આજની તા. 19 ફેબ્રુઆરી જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ, જાણો આજના દિવસનો શું છે ઈતિહાસ

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.

૧૮૭૮ – થૉમસ અલ્વા ઍડિસને ફોનોગ્રાફના પેટન્ટ અધિકારો મેળવ્યા.

ફોનોગ્રાફ, તેના પછીના સ્વરૂપોમાં જેને ગ્રામોફોન પણ કહેવાય છે અથવા ૧૯૪૦ના દાયકાથી રેકોર્ડ પ્લેયર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, અથવા તાજેતરમાં ટર્નટેબલ, તે યાંત્રિક અને એનાલોગ રેકોર્ડિંગ અને ધ્વનિના પ્રજનન માટેનું ઉપકરણ છે.  ધ્વનિ સ્પંદન તરંગો સર્પાકાર ગ્રુવ કોતરેલા, કોતરેલા, કાપેલા અથવા ફરતા સિલિન્ડર અથવા ડિસ્કની સપાટી પર પ્રભાવિત થતા અનુરૂપ ભૌતિક વિચલનો તરીકે રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે, જેને "રેકોર્ડ" કહેવાય છે.  ધ્વનિને ફરીથી બનાવવા માટે, સપાટીને સમાન રીતે ફેરવવામાં આવે છે જ્યારે પ્લેબેક સ્ટાઈલસ ગ્રુવને શોધી કાઢે છે અને તેથી તેના દ્વારા વાઇબ્રેટ થાય છે, ખૂબ જ આછું રેકોર્ડ કરેલા અવાજનું પુનઃઉત્પાદન કરે છે.  શરૂઆતના એકોસ્ટિક ફોનોગ્રાફ્સમાં, સ્ટાઈલસ ડાયાફ્રેમને વાઇબ્રેટ કરે છે જે ધ્વનિ તરંગો ઉત્પન્ન કરે છે જે ફ્લેરિંગ હોર્ન દ્વારા ખુલ્લી હવામાં અથવા સ્ટેથોસ્કોપ-પ્રકારના ઇયરફોન દ્વારા સીધા સાંભળનારના કાનમાં જોડાય છે.

ફોનોગ્રાફની શોધ થોમસ એડિસન દ્વારા ૧૮૭૭ માં કરવામાં આવી હતી.  એલેક્ઝાન્ડર ગ્રેહામ બેલની વોલ્ટા લેબોરેટરીએ ૧૮૮૦ ના દાયકામાં ઘણા સુધારા કર્યા હતા અને ગ્રાફોફોન રજૂ કર્યા હતા, જેમાં મીણ-કોટેડ કાર્ડબોર્ડ સિલિન્ડરનો ઉપયોગ અને એક કટીંગ સ્ટાઈલસનો સમાવેશ થાય છે જે રેકોર્ડની ફરતે ઝિગઝેગ ગ્રુવમાં એક બાજુથી બીજી તરફ જાય છે.  ૧૮૯૦ના દાયકામાં, એમિલ બર્લિનરે ફોનોગ્રાફ સિલિન્ડરોથી સપાટ ડિસ્કમાં સંક્રમણની શરૂઆત કરી હતી, જેમાં પેરિફેરીથી કેન્દ્રની નજીકમાં સર્પાકાર ગ્રુવ ચાલતો હતો, જેમાં ડિસ્ક રેકોર્ડ પ્લેયર્સ માટે ગ્રામોફોન શબ્દ બનાવવામાં આવ્યો હતો, જે મુખ્યત્વે ઘણી ભાષાઓમાં વપરાય છે.

૧૯૫૪ - ક્રિમિયાનું સ્થાનાંતરણ: સોવિયેત યુનિયનની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના પોલિટબ્યુરોએ ક્રિમિયન ઓબ્લાસ્ટને રશિયન એસએફએસઆર ('રુસી સોવિયેત સમાજવાદી સંઘાત્મક ગણરાજ્ય')માંથી યુક્રેનિયન સોવિયેત સામ્યવાદી ગણરાજ્યમાં તબદીલ કરવાનો આદેશ આપ્યો.

