સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી ખાતે જ્યુડિશિયલ કોન્ફરન્સનો પ્રારંભ, જાણો શું કહ્યું રાષ્ટ્રપતિએ

રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદે એકતાનગર સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી ખાતે બે દિવસની નેશનલ કોન્ફરન્સ ઓન મીડિએશન એન્ડ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજીનો  પ્રારંભ કરાવ્યો હતો. આ પ્રસંગે રાજ્યપાલ આચાર્ય દેવવ્રત, ભારતના મુખ્ય ન્યાયધીશ એન. વી રમણા, કેન્દ્રીય કાયદામંત્રી કિરણ રિજુજી અને મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્રભાઇ પટેલ તથા સુપ્રિમ કોર્ટ અને વિવિધ હાઇકોર્ટસ જજીસ પણ હાજર રહ્યા હતા.  

આ પ્રસંગે સંબોધન કરતા રાષ્ટ્રપતિશ્રીએ તેમના લીગલ પ્રેક્ટિશનર તરીકેના દિવસોને યાદ કર્યા અને કહ્યું કે તે વર્ષો દરમિયાન, તેમના મન-મસ્તિષ્ક પર છવાયેલા રહેતા અનેક મુદ્દાઓ પૈકી એક 'એક્સેસ ટુ જસ્ટીસ' નો મુદ્દો હતો. ‘ન્યાય’ શબ્દમાં ઘણું બધું સમાયેલું છે અને આપણા બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં તેના પર યોગ્ય રીતે ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. 

તેમણે દરેક વ્યક્તિ સુધી ન્યાયની પહોંચ કેવી રીતે સુધારી શકાય તે વિષય પર ભાર મુક્યો. તેમણે કોન્ફરન્સ માટેના વિષયો ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક પસંદ કર્યા હોવાની વાત કહી હતી. ન્યાયતંત્રમાં વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ (ADR) મિકેનિઝમ અને ઇન્ફોર્મેશન એન્ડ કોમ્યુનિકેશન ટેકનોલોજી (ICT) બંને ઘણા કારણોસર મહત્વપૂર્ણ છે; પરંતુ તેમના માટે તે એટલે મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે સિસ્ટમને વધુ કાર્યક્ષમ બનાવવામાં મદદ કરશે અને ન્યાય આપવા માટે વધુ સક્ષમ બનશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. 

કોન્ફરન્સના બીજા વિષય એટલે કે ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી વિશે વાત કરતા રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટમાં રચાયેલી ઈ-કમિટીના નેતૃત્વ હેઠળ અને ભારત સરકારના ન્યાય વિભાગની સક્રિય સહાય અને સંસાધન સહાયથી, નીતિ મુજબ ઈ-કોર્ટ પ્રોજેક્ટના બે તબક્કા પૂર્ણ કરવામાં આવ્યા છે અને ક્રિયા યોજનાને સંબંધિત તબક્કાઓ માટે મંજૂર કરીને અપનાવવામાં આવી છે. પરિણામે, ઈ-કોર્ટના પોર્ટલ પર પ્રકાશિત થયેલા આંકડાઓ સરળતાથી મેળવી શકાય છે.

તેમણે કહ્યું કે અન્ય જાહેર સંસ્થાઓની જેમ, ન્યાયતંત્રને પણ ડિજિટલ વિશ્વમાં સ્થાનાંતરિત કરવામાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો હશે, તેને વ્યાપક રીતે ચેન્જ મેનેજમેન્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, અને તે પરિવર્તનનો જ એક ભાગ છે. આ કોન્ફરન્સમાં ‘ફ્યુચર ઓફ ટેક્નોલોજી ઇન ધ જ્યુડિશિયરી’ વિષયને સમર્પિત એક સંપૂર્ણ કાર્યકારી સત્ર હોવાની બાબતે તેમણે કહ્યું કે ICT અપનાવવાના ઘણા ઉદ્દેશ્યો પૈકી, ન્યાયની પહોંચમાં સુધારો કરવો એ સર્વોચ્ચ છે. આ ફક્ત પરિવર્તન ખાતર જ પરિવર્તન નથી, પરંતુ વધુ સારા વિશ્વ માટેનું પરિવર્તન છે. 

ભારતના મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિ એન. વી. રમણાએ જણાવ્યું કે,કેસ મેનેજમેન્ટ માટે મધ્યસ્થી અને વાટાઘાટોને ફરજિયાત બનાવવા માટે અદાલતો દ્વારા સક્રિય પ્રયત્નો કરવા જોઈએ. વકીલોએ પ્રિ-લિટીગેશન મધ્યસ્થીની દરેક તકને છોડવી ના જોઇએ. પ્રક્રિયાના વહેલા ઉકેલની ખાતરી કરવાની અને વિલંબની યુક્તિ તરીકે તેનો ઉપયોગ ન કરવાની જવાબદારી પક્ષકારોની છે.  મધ્યસ્થી દરમિયાન કેટલાક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ નક્કી કરવા માટે અમને કુશળ મધ્યસ્થીઓની જરૂર છે, ખાસ કરીને જ્યારે તે એક પક્ષની તરફેણમાં હોય અને જો તે નબળા પક્ષ માટે અન્યાયી હોય અને જો મધ્યસ્થી મૂક પ્રેક્ષક હોવો જોઈએ અને ભારત જેવા વૈવિધ્યસભર સામાજિક તાણાવાળ દેશ માટે આ અસરકારક છે.