આજની તા.25 સપ્ટેમ્બરનો જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ, જાણો આજના દિવસનો શું છે ઈતિહાસ
આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.૧૭૪૩ – નેપાળનું એકીકરણ કરવામાં આવ્યું.નેપાળનું એકીકરણ, જેને ગોરખા સàª
03:23 AM Sep 25, 2022 IST
|
Vipul Pandya
આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.
૧૭૪૩ – નેપાળનું એકીકરણ કરવામાં આવ્યું.
નેપાળનું એકીકરણ, જેને ગોરખા સામ્રાજ્યના વિસ્તરણ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે સત્તાવાર રીતે ૧૭૪૩ માં ગોરખાના રાજા પૃથ્વી નારાયણ શાહે પોતાના રાજ્યની સરહદને વિસ્તૃત કરવા માટે આક્રમક જોડાણ અભિયાન શરૂ કર્યા પછી શરૂ થયું. કાઠમંડુ, લલિતપુર, કીર્તિપુર અને ભક્તપુરના વિવિધ શહેર-રાજ્યોનો સમાવેશ કરતા નેપાળ મંડલા પર વિજય મેળવ્યા પછી, શાહે ગોરખામાં તેની ડુંગરાળ રાજધાની કાઠમંડુના ફળદ્રુપ અને સમૃદ્ધ શહેરમાં ખસેડી અને સમગ્ર ગોરખા સામ્રાજ્ય માટે નેપાળ નામ અપનાવ્યું. કીર્તિપુરના યુદ્ધમાં મળેલી જીતથી શાહે કાઠમંડુ ખીણનો કબજો મેળવવાના તેમના બે દાયકા લાંબા પ્રયત્નોને આગળ ધપાવવાનું શક્ય બનાવ્યું.
નેપાળ ખીણ પરનો વિજય પૂર્ણ કરીને ૧૭૬૯ માં ભક્તપુરનો કબજો મેળવ્યો
કીર્તિપુરના પતન પછી, શાહે ૧૭૬૮ માં કાઠમંડુ શહેર-રાજ્ય લીધું. તે જ વર્ષે તેણે લલિતપુરનો પણ કબજો મેળવ્યો. ૧૭૬૯ માં તેણે નેપાળ ખીણ પરનો વિજય પૂર્ણ કરીને ૧૭૬૯ માં ભક્તપુરનો કબજો મેળવ્યો. રામ કૃષ્ણ કુંવરને લખેલા પત્રમાં, રાજા પૃથ્વી નારાયણ શાહ કીર્તિપુરમાં કાજી કાલુ પાંડેના મૃત્યુથી નાખુશ હતા અને કાલુ પાંડેના મૃત્યુ પછી કાઠમંડુ ખીણ પર વિજય મેળવવો અશક્ય હોવાનું માનતા હતા. કાઠમંડુ ખીણના જોડાણ પછી, રાજા પૃથ્વી નારાયણ શાહે ૧૭૬૮-૬૯ માં કાઠમંડુ, લલિતપુર અને ભક્તપુર (એટલે કે તે સમયે નેપાળ ખીણ)ના જોડાણમાં રામકૃષ્ણ દ્વારા બતાવેલ બહાદુરી અને શાણપણ વિશે તેમના પત્રમાં વખાણ કર્યા હતા. તેવી જ રીતે, વંશરાજ પાંડે, વંશરાજ પાંડે. સૌથી મોટો પુત્ર, સેના કમાન્ડર હતો જેણે ૧૪ એપ્રિલ ૧૭૬૯ ના રોજ ભક્તપુરના યુદ્ધમાં ગોરખાલી બાજુના હુમલાનું નેતૃત્વ કર્યું હતું.કાઠમંડુ ખીણ પરના તેમના વિજય પછી, પૃથ્વી નારાયણ શાહે તેમના ગુરખા રાજ્યની નજીકના અન્ય નાના જાગીરદારોને બ્રિટિશ શાસનથી દૂર રાખવા માટે ખીણની દક્ષિણે અન્ય નાના પ્રદેશો પર વિજય મેળવ્યો. તેમના સામ્રાજ્ય ઉત્તરથી દક્ષિણમાં ફેલાયા પછી, તેમણે કાંતિપુરને વિસ્તરેલ દેશની રાજધાની બનાવી, જે તે સમયે ગોરખા રાજ્ય (ગોરખા સામ્રાજ્ય) તરીકે ઓળખાતું હતું.
