ભીમસેન જોશીએ ગુરુની શોધમાં ઘર છોડ્યું, 19 વર્ષની ઉંમરે સ્ટેજ પર કર્યું પદાર્પણ
જ્યારે પણ ભારતીય સંગીતની વાત થાય છે ત્યારે ઘણા મોટા નામો મનમાં આવે છે. તેમાંથી એક પંડિત ભીમસેન જોશી (Bhimsen Joshi) છે. પંડિત ભીમસેન જોશીને કોઈ પરિચયની જરૂર નથી. તેમણે વિશ્વભરમાં સંગીત ક્ષેત્રે ભારતની પ્રતિષ્ઠા વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. ભીમસેન જોશી (Bhimsen Joshi) કિરાણા ઘરાનાના શાસ્ત્રીય ગાયક હતા. તેમને ખાસ કરીને 'પિયા મિલન કી આસ', 'જો ભજે હરી કો સદા' અને 'મિલે સુર મેરા તુમ્હારા' જેવા àª
05:52 AM Feb 04, 2023 IST
|
Vipul Pandya
જ્યારે પણ ભારતીય સંગીતની વાત થાય છે ત્યારે ઘણા મોટા નામો મનમાં આવે છે. તેમાંથી એક પંડિત ભીમસેન જોશી (Bhimsen Joshi) છે. પંડિત ભીમસેન જોશીને કોઈ પરિચયની જરૂર નથી. તેમણે વિશ્વભરમાં સંગીત ક્ષેત્રે ભારતની પ્રતિષ્ઠા વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. ભીમસેન જોશી (Bhimsen Joshi) કિરાણા ઘરાનાના શાસ્ત્રીય ગાયક હતા. તેમને ખાસ કરીને 'પિયા મિલન કી આસ', 'જો ભજે હરી કો સદા' અને 'મિલે સુર મેરા તુમ્હારા' જેવા ગીતો માટે યાદ કરવામાં આવે છે. આજે સ્વર્ગસ્થ ભીમસેન જોશીની જન્મજયંતિ છે. આવો જાણીએ તેમના વિશે...
9 વર્ષની ઉંમરે સ્ટેજ પર પ્રથમ પ્રદર્શન
ભીમસેન જોશીનો જન્મ 4 ફેબ્રુઆરી 1922ના રોજ કર્ણાટકના ગડગમાં થયો હતો. તેમના પિતા ગુરુરાજ જોશી સ્થાનિક હાઈસ્કૂલના મુખ્ય શિક્ષક અને કન્નડ, અંગ્રેજી અને સંસ્કૃતના વિદ્વાન હતા. ભીમસેન 16 ભાઈ-બહેનોમાં સૌથી મોટા હતા. તેમની માતાનો પડછાયો તેમના બાળપણમાં જ તેમના માથા પરથી હટી ગયો હતો અને ભીમસેનનો ઉછેર તેમની સાવકી માતાએ કર્યો હતો. ભીમસેન જોશીને બાળપણથી જ સંગીતનો ખૂબ શોખ હતો. વર્ષ 1941 માં, ભીમસેન જોશીએ 19 વર્ષની ઉંમરે સ્ટેજ પર પ્રથમ દેખાવ કર્યો હતો. તે જ સમયે, તેમનું પહેલું આલ્બમ 20 વર્ષની ઉંમરે બહાર આવ્યું, જેમાં કન્નડ અને હિન્દીમાં કેટલાક ધાર્મિક ગીતો હતા.
