'વિદ્વાન' અને 'વિદ્યાવાન' કોને કહી શકાય અને બંને માં શું તફાવત છે
હિંદુ પંચાંગ અનુસાર ચૈત્ર મહિનાની પૂર્ણિમા તિથિનાં દિવસે હનુમાન જયંતી ઉજવવામાં આવે છે. હાલનાં સમયમાં ચૈત્ર પૂર્ણિમા 16 એપ્રિલ 2022 શનિવારના દિવસે આવી રહી છે. ચૈત્ર શુક્લની પ્રતિપદા તિથિથી નવરાત્રિની શરૂઆત થાય છે અને 10 એપ્રિલના દિવસે રામ નવમી ઉજવવામાં આવશે. ધાર્મિક માન્યતા છે કે આ દિવસે રામજીનો જન્મ થયો હતો. વળી ચૈત્ર પુર્ણિમાને હનુમાન જયંતિના રૂપમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છà«
હિંદુ પંચાંગ અનુસાર ચૈત્ર મહિનાની પૂર્ણિમા તિથિનાં દિવસે હનુમાન જયંતી ઉજવવામાં આવે છે. હાલનાં સમયમાં ચૈત્ર પૂર્ણિમા 16 એપ્રિલ 2022 શનિવારના દિવસે આવી રહી છે. ચૈત્ર શુક્લની પ્રતિપદા તિથિથી નવરાત્રિની શરૂઆત થાય છે અને 10 એપ્રિલના દિવસે રામ નવમી ઉજવવામાં આવશે. ધાર્મિક માન્યતા છે કે આ દિવસે રામજીનો જન્મ થયો હતો. વળી ચૈત્ર પુર્ણિમાને હનુમાન જયંતિના રૂપમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે.
પંચાંગ અનુસાર આ વર્ષે ચૈત્ર મહિનાની પૂર્ણિમા તિથિ 16 એપ્રિલના દિવસે શનિવારે પ્રાતઃ 2 વાગ્યે 25 મિનિટથી શરૂ થઈ રહી છે. પૂર્ણિમા તિથિનું સમાપન આ દિવસે જ રાત્રે 12 વાગ્યે 24 મિનિટ પર થઈ રહ્યું છે. સૂર્યોદય સમયે પુણ્યતિથિ 16 એપ્રિલે પ્રાપ્ત થઇ રહી છે એટલા માટે હનુમાન જયંતી 16 એપ્રિલે ઉજવવામાં આવશે.
'વિદ્વાન' અને વિદ્યાવાન' કોને કહી શકાય અને બંનેમાં શું તફાવત છે
જો તમારે *વિદ્વાન* અને *વિદ્યાવાન* વચ્ચેનો તફાવત સમજવો હોય, તો તમારે હનુમાનજી અને રાવણના પાત્ર વચ્ચેનો તફાવત સમજવો પડશે. ચાલો શ્રી હનુમાન ચાલીસાથી શરૂઆત કરીએ. તુલસી દાસજીએ હનુમાનજીને વિદ્યાવાન કહ્યા, વિદ્વાન નહીં.
'विद्यावान गुनी अति चातुर'।
'राम काज करिबे को आतुर'॥
હવે પ્રશ્ન એ થાય છે કે 'શું હનુમાનજી વિદ્વાન ન હોતા*? જ્યારે તે વિદ્વાન ન હોતા ત્યારે તે વિદ્યાવાન કેવી રીતે બન્યા? મિત્રો, વિદ્વાન અને વિદ્યાવાન વચ્ચે એટલો જ તફાવત છે જેઓ *હાઈ ક્વોલિફાઈડ (ઉચ્ચ શિક્ષિત) અને વેલ ક્વોલિફાઈડ* (સુશિક્ષિત) લોકોમાં છે. આ બંને વચ્ચે ખૂબ જ સૂક્ષ્મ પરંતુ મહત્વપૂર્ણ તફાવત છે. ઉદાહરણ તરીકે, રાવણ શું શીખ્યા અને હનુમાનજી શું શીખ્યા.
રાવણ વિશે કહેવાય છે કે તેના દસ માથા હતા. વાસ્તવમાં આ એક કાલ્પનિક વર્ણન છે. ચાર વેદ અને છ: શાસ્ત્રો મળીને દસ બનાવે છે. આને દસ માથા કહેવાય છે. જેના મસ્તકમાં આ દશ છે, તે દશ મસ્તક છે.
રાવણ ખરેખર વિદ્વાન છે, પરંતુ વિડંબના જુઓ કે તેણે સીતાનું અપહરણ કર્યું.