૧૯૮૫ – વિલિયમ જે. શ્રોએડર કૃત્રિમ હૃદય મેળવનાર પ્રથમ વ્યક્તિ બન્યા.

વિલિયમ જે. શ્રોડર, કૃત્રિમ હૃદયના પ્રથમ પ્રાપ્તકર્તાઓમાંના એક હતા.  શ્રોડરનો જન્મ જેસ્પર, ઇન્ડિયાનામાં થયો હતો અને તે ૧૯૫૨ થી ૧૯૬૬ દરમિયાન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એરફોર્સમાં સાર્જન્ટ હતો. ૨૫ નવેમ્બર,૧૯૮૪ના રોજ,૫૨ વર્ષની ઉંમરે, જાર્વિક-૭ નો બીજો માનવ પ્રાપ્તકર્તા બન્યો. ટ્રાન્સપ્લાન્ટ અહીં કરવામાં આવ્યું હતું.  (ડો. વિલિયમ સી. ડેવરીઝ દ્વારા લુઇસવિલે, કેન્ટુકીમાં હુમાના હાર્ટ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઇન્ટરનેશનલ)

૧૮ દિવસ પછી, તેને સ્ટ્રોકની શ્રેણીમાં પ્રથમ વાર આવ્યો, આખરે તેને વનસ્પતિની સ્થિતિમાં છોડી દીધો.  જાર્વિક -૭ પ્રાપ્ત કર્યાના એક વર્ષ અને ૨૫૫ દિવસ (૬૨૦ દિવસ) પછી ૭ ઓગસ્ટ,૧૯૮૬ના રોજ બપોરે ૧.૩૫ વાગ્યે તેમનું મૃત્યુ થયું હતું. તે સમયે કૃત્રિમ હૃદય સાથે કોઈ પણ વ્યક્તિ જીવિત રહી હતી તે આ સૌથી લાંબો સમય હતો.

શ્રોડરની કબરને ચિહ્નિત કરતું હેડસ્ટોન બે ઓવરલેપિંગ હૃદયના આકારમાં કાળા ગ્રેનાઈટથી બનેલું છે.  એક જાર્વિક ૭ ની છબી સાથે લેસર કોતરવામાં આવેલ છે

૧૯૮૬- ભારતમાં પ્રથમ કોમ્પ્યુટરાઈઝ્ડ રેલ્વે આરક્ષણ ટિકિટ શરૂ થઈ. 

૧૯૮૬માં, નવી દિલ્હી ખાતે કોમ્પ્યુટરાઈઝ્ડ ટિકિટિંગ અને આરક્ષણની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી.૧૯૯૦ માં, પ્રથમ સ્વ પ્રિન્ટીંગ ટિકિટ મશીન રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

૧૯૮૬– અક્કરાઈપટ્ટુ હત્યાકાંડ: શ્રીલંકાની સેનાએ પૂર્વી શ્રીલંકામાં ૮૦ તમિલ ખેત કામદારોની હત્યા કરી.

અક્કરાઈપટ્ટુ હત્યાકાંડ ૧૯ ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૬ ના રોજ થયો હતો જ્યારે શ્રીલંકાના પૂર્વીય પ્રાંતમાં આશરે ૮૦ તમિલ ખેત કામદારોની કથિત રીતે હત્યા કરવામાં આવી હતી અને તેમના મૃતદેહોને સળગાવી દેવામાં આવ્યા હતા.  

આ ઘટના થોડા દિવસો પછી પ્રકાશમાં આવી જ્યારે સમુદાયના નેતાઓએ અક્કરાઈપટ્ટુ શહેરની નજીકના દૂરસ્થ સ્થાનની મુલાકાત લીધી, જ્યાં ખેતરના કામદારોને ગોળી મારવામાં આવી હતી.  એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે કામદારો સરકારી સુરક્ષા દળો અને તમિલ અલગતાવાદીઓ વચ્ચેની હિંસામાં ફસાયેલા નિર્દોષ નાગરિકો હતા.

