આજની તા.10 નવેમ્બરનો જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ, જાણો આજના દિવસનો શું છે ઈતિહાસ

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.

૧૬૫૯ – છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે પ્રતાપગઢની લડાઈ તરીકે પ્રખ્યાત યુદ્ધમાં અફઝલ ખાન, આદિલશાહીની હત્યા કરી.

પ્રતાપગઢનું યુદ્ધ એ ૧૦ નવેમ્બર ૧૬૫૯ ના રોજ, મહારાષ્ટ્ર, ભારતના સતારા શહેરની નજીક, પ્રતાપગઢના કિલ્લા પર, શિવાજીના નેતૃત્વ હેઠળના મરાઠાઓની સેના અને આદિલશાહી સેનાપતિ અફઝલ ખાનના નેતૃત્વમાં આદિલશાહી સૈનિકો વચ્ચે લડાયેલું યુદ્ધ હતું. મરાઠાઓએ આદિલશાહી દળોને હરાવ્યા. મુખ્ય પ્રાદેશિક શક્તિ સામે તે તેમની પ્રથમ નોંધપાત્ર લશ્કરી જીત હતી.

શિવાજી માવલના ભાગોમાં પ્રશંસનીય સ્થાન ધરાવે છે. આદિલશાહી દરબાર તેની પ્રવૃત્તિઓ પર અંકુશ લગાવવા માંગતો હતો. બીજાપુરના પ્રખ્યાત સેનાપતિ અફઝલ ખાન કે જેમણે અગાઉ શિવાજીના મોટા ભાઈ સંભાજીને યુદ્ધમાં મારી નાખ્યા હતા, તેને શિવાજી સામે આક્રમણ કરવા માટે પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે ૧૬૫૯માં બીજાપુરથી શરૂઆત કરી હતી. શિવાજી ૧૦ નવેમ્બર ૧૬૫૯ના રોજ અફઝલ ખાનને મળ્યા અને યુદ્ધવિરામ વાટાઘાટોમાં તેને મારી નાખ્યો. શિવાજીના દળોએ પછી વિખરાયેલી આદિલશાહી સેનાને હંફાવી દીધી હતી.

શિવાજી અને અફઝલ ખાનની લડાઈ

શિવાજીએ અફઝલ ખાનને એક દૂત મોકલ્યો અને કહ્યું કે તેઓ લડવા માંગતા નથી અને શાંતિ માટે તૈયાર છે. શિવાજી અને અફઝલ ખાન વચ્ચે પ્રતાપગઢની તળેટીમાં આવેલા શામિયાણા (અત્યંત સુશોભિત તંબુ) ખાતે બેઠકનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. તે સંમત થયા હતા કે તેઓ દરેક તેમની સાથે માત્ર દસ અંગત અંગરક્ષકો લાવશે. બધા દસ અંગરક્ષકો જોડીથી 'એક તીરથી' દૂર રહેશે. શિવાજીએ સંભાજી કોંધલકર, જીવા મહાલા, સિદ્દી ઈબ્રાહીમ, કાતાજી ઈંગલે, કોંડાજી કંક, યેસાજી કંક, ક્રિષ્નાજી ગાયકવાડ, સૂરજી કટકે, વિસાજી મુરમ્બક અને સંભાજી કરવરને બેઠક માટે પસંદ કર્યા. અફઝલ ખાને પોતાના કોટમાં કટ્યાર (એક નાનો ખંજર) સંતાડ્યો હતો, અને શિવાજીએ તેના કપડા નીચે બખ્તર પહેર્યું હતું અને એક હાથમાં છુપાયેલ વાઘનખ હતો.