વિદ્વાનો ઘણીવાર પોતાની વિદ્વતાના કારણે બીજાને શાંતિથી રહેવા દેતા નથી. તેમનું અભિમાન બીજાની સીતાની શાંતિ છીનવી લે છે, જ્યારે હનુમાનજીએ જ ખોવાયેલી સીતાની શાંતિ ભગવાનને પાછી આપે છે.
હનુમાનજીએ કહ્યું-
'विनती करउँ जोरि कर रावन'।
'सुनहु मान तजि मोर सिखावन'॥
હનુમાનજીએ હાથ જોડીને કહ્યું કે હું વિનંતી કરું તો પ્રશ્ન થાય કે હનુમાનજીમાં તાકાત નથી?
નહિ ! એવું નથી. બંને વિનંતી કરે છે - એક જે "ડર" થી ભરેલો છે અથવા જે "લાગણી" થી ભરેલો છે.
રાવણે કહ્યું, "તમે શું છો! અહીં જુઓ, મારી સામે કેટલા લોકો હાથ જોડીને ઉભા છે?"
'कर जोरे सुर दिसिप विनीता'।
'भृकुटी विलोकत सकल सभीता'॥
આ છે વિદ્વાન અને વિદ્યાવાન વચ્ચેનો તફાવત છે.
હનુમાનજી રાવણને સમજાવવા ગયા હતા. *અહીં છે વિદ્વાન અને વિદ્યાવાનની બેઠક*.
રાવણના દરબારમાં દેવતા અને દિગપાલ ભયથી હાથ જોડીને ઉભા છે અને કપાળ તરફ જોઈ રહ્યા છે, પરંતુ હનુમાનજી ડરથી હાથ જોડીને ઉભા નથી.
રાવણે પણ કહ્યું-
'कीधौं श्रवन सुनेहि नहिं मोही' |
'देखउँ अति असंक सठ तोही'॥
"તમે મારા વિશે કશું સાંભળ્યું નથી લાગતું ? તું બહુ નિર્ભય લાગે છે!"
હનુમાનજીએ કહ્યું- 'જરૂરી નથી કે જે તમારી સામે આવે છે તે ડરીને જ આવે.
રાવણે કહ્યું - "જુઓ! અહીં ઊભેલા બધા દેવતાઓ અને અન્ય લોકો ભયભીત થઈને ઊભા છે.
હનુમાનજીએ કહ્યું - "તેમના ડરનું કારણ એ છે કે તેઓ "તમારી" ભમર તરફ જોઈ રહ્યા છે.
'ભ્રુકુટી વિલોકત સ્થૂળ સર્વસ્વ'....
પણ હું ભગવાન રામના કપાળ તરફ જોઉં છું. તેમની ભમર કેવી છે? મારે જાણવું છે? તો સાંભળો....
'भृकुटी विलास सृष्टि लय होई' |
'सपनेहु संकट परै कि सोई'॥
(જેની ભ્રમર વાંકાચૂકી હોય છે, પછી આપત્તિ આવી શકે છે અને જેઓ તેમની તરફ જુએ છે તેમને સ્વપ્નમાં પણ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડતો નથી. હું શ્રી રામજીના કપાળ તરફ જોઉં છું.)
રાવણે કહ્યું - "* આ વિચિત્ર વાત છે. જ્યારે તમે રામજીના કપાળ તરફ જુઓ છો ત્યારે તમે અમારી સામે હાથ કેમ જોડો છો? "તમે જ કહ્યું હતું
'હું તમને વિનંતી કરું છું, રાવણ'.
હનુમાનજીએ કહ્યું - "* આ તારો ભ્રમ છે. હું તમારામાં એ જ શ્રી રામજીના દર્શન કરું છું.
રાવણે કહ્યું - "તે અહીં ક્યાં છે? ,
હનુમાનજીએ કહ્યું કે "* આ હું સમજાવવા આવ્યો છું *." મારા ભગવાન શ્રી રામજીએ કહ્યું હતું -
'सो अनन्य जाकें असि , मति न टरइ हनुमन्त'।
'मैं सेवक सचराचर , रूप स्वामी भगवन्त'॥
"ભગવાને કહ્યું છે કે *મને દરેકમાં જુઓ*. તેથી જ હું તમને નથી જોતો, પણ હું તમારામાં પણ ભગવાનને જોઉં છું."
અહીં હનુમાનજી રાવણને ભગવાન અને સ્વામી કહે છે. જ્યારે રાવણ હનુમાનજીને ખલ અને અધમ કહીને સંબોધે છે.