સમુદાયના નેતાઓના જણાવ્યા અનુસાર, ખેતરના મજૂરો ડાંગરના ખેતરોને છાણી રહ્યા હતા ત્યારે નજીકના જંગલમાંથી સૈનિકો હવામાં ગોળીબાર કરતા દેખાયા હતા.  મહિલાઓને મુક્ત કરવામાં આવી, પરંતુ સૈનિકોએ પુરુષોને ઘેરી લીધા, તેમના હાથ બાંધી દીધા અને તેમને રસ્તા પર બેસાડ્યા.  ખેત મજૂરોને ડાંગરના ખેતરોમાં પાછા લઈ જઈને ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી.  મેદાનમાં દારૂગોળાના કેટલાય ખાલી ખોખા મળી આવ્યા છે.  બાદમાં મૃતદેહોને સૂકા ચોખાની લણણીની ટોચ પર ઢાંકીને સળગાવી દેવામાં આવ્યા હતા.

૨૦૦૩ - ભારતમાં તમાકુ ઉત્પાદનોની જાહેરાત પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ છે.

૨૦૦૭-સમજૌતા એક્સપ્રેસ વિસ્ફોટ

સમજૌતા એક્સપ્રેસ વિસ્ફોટ એ એક આતંકવાદી ઘટના છે, જેમાં ૧૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૦૭ ના રોજ, ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ચાલતી સમજૌતા એક્સપ્રેસમાં વિસ્ફોટ થયા હતા. આ ટ્રેન દિલ્હીથી પાકિસ્તાનના અટારી જઈ રહી હતી ત્યારે હરિયાણાના પાણીપત જિલ્લાના ચાંદની બાગ પોલીસ સ્ટેશન હેઠળના શિવા ગામ પાસે વિસ્ફોટ થયા હતા.  વિસ્ફોટના કારણે લાગેલી આગમાં ઓછામાં ઓછા ૬૬ લોકો માર્યા ગયા હતા અને ૧૩ લોકો ઘાયલ થયા હતા, મૃતકોમાં મોટાભાગના પાકિસ્તાની નાગરિકો હતા. આ વિસ્ફોટ પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી ખુર્શીદ મહમૂદ કસુરીની ભારત મુલાકાતના એક દિવસ પહેલા થયો હતો. તપાસ દરમિયાન ટ્રેનમાંથી વધુ વિસ્ફોટક સામગ્રી પણ મળી આવી હતી.  બાદમાં બાકીના આઠ કોચવાળી ટ્રેનને પાકિસ્તાનના લાહોર શહેર તરફ રવાના કરવામાં આવી હતી.  ભારત અને પાકિસ્તાનમાં આ વિસ્ફોટોની વ્યાપક નિંદા કરવામાં આવી હતી.

૨૦૧૦-જમુઇ જિલ્લા(બિહાર)ના સિકંદરા પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તાર હેઠળના વિસ્તારમાં માઓવાદીઓનો હુમલો

બિહારના જમુઇ જિલ્લાના સિકંદરા પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તાર હેઠળના ફુલવારિયા કોડાસી આદિવાસી ગામમાં માઓવાદીઓએ હુમલો કરીને અગિયાર લોકોની હત્યા કરી, અડધો ડઝન લોકો ઘાયલ કર્યા, લગભગ બે ડઝન ઘરોને આગ લગાડી અને બે ઘરોને ડાયનામાઈટથી ઉડાવી દીધા.  બુધવારે રાત્રે લગભગ ૧૧.૩૫ વાગ્યે, માઓવાદીઓએ અચાનક આ ગામને ત્રણ બાજુથી ઘેરી લીધું અને લોકોને તેમના ઘરની બહાર આવવા કહ્યું અને નવને પસંદ કરીને મારી નાખ્યા .

અવતરણ:-

૧૯૦૦ – બળવંતરાય મહેતા, ગુજરાત રાજ્યના દ્વિતીય મુખ્ય મંત્રી..