1 વર્ષની ઉંમરે ઘર છોડ્યું
ભીમસેન જોશી તેમના બાળપણથી જ કિરાણા ઘરાનાના સ્થાપક અબ્દુલ કરીમ ખાનથી ખૂબ પ્રભાવિત હતા. ભીમસેન જોષીની શાળાએ જવાના રસ્તે ગ્રામોફોનની દુકાન હતી. ભીમસેન ગ્રાહકોને ગાવામાં આવતા ગીતો સાંભળવા માટે ત્યાં ઊભા રહેતા. એક દિવસ તેણે 'રાગ વસંત'માં અબ્દુલ કરીમ ખાને ગાયેલી ઠુમરી 'ફગવા' 'બ્રિજ દેખન કો' અને 'પિયા બિના નહીં આવત ચૈન' સાંભળી. અહીંથી જ તેમનો સંગીત પ્રત્યેનો રસ વધ્યો. એક દિવસ ભીમસેને ગુરુની શોધમાં પોતાનું ઘર છોડ્યું, ત્યારપછી તે બીજા બે વર્ષ બીજાપુર, પુણે અને ગ્વાલિયરમાં રહ્યા. ત્યારે તેમની ઉંમર માત્ર 11 વર્ષની હતી. તેમણે ગ્વાલિયરમાં ઉસ્તાદ હાફિઝ અલી ખાન પાસેથી સંગીતના પાઠ પણ લીધા હતા. અને તેમણે અબ્દુલ કરીમ ખાનના શિષ્ય પંડિત રામભાઉ કુંડલકર પાસેથી શાસ્ત્રીય સંગીતના પ્રારંભિક પાઠ લીધા હતા. વર્ષ 1936માં પંડિત ભીમસેન જોશી જાણીતા ખયાલ ગાયક હતા. ખયાલની સાથે તેમને ઠુમરી અને ભજનમાં પણ નિપુણતા હતી.
ભારત રત્નથી સન્માનિત
ભીમસેન જોષીએ ઘર છોડ્યું ત્યારે તેમની પાસે ભાડાના પૈસા પણ ન હતા. તેમણે પોતાની ગાયકીના આધારે મફતમાં પ્રવાસ કર્યો. આ વિશે એક ખૂબ જ રસપ્રદ વાર્તા પણ છે. ભીમસેન ગુરુની શોધમાં ઘરની બહાર નીકળ્યા, પરંતુ તેને મંઝિલની ખબર ન હતી. ટિકિટ લીધા વિના તે ટ્રેનમાં ચડી ગયા અને બીજાપુર સુધીનો પ્રવાસ કર્યો. ટીટી રાગ ભૈરવમાં 'જાગો મોહન પ્યારે' અને 'કૌન કૌન ગુન ગાવે' સંભળાવીને તેમને મંત્રમુગ્ધ કર્યા. સાથી મુસાફરો પણ તેમના ગાયનથી મંત્રમુગ્ધ થઈ ગયા અને તેઓએ પ્રવાસ દરમિયાન ભીમસેન માટે ખાવા-પીવાની વ્યવસ્થા કરી. પંડિત ભીમસેન જોશીને સંગીતમાં તેમના યોગદાન બદલ ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. આ સિવાય તેમને પદ્મ વિભૂષણ, પદ્મ ભૂષણ સહિત અન્ય ઘણા પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કારો આપવામાં આવ્યા હતા. ભીમસેન જોશીનું લાંબી માંદગી બાદ 24 જાન્યુઆરી 2011ના રોજ અવસાન થયું હતું.
9 વર્ષની ઉંમરે સ્ટેજ પર પ્રથમ પ્રદર્શન
ભીમસેન જોશીનો જન્મ 4 ફેબ્રુઆરી 1922ના રોજ કર્ણાટકના ગડગમાં થયો હતો. તેમના પિતા ગુરુરાજ જોશી સ્થાનિક હાઈસ્કૂલના મુખ્ય શિક્ષક અને કન્નડ, અંગ્રેજી અને સંસ્કૃતના વિદ્વાન હતા. ભીમસેન 16 ભાઈ-બહેનોમાં સૌથી મોટા હતા. તેમની માતાનો પડછાયો તેમના બાળપણમાં જ તેમના માથા પરથી હટી ગયો હતો અને ભીમસેનનો ઉછેર તેમની સાવકી માતાએ કર્યો હતો. ભીમસેન જોશીને બાળપણથી જ સંગીતનો ખૂબ શોખ હતો. વર્ષ 1941 માં, ભીમસેન જોશીએ 19 વર્ષની ઉંમરે સ્ટેજ પર પ્રથમ દેખાવ કર્યો હતો. તે જ સમયે, તેમનું પહેલું આલ્બમ 20 વર્ષની ઉંમરે બહાર આવ્યું, જેમાં કન્નડ અને હિન્દીમાં કેટલાક ધાર્મિક ગીતો હતા.
