહી છે.

એક નિકાસકારે કહ્યું કે ભારતે 13 મેના રોજ ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યા બાદ લોટની નિકાસ ઝડપથી વધી છે. વાણિજ્ય મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર ભારતે એપ્રિલ 2022માં 314 કરોડ રૂપિયાના 95,094 ટન ઘઉંના લોટની નિકાસ કરી છે. 2021-22 ના નાણાકીય વર્ષમાં ભારતે કુલ 5.66 લાખ ટન લોટની નિકાસ કરી હતી, જેની કિંમત લગભગ 1,842 કરોડ રૂપિયા હતી. એટલે કે દર મહિને આશરે 50,000 ટન ઘઉંના લોટની નિકાસ થતી હતી. જ્યારે 2020-21માં 2.78 લાખ ટન ઘઉંનો લોટ મોકલવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે 2019-20માં આ જથ્થો 1.99 લાખ ટન હતો.

વેપારીઓના જણાવ્યા અનુસાર પ્રતિબંધ બાદ ઘઉંના ભાવમાં ઘટાડો થયો છે અને તેના કારણે લોટની નિકાસ શક્ય બની છે. 70 ટકા કસ્ટમ ડ્યુટી હોવા છતાં લોટની ઘણી નિકાસ થાય છે. વેપારીઓના જણાવ્યા મુજબ ભારતીય ઘઉંના લોટની કિંમત $350 થી $400 (રૂ. 27,323-31,226) પ્રતિ ટન છે, પરંતુ અન્ય એક વેપારીએ જણાવ્યું હતું કે ઘઉંનો લોટ નિકાસકારને 26,000-27,000 રૂપિયા પ્રતિ ટનના ભાવે સપ્લાય કરવામાં આવે છે.

દેશમાં ગરમીના મોજાને કારણે માર્ચ-એપ્રિલ દરમિયાન ભારતે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. આને કારણે, ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (FCI) બફર સ્ટોક માટે પૂરતો સ્ટોક એકત્ર કરી શક્યું ન હતું. કૃષિ મંત્રાલય અનુસાર, ઘઉંનું ઉત્પાદન 106 મિલિયન ટન થવાનો અંદાજ છે, જે રેકોર્ડ 111.32 મિલિયન ટનના પ્રારંભિક અંદાજ કરતાં ઓછો છે. FCIએ ગયા વર્ષે 43.33 મિલિયન ટનની ખરીદી કરતાં આ વખતે ઓછી ખરીદી કરી છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના કારણે વિશ્વભરમાં ઘઉંની માંગ અને પુરવઠા વચ્ચેનું અંતર વધી ગયું છે.