બલવંત રાય મહેતા એ ભારત દેશના ગુજરાત રાજ્યના દ્વિતીય મુખ્ય મંત્રી, તરીકે સેવા આપી હતી. તેઓ એક ભારતીય રાજકારણી હતા. તેમણે ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં ભાગ લીધો હતો. તેમને લોકશાહી વિકેન્દ્રીકરણ તરફના તેમના યોગદાન માટે "પંચાયતી રાજ શિલ્પી" તરીકે ગણવામાં આવે છે. તેઓ એક ભારતીય રાજકારણી હતા. તેમણે ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં ભાગ લીધો હતો. તેમને લોકશાહી વિકેન્દ્રીકરણ તરફના તેમના યોગદાન માટે "પંચાયતી રાજ શિલ્પી" તરીકે ગણવામાં આવે છે.

બલવંત રાય મહેતાનો જન્મ મધ્યમ વર્ગના કુટુંબમાં ભાવનગર રાજ્યમાં ૧૯ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૦૦ ના રોજ થયો. તેમણે બી.એ. સુધી અભ્યાસ કર્યો, પરંતુ વિદેશી સરકારનું પ્રમાણપત્ર લેવા ઇનકાર કર્યો હતો. તેમણે ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં ભાગ લીધો હતો. તેઓ ૧૯૨૦ માં અસહકારની રાષ્ટ્રીય ચળવળ જોડાયા હતા. તેમણે રાજ્યમાં સ્વતંત્રતા ચળવળ પર વહન માટે ૧૯૨૧ માં ભાવનગર પ્રજા મંડળ સ્થાપના કરી હતી. તેમણે ૧૯૩૦ થી ૧૯૩૨ ના નાગરિક અસહકાર આંદોલનમાં ભાગ લીધો હતો. તેમણે બારડોલી સત્યાગ્રહમાં ભાગ લીધો હતો. તેમણે બ્રિટિશ રાજ દરમિયાન જેલમાં કુલ સાત વર્ષ ગાળ્યા. ૧૯૪૨ની ભારત છોડો ચળવળમાં ત્રણ વર્ષ કેદ માટે સજા કરવામાં આવી હતી. મહાત્મા ગાંધીના સૂચન પર, તેમણે કોંગ્રેસ કાર્યકારી સમિતિના સભ્યપદ સ્વીકારી હતી. જવાહરલાલ નેહરુ અખિલ ભારતીય કોંગ્રેસ સમિતિના પ્રમુખ બન્યા ત્યારે, તે તેના જનરલ સેક્રેટરી તરીકે ચૂંટાયા હતા. તેઓ બે વખત લોકસભામાં સંસદના સભ્ય તરીકે ૧૯૪૯ અને ૧૯૫૭માં ચૂંટાયા હતા.

૧૯ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૬૩ ના રોજ તેઓ ગુજરાતના બીજા મુખ્ય પ્રધાન બન્યા હતા.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતિ હતી ત્યારે સપ્ટેમ્બર ૧૯, ૧૯૬૫ ના રોજ, મુખ્ય મંત્રી મહેતાએ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે કચ્છ સરહદ પર ટાટા કેમિકલ્સ, મીઠાપુરથી બીચક્રાફ્ટ વિમાનમાં ઉડાન ભરી. તેમાં જહાંગીર એન્જિનિયર, ભૂતપૂર્વ ભારતીય એર ફોર્સ પાયલોટ હતા. આ વિમાન પર તેના ઉપરી અધિકારીઓ થી ઓર્ડર પ્રાપ્ત કર્યા પછી પાકિસ્તાન એર ફોર્સ પાયલોટ કઇસ હુસૈન દ્વારા ગોળી ચલાવવામાં આવી હતી. મહેતાનું, તેમની પત્ની, તેમના ત્રણ સભ્યો, એક પત્રકાર અને બે વિમાન સભ્યો સાથે અકસ્માતમાં કચ્છના સુથરી ગામે મૃત્યુ થયું હતું.