૧૮૯૦- યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કોંગ્રેસે સેક્વોઇઆ નેશનલ પાર્કની સ્થાપના કરી.
સેક્વોઇઆ નેશનલ પાર્ક એ વિસાલિયા, કેલિફોર્નિયાની પૂર્વમાં દક્ષિણ સિએરા નેવાડામાં આવેલો અમેરિકન રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન છે. આ ઉદ્યાનની સ્થાપના ૨૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૯૦ના રોજ ૪૦૪,૦૬૪ એકર જંગલવાળા પર્વતીય વિસ્તારને બચાવવા માટે કરવામાં આવી હતી. લગભગ ૧૩૦૦૦ ફીટ (૪૦૦૦ મીટર) ની ઊભી રાહતને આવરી લેતા, ઉદ્યાનમાં સમુદ્ર સપાટીથી ૧૪૫૦૫ ફીટ (૪૪૨૧ મીટર ) પર સંલગ્ન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, માઉન્ટ વ્હીટનીમાં સૌથી વધુ બિંદુ છે. આ ઉદ્યાન કિંગ્સ કેન્યોન નેશનલ પાર્કની દક્ષિણે છે અને તેની સાથે જોડાયેલ છે; બંને ઉદ્યાનો નેશનલ પાર્ક સર્વિસ દ્વારા એકસાથે સેક્વોઇયા અને કિંગ્સ કેન્યોન નેશનલ પાર્ક તરીકે સંચાલિત થાય છે. યુનેસ્કોએ ૧૯૭૬માં વિસ્તારોને સેક્વોઇયા-કિંગ્સ કેન્યોન બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ તરીકે નિયુક્ત કર્યા.
૧૯૨૬- ગુલામ વેપાર અને ગુલામીને દબાવવા માટેના આંતરરાષ્ટ્રીય સંમેલન પર પ્રથમ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા.
૧૯૨૬ સ્લેવરી કન્વેન્શન અથવા કન્વેન્શન ટુ સપ્રેસ ધ સ્લેવ ટ્રેડ એન્ડ સ્લેવરી એ આંતરરાષ્ટ્રીય સંધિ હતી જે લીગ ઓફ નેશન્સનાં આશ્રય હેઠળ બનાવવામાં આવી હતી અને ૨૫ સપ્ટેમ્બર ૧૯૨૬ના રોજ પ્રથમ વખત હસ્તાક્ષર કરવામાં આવી હતી. તે લીગ ઓફ નેશન્સ ટ્રીટી સિરીઝમાં 9 માર્ચ ૧૯૨૭ના રોજ નોંધાયેલ હતી. તે જ દિવસે તે અમલમાં આવ્યો.