જ્યારે બે માણસો તંબુમાં પ્રવેશ્યા ત્યારે ૬'૭ ૮ઈંચ ઊંચા અફઝલખાન શિવાજીને ભેટી પડ્યા. પછી તેણે શિવાજીને તેની ઉપ જેવી પકડમાં ગળું દબાવવાનો પ્રયાસ કર્યો અને તેનો ખંજર શિવાજીમાં વીંધ્યો. પરંતુ શિવાજીના કપડા હેઠળના બખ્તરે તેને બચાવ્યો. શિવાજીએ બદલો લીધો. તેના "વાઘ નાખ" (વાઘના પંજા) નો ઉપયોગ કરીને ખાનનું પેટ કાપી નાખ્યું અને ખાનને તોડી નાખ્યો. ત્યારબાદ, અફઝલ ખાનના અંગરક્ષક બડા સૈયદે શિવાજી પર તલવાર વડે હુમલો કર્યો, પરંતુ શિવાજીના અંગત અંગરક્ષક જીવા મહાલાએ તેને જીવલેણ પ્રહાર કર્યો. અફઝલ ખાનના વકીલ, કૃષ્ણ ભાસ્કર કુલકર્ણીએ શિવાજી પર હુમલો કર્યો.શિવાજીએ કૃષ્ણ કુલકર્ણીને તેની તલવાર વડે મારી નાખ્યો.અફઝલ ખાને તંબુની બહાર પોતાનાં આંતરડાં પકડીને ઇજા પહોંચાડી, બેહોશ થઈને લોહી નીકળ્યું અને પોતાની જાતને પોતાની પાલખીમાં નાખી દીધી. ધારકોએ ઉતાવળે પોતાનો આરોપ ઉપાડ્યો અને ઝડપથી દૂર જવા લાગ્યો. ઢોળાવ નીચે. શિવાજીના લેફ્ટનન્ટ સંભાજી કાવજી કોંધલકર અને તેની સાથેના એક રક્ષકએ પીછો કર્યો અને અફઝલ ખાનનું માથું કાપી નાખ્યું. બાદમાં કપાયેલું માથું શિવાજીને બતાવવા રાજગઢ મોકલવામાં આવ્યું. મારી માતા જીજાબાઈ. તે લાંબા સમયથી અફઝલ ખાનના બંદીવાન તરીકે શાહજી (શિવાજીના પિતા) સાથે ઇરાદાપૂર્વક કરવામાં આવેલા દુર્વ્યવહાર અને તેના મોટા પુત્ર સંભાજી શાહજી રાજે ભોંસલેના મૃત્યુમાં તેની ભૂમિકા બદલ બદલો લેવા માંગતી હતી. શિવાજીએ કિલ્લા તરફ ઢોળાવને વેગ આપ્યો અને તેના લેફ્ટનન્ટોએ તોપોને ગોળીબાર કરવાનો આદેશ આપ્યો. આદિલશાહી દળો પર હુમલો કરવા માટે ગીચ જંગલની ખીણમાં છુપાયેલા તેના પાયદળ માટે તે એક સંકેત હતો.

૧૯૫૧ - નોર્થ અમેરિકન નંબરિંગ પ્લાનના રોલઆઉટ સાથે, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ડાયરેક્ટ-ડાયલ કોસ્ટ-ટુ-કોસ્ટ ટેલિફોન સેવા શરૂ થઈ.

નોર્થ અમેરિકન નંબરિંગ પ્લાન (NANP) એ મુખ્યત્વે ઉત્તર અમેરિકા અને કેરેબિયનમાં, વીસ દેશોમાં પચીસ પ્રદેશો માટે ટેલિફોન નંબરિંગ પ્લાન છે. આ જૂથને ઐતિહાસિક રીતે વર્લ્ડ ઝોન 1 તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેની પાસે આંતરરાષ્ટ્રીય કૉલિંગ કોડ 1 છે. ઉત્તર અમેરિકાના કેટલાક દેશો, ખાસ કરીને મેક્સિકો, NANPમાં ભાગ લેતા નહોતા.