૧૯૨૯ – ભૂપત વડોદરિયા, ગુજરાતી લેખક અને પત્રકાર (અ. ૨૦૧૧)

ભૂપતભાઇ વડોદરિયા ગુજરાતી લેખક અને પત્રકાર હતા. તેમણે પોતાનું પ્રકાશન શરૂ કરતા પહેલાં ગુજરાતના વિવિધ સમાચારપત્રો અને ગુજરાત સરકારના માહિતી ખાતામાં નિયામક તરીકે કામ કર્યું હતું. તેમણે પચાસ કરતાં વધુ પુસ્તકો લખ્યા છે. તેમનો જન્મ ધ્રાંગધ્રા, ગુજરાતમાં ૧૯ ફેબ્રુઆરી ૧૯૨૯ના રોજ થયો હતો. તેમના પિતા છોટાલાલનું મૃત્યુ તેઓ જ્યારે ૩ વર્ષના હતા, ત્યારે જ થયું હતું અને તેમનો ઉછેર તેમની માતા ચતુરાબેન દ્વારા થયો હતો. ૧૯૪૬માં તેમણે વિજ્ઞાન સ્નાતકની પદવી મેળવી.

લોકશક્તિ દૈનિકમાં થોડો સમય કામ કર્યા બાદ ૨૬ વર્ષની વયે તેઓ ફૂલછાબ દૈનિકમાં ૧૯૫૫માં જોડાયા ત્યારે તેના સૌથી જુવાન સંપાદક હતા. ૧૯૬૨માં તેઓ અમદાવાદમાં સ્થાયી થયા. તેમણે લોકમાન્યના સંપાદક, સંદેશના સમાચાર સંપાદક અને ગુજરાત સમાચારમાં સહ-સંપાદક તરીકે કામ કર્યું. ૧૯૮૨ થી ૧૯૮૬ સુધી તેમણે ગુજરાત સરકારના માહિતી ખાતામાં નિયામક તરીકે કામ કર્યું. ૧૯૮૬માં તેમણે સમભાવ ગ્રુપની સ્થાપના કરી જે વિવિધ દૈનિકો અને સામયિકોનું પ્રકાશન કાર્ય કરેલ છે. તેમનું મૃત્યુ ૪ ઓક્ટોબર ૨૦૧૧ના રોજ અમદાવાદ ખાતે થયું. તેમની અંતિમવિધિ થલતેજના સ્મશાનગૃહમાં કરવામાં આવી હતી.

પૂણ્યતિથી:-

૨૦૨૦ – ડૉ.પંકજ નરમ, આયુર્વેદિક તબીબ (જ. ૧૯૫૫)

ડૉ. પંકજ નરમે મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. તેમણે આયુર્વેદિક તબીબી શાખામાં વિવિધ પદવીઓ મેળવી છે અને સાથે જ તેઓ ફિઝિશ્યન તરીકે ‘મેડિકલ કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયન મેડિસીન’માં પણ નોંધણી ધરાવતા હતા. ત્યાર બાદ તેઓ આયુર્વેદ ફિઝિશ્યન અને ચિકિત્સક બાબા રામદાસ ની આધુનિક જૂની ઉપચાર પદ્ધતિઓ જેવી કે નાજી દ્વારા નાડી નિદાન પણ શીખ્યા.

ડૉ. નરમ વર્ષ ૧૯૮૭ થી ૨૦૧૨ સુધી મુંબઈમાં આયુશક્તિ આયુર્વેદના નિયામક હતા. તેઓ ‘એન્શિયન્ટ યુથ સિક્રેટ’, પારંપારિક હર્બલ પ્રોડક્ટના ઉત્પાદક કંપનીના સ્થાપન અને નિયામક છે. સ્વતંત્ર ધોરણે વૈજ્ઞાનિક સંશોધન ‘આયુર્વેદ ચિકિત્સામાં ઉપયોગમાં લેવાતી દવાની અસરકારકતા’ પર અભ્યાસ કર્યો હતો.

તેઓને તેમના પ્રોગ્રામ ‘યોગા ફોર યુ’ દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ મળી જેમાં વર્ષ ૨૦૦૮ થી માંડીને આજ સુધી ૧૬૯ દેશોમાં ૩૦૦૦ થી વધુ હપ્તાઓ ઝી ટીવી પર પ્રદર્શિત થઈ ચૂક્યા છે. વર્ષ ૨૦૧૬ થી કાર્યક્રમ ‘એન્શિયન્ટ હિલિંગ’ એ ટીવી સ્ટેશન કલર્સ ટીવી પર પ્રસારિત કરવામાં આવ્યો હતો. બન્ને કાર્યક્રમમાં ડો. નરમ આહાર, જીવનશૈલી અને પારંપારિક ઘરેલુ ઉપચાર આધારિત સ્વાસ્થ્યવર્ધક ટીપ્સ આપતા હતા.