૧૮૯૦ના બ્રસેલ્સ કોન્ફરન્સ એક્ટમાં, હસ્તાક્ષરોએ "જાહેર કર્યું કે તેઓ આફ્રિકન ગુલામોમાં ટ્રાફિકનો અંત લાવવાના મક્કમ હેતુથી સમાન રીતે એનિમેટેડ હતા". ૧૦ સપ્ટેમ્બર ૧૯૧૯ ના રોજ પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધની સાથી શક્તિઓ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરાયેલ સેન્ટ-જર્મૈન-એન-લેયના સંમેલન દ્વારા તેને પૂરક અને સુધારિત કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં હસ્તાક્ષરકર્તાઓએ "ગુલામીના સંપૂર્ણ દમનને સુરક્ષિત કરવા માટે તેના તમામ પ્રયાસો હાથ ધર્યા હતા. જમીન અને સમુદ્ર દ્વારા ગુલામોના વેપારના સ્વરૂપો" (કલમ 11). અરેબિયન દ્વીપકલ્પમાં ગુલામી અને ગુલામોનો વેપાર, અને ખાસ કરીને હેજાઝમાં ગુલામ વેપાર, લીગ ઓફ નેશન્સ દ્વારા ધ્યાન આકર્ષિત કરવામાં આવ્યું હતું અને ૧૯૨૬પછીના ગુલામી સંમેલનની રચનામાં ફાળો આપ્યો હતો, જેણે અંગ્રેજોને આ વિસ્તારમાં ગુલામ વેપાર સામે લડવા માટે ફરજ પાડી હતી. જૂન ૧૯૨૪ માં લીગ ઓફ નેશન્સ કાઉન્સિલ દ્વારા અસ્થાયી ગુલામી કમિશનની નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. આ કમિશનની રચનામાં ભૂતપૂર્વ વસાહતી ગવર્નરો, તેમજ એક હૈતીયન અને આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રમ સંસ્થાના પ્રતિનિધિ, ફ્રેડરિક લુગાર્ડ, બ્રિટીશ હતા
૧૯૫૬ - TAT-1, પ્રથમ સબમરીન ટ્રાન્સએટલાન્ટિક ટેલિફોન કેબલ સિસ્ટમનું ઉદ્ઘાટન થયું
TAT-1 એ પ્રથમ સબમરીન ટ્રાન્સએટલાન્ટિક ટેલિફોન કેબલ સિસ્ટમ હતી. તે ઓબાન, સ્કોટલેન્ડ અને ક્લેરનવિલે, ન્યુફાઉન્ડલેન્ડ વચ્ચે નાખવામાં આવ્યું હતું. ૧૯૫૫અને ૧૯૫૬ ની વચ્ચે દરેક દિશા માટે એક કેબલ સાથે બે કેબલ નાખવામાં આવ્યા હતા. તેનું ઉદ્ઘાટન ૨૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૫૬ના રોજ કરવામાં આવ્યું હતું. આ કેબલ એક સાથે ૩૫ ટેલિફોન કૉલ કરવા સક્ષમ હતી. ૨૨ ટેલિગ્રાફ લાઇન સુધી વહન કરવા માટે ૩૬ મી ચેનલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.લંડનમાં ફેરાડે બિલ્ડીંગ ખાતે આંતરરાષ્ટ્રીય વિનિમય. ન્યૂફાઉન્ડલેન્ડમાં કેબલ લેન્ડિંગ પોઈન્ટ પર કેબલ ક્લેરેનવિલે ખાતે જોડાઈ, ત્યારબાદ અન્ય સબમરીન કેબલ દ્વારા 300-માઈલ (480 કિમી) કેબોટ સ્ટ્રેટને સિડની માઈન્સ, નોવા સ્કોટીયા સુધી વટાવી ગઈ. ત્યાંથી કોમ્યુનિકેશન ટ્રાફિકને માઇક્રોવેવ રેડિયો રિલે લિન્ક દ્વારા યુએસ બોર્ડર તરફ રવાના કરવામાં આવ્યો હતો, અને બ્રુન્સવિક, મેઇનમાં આ રૂટ મુખ્ય યુએસ નેટવર્ક સાથે જોડાયો હતો અને કેનેડિયન નેટવર્ક સાથે જોડાવા માટે મોન્ટ્રીયલ સુધી પહોંચ્યો હતો.TAT-1 જાહેર સેવાના પ્રથમ ૨૪ કલાકમાં ૫૮૮ લંડન-યુએસ કોલ્સ અને ૧૧૯ લંડન-કેનેડા કોલ્સ કરેલ છે.