NANP તેના સભ્યોના પ્રદેશોને નંબરિંગ પ્લાન એરિયા (NPAs)માં વિભાજિત કરે છે જે સંખ્યાત્મક રીતે ત્રણ-અંકના ટેલિફોન નંબર ઉપસર્ગ સાથે એન્કોડ કરવામાં આવે છે, જેને સામાન્ય રીતે વિસ્તાર કોડ કહેવામાં આવે છે. દરેક ટેલિફોનને સાત-અંકનો ટેલિફોન નંબર ફક્ત તેના સંબંધિત નંબરિંગ પ્લાન એરિયામાં જ અનોખો આપવામાં આવે છે. ટેલિફોન નંબરમાં ત્રણ-અંકનો સેન્ટ્રલ ઑફિસ કોડ અને ચાર-અંકનો સ્ટેશન નંબર હોય છે. એરિયા કોડ અને ટેલિફોન નંબરનું સંયોજન પબ્લિક સ્વિચ્ડ ટેલિફોન નેટવર્ક (PSTN) માં ગંતવ્ય રૂટીંગ સરનામાં તરીકે કામ કરે છે. નોર્થ અમેરિકન નંબરિંગ પ્લાન ઇન્ટરનેશનલ ટેલિકમ્યુનિકેશન યુનિયન (ITU) ભલામણ E.164 સાથે સુસંગત છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય નંબરિંગ ફ્રેમવર્ક સ્થાપિત કરે છે.

ઑક્ટોબર ૧૯૪૭માં, AT&T એ સ્વતંત્ર ટેલિફોન ઓપરેટરો સાથે સંકલનમાં એક નવી રાષ્ટ્રવ્યાપી નંબરિંગ યોજના પ્રકાશિત કરી. આ યોજનાએ મોટાભાગના ઉત્તર અમેરિકાને છ્યાસી નંબરિંગ પ્લાન એરિયા (NPAs)માં વિભાજિત કર્યા છે. દરેક NPA ને એક અનન્ય ત્રણ-અંકનો કોડ અસાઇન કરવામાં આવ્યો હતો, જેને સામાન્ય રીતે NPA કોડ અથવા ફક્ત વિસ્તાર કોડ કહેવાય છે. આ કોડ્સનો ઉપયોગ સૌપ્રથમ ઓપરેટર ટોલ ડાયલીંગમાં લાંબા-અંતરના ઓપરેટરો દ્વારા ટોલ ઓફિસો વચ્ચે ટ્રંક દ્વારા કોલ કરવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો. સ્વચાલિત સેવાના ધ્યેય માટે ૧૯૫૦ ના દાયકાની શરૂઆતમાં પૂર્ણ થયેલી ટોલ-સ્વિચિંગ સિસ્ટમ્સની નવીનતમ પેઢીમાં વધારાની તકનીકી પ્રગતિની જરૂર હતી, અને મોટાભાગના નંબરિંગ પ્લાન વિસ્તારોમાં નવી ટોલ-સ્વિચિંગ સિસ્ટમ્સની સ્થાપના. એરિયા કોડનો ઉપયોગ કરીને પ્રથમ ગ્રાહક-ડાયલ ડાયરેક્ટ કોલ ૧૦ નવેમ્બર, ૧૯૫૧ના રોજ એન્ગલવુડ, ન્યુ જર્સીથી અલમેડા, કેલિફોર્નિયામાં કરવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ સમગ્ર દેશમાં ડાયરેક્ટ ડિસ્ટન્સ ડાયલિંગ (DDD)ની શરૂઆત કરવામાં આવી.

૧૯૮૩ – બિલ ગેટ્સે વિન્ડોઝનું પ્રથમ સંસ્કરણ (૧.૦) રજૂ કર્યું

વિન્ડોઝ ૧.૦ એ માઈક્રોસોફ્ટ વિન્ડોઝનું પ્રથમ મોટું રીલીઝ છે, જે માઈક્રોસોફ્ટ દ્વારા વિકસિત પર્સનલ કોમ્પ્યુટર માટે ગ્રાફિકલ ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ્સનું કુટુંબ છે. તે સૌપ્રથમ ૨૦ નવેમ્બર, ૧૯૮૫ ના રોજ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ઉત્પાદન માટે રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે યુરોપીયન સંસ્કરણ મે ૧૯૮૬ માં Windows 1.02 તરીકે બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું.