'मृत्यु निकट आई खल तोही'।
'लागेसि अधम सिखावन मोही'॥
આ એક વિદ્યાવાન માણસની નિશાની છે. જે પોતાની જાતને ગાળો આપે છે તેમાં પણ જે ભગવાનને જુએ છે, તે જ વિદ્યાવાન છે.
વિદ્યાવાન વ્યક્તિના લક્ષણોનું વર્ણન કરતાં કહ્યું છે કે -
'विद्या ददाति विनयं'।
'विनयाति याति पात्रताम्' .....
જે વિદ્યા પ્રાપ્ત કરીને નમ્ર બને છે તે વિદ્યાવાન છે, પરંતુ જે વાંચીને પોતાના જ્ઞાનના અભિમાનમાં અહંકારી બને છે તે વિદ્વાન હોઈ શકે પણ વિદ્યાવાન નહીં.
તુલસીદાસજી કહે છે:-
'बरसहिं जलद भूमि नियराये'।
'जथा नवहिं वुध विद्या पाये'॥
એ જ રીતે હનુમાનજી "નમ્ર" છે અને રાવણ - "વિદ્વાન" છે.
વિદ્વાનના જવાબમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જે વ્યક્તિની માનસિક ક્ષમતા ઘણી હોય છે પરંતુ તેનું વૈચારિક સ્તર નીચું હોય છે, તેમ હૃદયમાં અભિમાન પણ મળથી ભરેલું હોય છે.
હવે પ્રશ્ન એ છે કે વિદ્યાવાન કોણ છે?
જવાબ એ છે કે જેના હૃદયમાં ભગવાન છે અને જે ભગવાનને બીજાના હૃદયમાં સ્થાન આપવાની વાત કરે છે, *જે ક્યારેય કોઈને પોતાનાથી નીચો નથી માનતો* તે જ સાચા અર્થમાં શીખી જાય છે.
જો તમે ખરેખર લાયક છો તો તમારે ક્યારેય કોઈને કહેવાની જરૂર નથી કે તમે કેટલા લાયક છો*. તમારી લાયકાત તમારા વાણી અને વર્તનમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. તો *તમે ઉચ્ચ લાયકાત ધરાવતા બનો કે ન બનો, પરંતુ ચોક્કસપણે લાયક બનવાનો પ્રયત્ન કરો*.
જય સિયા રામ જય હનુમાન
હનુમાનજીના આ 12 નામ આપે છે 5 મોટા ફાયદા... જરૂરથી વાંચો
હનુમાનજીના 12 પવિત્ર નામ બધા સુખ આપે છે
બજરંગબલીના 12 નામનું સ્મરણ કરવાથી માત્ર ઉંમર જ નથી વધી પરંતુ તમામ સાંસારિક સુખો પણ પ્રાપ્ત થાય છે. શ્રી હનુમાનજી મહારાજ એવી વ્યક્તિની રક્ષા કરે છે જે દસ દિશાઓ અને સ્વર્ગમાંથી સતત 12 નામનો જાપ કરે છે.
બજરંગ બલીના 12 ચમત્કારિક નામો પ્રસ્તુત છે:
1 ॐ हनुमान
2 ॐ अंजनी सुत
3 ॐ वायु पुत्र
4 ॐ महाबल
5 ॐ रामेष्ठ
6 ॐ फाल्गुण सखा
7 ॐ पिंगाक्ष
8 ॐ अमित विक्रम
9 ॐ उदधिक्रमण
10 ॐ सीता शोक विनाशन
11 ॐ लक्ष्मण प्राण दाता
12 ॐ दशग्रीव दर्पहा
१॰ हनुमते नमः, २॰ अञ्जनी-सूनवे नमः, ३॰ वायु-पुत्राय नमः, ४॰ महा-बलाय नमः, ५॰ श्रीरामेष्टाय नमः, ६॰ फाल्गुन-सखाय नमः, ७॰ पिङ्गाक्षाय नमः, ८॰ अमित-विक्रमाय नमः, ९॰ उदधि-क्रमणाय नमः, १०॰ सीता-शोक-विनाशकाय नमः, ११॰ लक्ष्मण-प्राण-दाय नमः और १२॰ दश-मुख-दर्प-हराय नमः।
'અલૌકિક હનુમાનજી ના 12 નામ'
1. સવારે ઉઠતાની સાથે જ તે કોઈપણ સ્થિતિમાં હોય, જે વ્યક્તિ 11 વખત બાર નામ લે છે તેનું આયુષ્ય લાંબુ હોય છે.
2. નિયમિત નિયમ સમયે નામ લેવાથી ઈષ્ટની પ્રાપ્તિ થાય છે.