અવતરણ:-
૧૯૦૮ – પ્રાગજી ડોસા, ગુજરાતી નાટ્યકાર (અ. ૧૯૯૭)
તેમનો જન્મ ૨૫ સપ્ટેમ્બર ૧૯૦૮ના દિવસે મુંબઈમાં ભાટિયા સદ્ગૃહસ્થ જમનાદાસ ડોસા અને મોંઘીબાઈ ડોસાને ઘેર થયો હતો. તેમની અટક ભાટિયા હતી પણ તેમના પ્રપિતામહનું કુટુંબ ડોસાના નામથી જાણીતું હતું. તેમના પ્રપિતામહ ડોસાબાપા કચ્છમાં દોરડાં બનાવીને ગુજરાન ચલાવતા હતા. ૧૫ વર્ષની ઉંમરે, ૧૨ વર્ષનાં પ્રેમકુંવરબેન સાથે પ્રાગજીભાઈના લગ્ન થયાં હતાં. ૧૯૨૬ થી ૧૯૨૮ સુધી તેમણે સુમન માસિકનું તંત્રી પદ સંભાળ્યું હતું.
૧૯૮૯ થી ૧૯૯૨ સુધી ફિલ્મ ફેર અવૉર્ડ્સમાં જજ
ઈ. સ. ૧૯૨૮માં તેમણે મુંબઈની સેન્ટ ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં ઇન્ટર આર્ટ્સનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો અને ત્યાર પછી મેસર્સ ગોકળદાસ ડોસાની કંપનીમાં ભાગીદાર તરીકે રૂનો ધંધો શરૂ કર્યો. તેમણે વિદર્ભમાં જિનિંગ પ્રેસિંગનાં કારખાનાં શરૂ કર્યા હતા. પંડિત ઓમકારનાથ ઠાકુર પાસે તેઓ સંગીત શીખ્યા હતા. ૧૯૫૫ થી ૧૯૫૯ સુધી તેમણે ગુજરાતી નાટ્ય માસિકનું તંત્રીપદ સંભાળ્યું હતું. તેમણે ૬ હિન્દી, એક અંગ્રેજી અને ૨૧ ગુજરાતી ફિલ્મો પણ લખી છે. ૧૯૮૯ થી ૧૯૯૨ સુધી ફિલ્મ ફેર અવૉર્ડ્સ માટે તેમણે જજ તરીકે કાર્ય કર્યું હતું. તેમને ગળાનું કૅન્સર થયા બાદ તેઓ સ્વર ગુમાવી બેઠા હતા. ૨ ઑગસ્ટ ૧૯૯૭ના દિવસે તેઓ મુંબઈમાં અવસાન પામ્યા હતા.તેમની આત્મકથા ‘આતમ દીવો’ પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે.૧૯૭૦માં તેમના દ્વારા લખેલા બહુરૂપી નામના ચિત્રપટને ગુજરાત સરકાર તરફથી પ્રથમ ઇનામ મળ્યું હતું. ૧૯૯૬માં તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. શંકર દયાળ શર્માના હસ્તે તેમને ‘સંગીત નાટક’ અવૉર્ડ અર્પણ કરવામાં આવ્યો હતો. ૧૯૮૩ ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીના હસ્તે તેમને સોવિયેટ લૅન્ડ નેહરુ અવૉર્ડ તેમને આપવામાં આવ્યો હતો.
૧૯૧૬ – દીનદયાળ ઉપાધ્યાય, ભારતીય અર્થશાસ્ત્રી, સમાજશાસ્ત્રી અને પત્રકાર (અ. ૧૯૬૮)
પંડિત દીનદયાલ ઉપાધ્યાય એ એક ભારતીય વિચારક, સમાજ સેવક અને રાજકારણી હતા. તેઓ ભારતીય જનતા પાર્ટીની પિતૃસંસ્થા ભારતીય જનસંઘના એક નેતા હતા. તેમનો જન્મ ૧૯૧૬માં મથુરાથી ૨૬ કિમી દૂર આવેલા ચન્દ્રભાણ નામના ગામમાં થયો હતો. એ ગામને હવે દીનદયાલ ધામ તરીકે ઓળખાય છે. તેમના પિતા ભગવતી પ્રસાદ એક જાણીતા જ્યોતીષ શાસ્ત્રી હતા અને તેમના માતા શ્રીમતી રામપ્યારી એક ધર્મિષ્ઠ નારી હતા. તેઓ આઠ વર્ષના હતા ત્યારે તેમના માતા અને પિતા, બન્ને અવસાન પામ્યા અને તેમના મામાએ તેમને ઉછેરીને મોટો કર્યો.