માઇક્રોસોફ્ટના સહ-સ્થાપક અને વિન્ડોઝ ૧.૦ના આગેવાન બિલ ગેટ્સે ૧૯૮૨માં કોમડેક્સ ખાતે સમાન સોફ્ટવેર સ્યુટ, વિસી ઓનનું પ્રદર્શન જોયા પછી તેનો વિકાસ શરૂ થયો. નવેમ્બર ૧૯૮૩માં લોકો સમક્ષ ઓપરેટિંગ એન્વાયર્નમેન્ટનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું, જોકે તેનો અંત આવ્યો હતો. બે વર્ષ પછી રીલીઝ થશે. વિન્ડોઝ 1.0 MS-DOS પર ચાલે છે, ૧૬ -બીટ શેલ પ્રોગ્રામ તરીકે જે MS-DOS એક્ઝિક્યુટિવ તરીકે ઓળખાય છે, અને તે એવું વાતાવરણ પૂરું પાડે છે જે Windows માટે રચાયેલ ગ્રાફિકલ પ્રોગ્રામ્સ તેમજ હાલના MS-DOS સોફ્ટવેરને ચલાવી શકે છે. તેણે મલ્ટિટાસ્કિંગ અને માઉસનો ઉપયોગ, અને કેલ્ક્યુલેટર, પેઇન્ટ અને નોટપેડ જેવા વિવિધ બિલ્ટ-ઇન પ્રોગ્રામ્સ રજૂ કર્યા. ઓપરેટિંગ વાતાવરણ તેની વિન્ડોને ઓવરલેપ થવા દેતું નથી, અને તેના બદલે, વિન્ડો ટાઇલ કરેલી છે. વિન્ડોઝ 1.0 માં ચાર પ્રકાશનો પણ છે, જેમાં સિસ્ટમમાં નાના અપડેટ્સ છે.

અવતરણ:-

૧૮૪૮ – સુરેન્દ્રનાથ બેનર્જી, ભારતીય શિક્ષણવિદ્ અને રાજકારણી (અ. ૧૯૨૫)

સર સુરેન્દ્રનાથ બેનર્જી ઘણીવાર રાષ્ટ્રગુરુ તરીકે ઓળખાય છે. 'રાષ્ટ્રના શિક્ષક'; 10 નવેમ્બર 1848 - 6 ઓગસ્ટ 1925) બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતીય રાષ્ટ્રવાદી નેતા હતા. તેમણે ઇન્ડિયન નેશનલ એસોસિએશન નામના રાષ્ટ્રવાદી સંગઠનની સ્થાપના કરી અને ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના સ્થાપક સભ્યોમાંના એક હતા. સુરેન્દ્રનાથે કોંગ્રેસથી વિપરીત મોન્ટેગુ-ચેમ્સફોર્ડ રિફોર્મ્સને ટેકો આપ્યો અને ઘણા ઉદારવાદી નેતાઓ સાથે તેમણે કોંગ્રેસ છોડી અને 1919માં ઈન્ડિયન નેશનલ લિબરેશન ફેડરેશન નામની નવી સંસ્થાની સ્થાપના કરી.