3. જે વ્યક્તિ બપોરે નામ લે છે તે ધનવાન હોય છે. જે વ્યક્તિ બપોરે અને સાંજે નામ લે છે તે પારિવારિક સુખોથી સંતુષ્ટ થાય છે.
4. જે વ્યક્તિ રાત્રે સૂતી વખતે નામનો જાપ કરે છે તેને શત્રુઓ પર વિજય મળે છે.
5. ઉપરોક્ત સમય ઉપરાંત, શ્રી હનુમાનજી મહારાજ જે વ્યક્તિ આ બાર નામોનો સતત જાપ કરે છે તેની દસ દિશાઓ અને સ્વર્ગમાંથી રક્ષણ કરે છે.
બજરંગ બલિની પૂજા કેવી રીતે કરવી, વાંચો 7 વાતો
હનુમાનને શક્તિ, બુદ્ધિ, વિદ્યા, શૌર્ય અને નિર્ભયતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. સંકટ સમયે હનુમાનજીને જ યાદ કરવામાં આવે છે. તેને મુશ્કેલીનિવારક કહેવામાં આવે છે. બજરંગ બલિની પૂજા કેવી રીતે કરવી, વાંચો 7 વાતો...
મંગળવાર, શનિવાર અથવા હનુમાન જયંતિના દિવસે સૂર્યોદય સમયે સ્નાન કરીને શ્રી હનુમંતે નમઃ મંત્રનો જાપ કરો.
મંગળવાર, શનિવાર અથવા હનુમાન જયંતીના દિવસે સવારે તાંબાના વાસણમાં પાણી અને સિંદૂર મિક્સ કરીને ભગવાન હનુમાનને અર્પણ કરો.
હનુમાન જયંતિના દિવસે શ્રી હનુમાન યંત્રને સિદ્ધ કરો અને તેને લાલ દોરામાં ધારણ કરો, પછીથી દર મંગળવારે તેની વિધિવત પૂજા કરો.
હનુમાન જયંતિના દિવસથી સતત 10 મંગળવાર સુધી શ્રી હનુમાનને ગોળ અર્પણ કરો.
હનુમાન જયંતિના દિવસથી શરૂ કરીને દર મંગળવારે શ્રી હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરો.
હનુમાન જયંતિના દિવસે સતત 10 મંગળવાર સુધી શ્રી હનુમાનના મંદિરમાં જાવ અને કેળાનો પ્રસાદ ચઢાવો.
ચમેલીના તેલમાં સિંદૂર મિક્સ કરીને ભગવાન હનુમાનને અર્પણ કરો. હનુમાન જયંતિના દિવસે અને મંગળવારે આ ઉપાય કરવાથી ઝડપથી સફળતા મળે છે.
તમામ પ્રકારની ખુશીઓ માટે હનુમાન જયંતિથી શુભ મંત્રનો પ્રારંભ કરો
જીવનમાં શક્તિ અને સિદ્ધિની ઈચ્છા પૂરી કરવા માટે શ્રી હનુમાનની પૂજા અચૂક માનવામાં આવે છે. શ્રી હનુમાન અને તેમનું ચરિત્ર જીવનના દરેક પડકારો અથવા મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવા અને નિશ્ચય, શક્તિ, ઉર્જા, બુદ્ધિ, ચારિત્ર્ય શુદ્ધિ, સમર્પણ, બહાદુરી, બહાદુરી, દ્રઢતા સાથે સામનો કરવા માટે એક અદ્ભુત પ્રેરણા છે.
શ્રી હનુમાનને ચિરંજીવી પણ માનવામાં આવે છે. આવી અદ્ભુત શક્તિઓ અને ગુણોના માલિક હોવાને કારણે તેઓ જાગતા દેવતા તરીકે પૂજનીય છે. તેથી, કોઈપણ સમયે હનુમાનની ભક્તિ વ્યક્તિને તન, મન અને ધનથી સંપન્ન બનાવે છે. હનુમાન જયંતિથી આ વિશેષ હનુમાન મંત્રની શરૂઆત કરવી ખૂબ જ શુભ છે. તેની ચમત્કારિક અસરથી ચારેબાજુથી ખુશીઓનો વરસાદ શરૂ થઈ જશે.
સ્નાન કર્યા પછી શ્રી હનુમાનજીની પંચોપચાર પૂજા કરો એટલે કે સિંદૂર, ગંધ, અક્ષત, ફૂલ, નૈવેદ્ય અર્પણ કરો.
આપ સૌને હનુમાન જન્મોત્સવની શુભકામનાઓ.
Advertisement