કાનપુરની સનાતન ધર્મ કૉલેજમાંથી પ્રથમ શ્રેણીમાં બી.એ.
તેઓ તે પરીક્ષામાં પ્રથમ ક્રમાંકે આવ્યા જેથી તેમને સીકરના મહારાજા કલ્યાણ સિંહ તરફથી સુવર્ણ ચંદ્રક મળ્યો અને તે સાથે ૧૦ રૂપિયા માસિક શિષ્યવૃત્તિ અને ૨૫૦ રૂપિયા પુસ્તક આદિના ખર્ચ પેટે મળ્યા. તેમણે પિલાનીની બિરલા કૉલેજમાંથી ઇંટરમીડિયેટની પરીક્ષા પાસ કરી. ઈ.સ. ૧૯૩૯માં તેમણે કાનપુરની સનાતન ધર્મ કૉલેજમાંથી પ્રથમ શ્રેણીમાં બી.એ.ની પરીક્ષા પાસ કરી. તેમણે આગ્રાની સેંટ જ્હોન કૉલેજમાંથી અંગ્રેજી વિષયમાં પ્રથમ ક્રમાંકે અનુસ્નાતકની પદવી મેળવી અને સુવર્ણચંદ્રક મેળવ્યો. તેમના મામાએ તેમને પ્રાંતીય સેવા પરીક્ષા આપવા જણાવ્યું. આ પરીક્ષા આપી તેઓ પાસ થયા પરંતુ તેમણે સરકારી નોકરી સ્વીકારી નહીં કેમકે તેઓ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના પ્રચારક તરીકે સેવા આપવા માંગતા હતા.
કાનપુરની સનાતન ધર્મ કૉલેજમાં અભ્યાસ
તેમને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (આર.એસ.એસ.)નો પરિચય થયો. તે દરમ્યાન તેમની મુલાકાત રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના સ્થાપક કે. બી. હેડગેવાર સાથે થઈ. તેમની સાથે તેઓ સંઘની કોઈ એક શાખામાં બૌદ્ધિક ચર્ચામાં ઉતર્યા. સુંદરસિંહ ભંડારી પણ તેમના એક વર્ગ મિત્ર હતા. આગળ વધી તેમણે પૂરો સમય રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સેવા કરવાનો નિર્ણય કર્યો. ૧૯૫૧માં જ્યારે શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જીએ ભારતીય જનસંઘની સ્થાપના કરી ત્યારે તેના બીજા ક્રમના વરિષ્ઠ નેતા તરીકે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘે દીનદયાલની વરણી કરી. તેમને ઉત્તરપ્રદેશ શાખાના જનરલ સેક્રેટરી બનાવાયા અને ત્યાર બાદ તેઓ સમગ્ર પક્ષના અખિલ ભારતીય જનરલ સેક્રેટરી બન્યા. ૧૯૫૩માં મુખર્જીના અવસાન પછી સમગ્ર જનસંઘની જવાબદારી દીનદયાલ પર આવી. તેઓ ૧૫ વર્ષ સુધી જનસંઘના સેક્રેટરી રહ્યા.તેમનું મૃત્યુ શંકાસ્પદ સંજોગોમાં થયું હતું. તેઓ લખનૌથી પટના પ્રવાસ કરતા હતા અને ત્યારે તેમનું કતલ કરવામાં આવ્યું. ૧૧ ફેબ્રુઆરી ૧૯૬૮ના રોજ તેમનો મૃતદેહ મુગલસરાઈના રેલ્વેયાર્ડમાં મળી આવ્યો હતો.
આ લેખ ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક લખાયો છે, પરંતુ કદાચ ક્યાંક ભૂલો થઈ હોઈ શકે, જો તમને અમારા લેખનમાં કોઈ ભૂલ લાગે, તો મને જણાવો જેથી તે સુધારી શકાય. આપનો દિવસ શુભદાયી હો..
Next Article