સુરેન્દ્રનાથ બેનર્જીનો જન્મ બંગાળ પ્રાંતના કલકત્તામાં એક રાર્હી કુલીન બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો, જે સૂચવે છે કે પરિવારની પૂર્વજોની બેઠક હાલના પશ્ચિમ બંગાળના રાહ પ્રદેશમાં હતી. તેમના પૂર્વજો અમુક સમયે પૂર્વ બંગાળમાં સ્થળાંતર કરીને ફરિદપુર જિલ્લાના લોનસિંહ નામના ગામમાં સ્થાયી થયા હતા. તે તેમના મહાન પિતાજી બાબુ ગૌર કિશિરે બેનર્જી હતા જેઓ સ્થળાંતર કરીને બેરકપુર નજીક મોનીરામપુર નામના ગામમાં સ્થાયી થયા હતા. તેઓ તેમના પિતા દુર્ગા ચરણ બેનર્જી, એક ડૉક્ટર દ્વારા ઉદાર, પ્રગતિશીલ વિચારસરણીમાં ઊંડે પ્રભાવિત હતા. કલકત્તા યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક થયા પછી, તેમણે ૧૮૬૮માં રોમેશ ચુંદર દત્ત અને બિહારી લાલ ગુપ્તા સાથે, ભારતીય સિવિલ સર્વિસની પરીક્ષાઓમાં ભાગ લેવા માટે ઈંગ્લેન્ડનો પ્રવાસ કર્યો. તેમણે ૧૮૭૯માં સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા પાસ કરી હતી, પરંતુ તેમણે તેમની ઉંમર ખોટી રીતે રજૂ કરી હોવાના દાવાને કારણે તેમને અટકાવવામાં આવ્યા હતા. કોર્ટમાં એવી દલીલ કરીને મામલો ક્લિયર કર્યા પછી કે તેમણે હિંદુ રિવાજ મુજબ તેમની ઉંમરની ગણતરી જન્મના બદલે વિભાવનાની તારીખથી ગણતરીની ઉંમરથી કરી હતી, બેનર્જીએ ૧૮૭૧ માં ફરીથી પરીક્ષા પાસ કરી અને સિલ્હેટમાં સહાયક મેજિસ્ટ્રેટ તરીકે પોસ્ટ કરવામાં આવ્યા. બેનર્જીએ યુનિવર્સિટી કોલેજ, લંડનના ક્લાસમાં પણ હાજરી આપી હતી. તેમણે ૧૮૭૧માં અંતિમ પરીક્ષા આપી અને ઓગસ્ટ ૧૮૭૧માં ભારત પરત ફર્યા. ૧૮૭૪માં, બેનર્જી લંડન પરત ફર્યા અને મિડલ ટેમ્પલના વિદ્યાર્થી બન્યા.

જૂન 1875માં ભારત પરત ફર્યા પછી, બેનર્જી મેટ્રોપોલિટન ઇન્સ્ટિટ્યુશન, ફ્રી ચર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુશન અને રિપ્પન કૉલેજ, જે હવે સુરેન્દ્રનાથ કૉલેજ છે, 1882માં તેમના દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, ખાતે અંગ્રેજીના પ્રોફેસર બન્યા. તેમણે રાષ્ટ્રવાદી અને ઉદાર રાજકીય વિષયો પર જાહેર ભાષણો આપવાનું શરૂ કર્યું. , તેમજ ભારતીય ઇતિહાસ. તેમણે 26 જુલાઈ 1876ના રોજ આનંદમોહન બોઝ સાથે ભારતીય રાષ્ટ્રીય સંઘની સ્થાપના કરી, જે તેના પ્રકારની સૌથી શરૂઆતની ભારતીય રાજકીય સંસ્થાઓમાંની એક હતી. 1878માં ભારતીય લોકોને ઉપદેશ આપવા માટે એક બેઠકમાં તેમણે કહ્યું હતું કે "હિંદુ અને મુસ્લિમો વચ્ચે શાંતિ અને સદ્ભાવનાનો મહાન સિદ્ધાંત , ખ્રિસ્તીઓ અને પારસીઓ, આપણા દેશની પ્રગતિના તમામ વર્ગો વચ્ચે છે. "એકતા" શબ્દને તેમાં ચમકતા સોનાના પાત્રો લખવા દો........ આપણી વચ્ચે ધાર્મિક તફાવત હોઈ શકે છે. આપણી વચ્ચે સામાજિક તફાવત હોઈ શકે છે.