1 વર્ષની ઉંમરે ઘર છોડ્યું
ભીમસેન જોશી તેમના બાળપણથી જ કિરાણા ઘરાનાના સ્થાપક અબ્દુલ કરીમ ખાનથી ખૂબ પ્રભાવિત હતા. ભીમસેન જોષીની શાળાએ જવાના રસ્તે ગ્રામોફોનની દુકાન હતી. ભીમસેન ગ્રાહકોને ગાવામાં આવતા ગીતો સાંભળવા માટે ત્યાં ઊભા રહેતા. એક દિવસ તેણે 'રાગ વસંત'માં અબ્દુલ કરીમ ખાને ગાયેલી ઠુમરી 'ફગવા' 'બ્રિજ દેખન કો' અને 'પિયા બિના નહીં આવત ચૈન' સાંભળી. અહીંથી જ તેમનો સંગીત પ્રત્યેનો રસ વધ્યો. એક દિવસ ભીમસેને ગુરુની શોધમાં પોતાનું ઘર છોડ્યું, ત્યારપછી તે બીજા બે વર્ષ બીજાપુર, પુણે અને ગ્વાલિયરમાં રહ્યા. ત્યારે તેમની ઉંમર માત્ર 11 વર્ષની હતી. તેમણે ગ્વાલિયરમાં ઉસ્તાદ હાફિઝ અલી ખાન પાસેથી સંગીતના પાઠ પણ લીધા હતા. અને તેમણે અબ્દુલ કરીમ ખાનના શિષ્ય પંડિત રામભાઉ કુંડલકર પાસેથી શાસ્ત્રીય સંગીતના પ્રારંભિક પાઠ લીધા હતા. વર્ષ 1936માં પંડિત ભીમસેન જોશી જાણીતા ખયાલ ગાયક હતા. ખયાલની સાથે તેમને ઠુમરી અને ભજનમાં પણ નિપુણતા હતી.
ભારત રત્નથી સન્માનિત
ભીમસેન જોષીએ ઘર છોડ્યું ત્યારે તેમની પાસે ભાડાના પૈસા પણ ન હતા. તેમણે પોતાની ગાયકીના આધારે મફતમાં પ્રવાસ કર્યો. આ વિશે એક ખૂબ જ રસપ્રદ વાર્તા પણ છે. ભીમસેન ગુરુની શોધમાં ઘરની બહાર નીકળ્યા, પરંતુ તેને મંઝિલની ખબર ન હતી. ટિકિટ લીધા વિના તે ટ્રેનમાં ચડી ગયા અને બીજાપુર સુધીનો પ્રવાસ કર્યો. ટીટી રાગ ભૈરવમાં 'જાગો મોહન પ્યારે' અને 'કૌન કૌન ગુન ગાવે' સંભળાવીને તેમને મંત્રમુગ્ધ કર્યા. સાથી મુસાફરો પણ તેમના ગાયનથી મંત્રમુગ્ધ થઈ ગયા અને તેઓએ પ્રવાસ દરમિયાન ભીમસેન માટે ખાવા-પીવાની વ્યવસ્થા કરી. પંડિત ભીમસેન જોશીને સંગીતમાં તેમના યોગદાન બદલ ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. આ સિવાય તેમને પદ્મ વિભૂષણ, પદ્મ ભૂષણ સહિત અન્ય ઘણા પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કારો આપવામાં આવ્યા હતા. ભીમસેન જોશીનું લાંબી માંદગી બાદ 24 જાન્યુઆરી 2011ના રોજ અવસાન થયું હતું.
આ પણ વાંચો - પઠાણ પહેલા, દેશભક્તિ પર આધારિત આ ફિલ્મોએ બોક્સ ઓફિસ પર કરી જબ્બર કમાણી, લિસ્ટ જોઈને તમે ચોંકી જશો
ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે
ગુજરાતની નંબર 1 ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ એટલે ગુજરાત ફર્સ્ટ (Gujarat First) - જે ગુજરાતીઓને દરેક સમાચારમાં રાખે છે આગળ. ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, ઇલેક્શન, બિઝનેસ, સ્પોર્ટ્સ, મનોરંજન સહિતના દરેક સમાચાર વાંચો ગુજરાત ફર્સ્ટ પર. હવે દરેક સમાચાર આંગળીના ટેરવે આપના મોબાઈલમા, ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ Android અને iOS એપ. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