૧૧  સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૧ ના આંતકવાદી હુમલા બાદ, ડો. નરમને વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરમાં કામ કરતાં મદદ કરનારા અને બચાવનારા લોકો જેઓને ધુમાડા અને ઝેરીલા ગેસને કારણે સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચ્યુ હતું તેમને આયુર્વેદિક ચિકિત્સા અને ઉપચાર આપ્યો . આ બદલ ડો. નરમને ન્યુ જર્સી સાંસદ તકફથી ‘હ્યુમેનેટેરિયન ઓફ ધ યેર’ના એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.

વર્ષ ૨૦૧૭માં ડો. નરમ બર્લિનની સ્ટેનબિસ યુનિવર્સિટી (એસએચ) ‘સ્ટેન્બિસ ટ્રાન્સફર ઈન્સ્ટિટ્યુટ હેલ્થ કોમ્પિટેન્સ’ અને ‘હેલ્થ એજ્યુકેશન’માં ભણાવતા હતા.

તહેવારો અને ઉજવણીઓ

શિવાજી જયંતિ

છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ જયંતિ એ ભારતીય રાજ્ય મહારાષ્ટ્રનો તહેવાર અને જાહેર રજા છે. આ તહેવાર ૧૯ ફેબ્રુઆરીએ (જુલિયન તારીખ અનુસાર) ઉજવવામાં આવે છે, જેમાં પ્રથમ છત્રપતિ અને મરાઠા સામ્રાજ્યના સ્થાપક શિવાજી મહારાજની જન્મજયંતિની ઉજવણી કરવામાં આવે છે, કેટલાક લોકો મહારાષ્ટ્રમાં હિન્દુ પંચાગ દ્વારા આ દિવસની ઉજવણી કરે છે. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ જયંતીની શરૂઆત મહાત્મા જ્યોતિરાવ ફુલેએ ૧૮૭૦માં કરી હતી. મહાત્મા જ્યોતિરાવ ફુલેએ રાયગઢ કિલ્લા પર શિવાજી મહારાજની સમાધિ શોધી કાઢી હતી, જે પુણેથી લગભગ ૧૦૦ કિમી દૂર છે.

શિવાજી જયંતિ દર વર્ષે ભારતીય સૂર્ય ૩૦ માઘ અથવા ગ્રેગોરિયન ૧૯ ફેબ્રુઆરીના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. શિવાજી મહારાજનો જન્મ ભારતીય સૌર માઘ ૩૦, ૧૫૫૧/ ગ્રેગોરિયન ફેબ્રુઆરી ૧૯, ૧૬૩૦ ના રોજ શિવનેરી કિલ્લામાં થયો હતો. શિવાજી મહારાજને સૌથી મહાન મરાઠા શાસક તરીકે ગણવામાં આવે છે, જેમણે બીજાપુરની ક્ષીણ થતી આદિલશાહી સલ્તનતમાંથી મરાઠા સામ્રાજ્યની શરૂઆત કરી હતી. ૧૬ વર્ષની નાની ઉંમરે, શિવાજીએ તોરણા કિલ્લા પર કબજો કર્યો અને ૧૭ વર્ષની ઉંમરે રાયગઢ અને કોંડાના કિલ્લાઓ પર કબજો કરી લીધો. શિવાજી મહારાજનું નામ શિવાજી ભોંસલે હતું અને તેઓ ભોંસલે મરાઠા કુળના સભ્ય હતા. શિવાજી મહારાજે તે સમયમાં પ્રચલિત પર્શિયન ભાષાનો ઉપયોગ કરવાને બદલે કોર્ટ અને વહીવટમાં મરાઠી અને સંસ્કૃતના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.