૧૮૭૯ માં, તેમણે ધ બેંગાલી (૧૮૬૨માં ગિરીશ ચંદ્ર ઘોષ દ્વારા સ્થાપિત) અખબાર ખરીદ્યું અને ૪૦ વર્ષ સુધી તેનું સંપાદન કર્યું.

૧૮૮૩ માં, જ્યારે બેનર્જીને તેમના પેપરમાં ટિપ્પણી પ્રકાશિત કરવા બદલ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, ત્યારે કોર્ટની અવમાનના માટે, સમગ્ર બંગાળમાં અને આગ્રા, ફૈઝાબાદ, અમૃતસર, લાહોર અને પૂણે જેવા ભારતીય શહેરોમાં વિરોધ અને હડતાલ ફાટી નીકળી હતી.

તેઓ જેલવાસ ભોગવનાર પ્રથમ ભારતીય પત્રકાર બન્યા હતા.

બોમ્બેમાં ૧૮૮૫ માં ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસની સ્થાપના પછી, બેનર્જીએ તેમના સામાન્ય ઉદ્દેશ્યો અને સભ્યપદને કારણે ૧૮૮૬ માં તેમના સંગઠનને તેમાં ભેળવી દીધું. તેઓ ૧૮૯૫માં પૂના ખાતે અને 1902 માં અમદાવાદ ખાતે કોંગ્રેસના પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા હતા.

પૂણ્યતિથી:-

૧૬૫૯ – અફઝલ ખાન, બીજાપુર સલ્તનતના આદિલશાહી જનરલઘ

(ઉપરની વિગતે શિવાજીના હાથે મોત)

વિષ્ણુપ્રસાદ રણછોડલાલ ત્રિવેદી, ઉપનામ ‘પ્રેરિત’ એ ગુજરાતી વિવેચક હતા.

જન્મ વતન ઉમરેઠમાં. પ્રાથમિક-માધ્યમિક શિક્ષણ બોરસદ, ઠાસરા, કપડવંજ અને નડિયાદમાં. ૧૯૧૬માં નડિયાદની ગવર્નમેન્ટ હાઈસ્કૂલમાંથી મૅટ્રિક. એ જ વર્ષે અમદાવાદની ગુજરાત કૉલેજમાં દાખલ થયા. આનંદશંકર ધ્રુવના અધ્યાપને એમની અભ્યાસવૃત્તિ પોષાઈ. ૧૯૨૦માં સંસ્કૃત અને અંગ્રેજી વિષયો સાથે પ્રથમ વર્ગમાં બી.એ. થઈ ગુજરાત કૉલેજમાં દક્ષિણા ફેલો નિમાયા. ૧૯૨૧માં સુરતની એમ.ટી.બી. કૉલેજમાં અંગ્રેજી અને સંસ્કૃતના અધ્યાપક તરીકે જોડાયા. 

૧૯૨૩માં સંસ્કૃત-ગુજરાતી વિષયોમાં એમ.એ. ૧૯૬૧માં એમ.ટી.બી. કૉલેજમાંથી નિવૃત્ત. 

૧૯૪૪માં રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક. ૧૯૪૫-૧૯૪૯નો નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક. ૧૯૬૨માં સાહિત્ય અકાદમી, દિલ્હીનો પુરસ્કાર.

૧૯૪૧માં ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના અંધેરીમાં મળેલા અધિવેશનમાં ભાષાવિજ્ઞાન વિભાગના પ્રમુખ. ૧૯૪૯માં જૂનાગઢ અધિવેશનમાં સાહિત્ય વિભાગના પ્રમુખ. 

કલકત્તા ખાતે મળેલ સાહિત્ય પરિષદના અધિવેશનમાં ૧૯૬૧ના અધ્યક્ષ. 

૧૯૭૧માં વીર નર્મદ દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીની ડી.લિટ.ની માનદ પદવી. ૧૯૭૪માં સાહિત્ય અકાદમીની ફેલોશિપ.