જોશીમઠમાં 561 મકાનો અને રસ્તા પર પડી મોટી તિરાડો, લોકો ભયભીત

ઉત્તરાખંડ (Uttarakhand)ના જોશીમઠ (Joshimath)ની સ્થિતિ દિન પ્રતિદિન ગંભીર બની રહી છે. જોશીમઠમાં જમીન ધસી પડવાનો ખતરો જોવા મળી રહ્યો છે. અહીં દિવાલોમાં સતત તિરાડો (Crack) પડી રહી છે અને રસ્તા પર પણ મોટી મોટી તિરાડો જોવા મળી છે. દિવાલોની તિરાડોમાંથી પાણી નિકળી રહ્યું છે. સ્થિતિ બગડતાં અહીં કાર્યરત એશિયાના સૌથી મોટા રોપ વેને બંધ કરી દેવાયો છે. લોકો અહીંથી પલાયન થવા મજબૂર બન્યા છે. 

એક તરફ દિલ્હી સહિત ઉત્તર પૂર્વીય ભારતમાં સતત ભૂકંપના આંચકા આવી રહ્યા છે ત્યારે જો જોશીમઠમાં એકાદો હળવો ભૂકંપનો આંચકો આવે તો પણ ભારે તબાહી મચી શકે છે. હાલમાં જોશીમઠના લોકો સામે અસ્તિત્વનું સંકટ ઊભું થયું છે. તેઓ કોઈપણ અપ્રિય ઘટના અને દુર્ઘટનાના ભયથી  ડરેલા છે અને તેમના પરિવાર અને શહેરને બચાવવા માટે આજીજી કરતા જોવા મળે છે.

જોશીમઠને ઉત્તરાખંડમાં એક પ્રખ્યાત પર્યટન સ્થળ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, પરંતુ હાલમાં જોશીમઠમાં ધસી રહેલી જમીન, દિવાલો પર મોટી તિરાડો અને ચાલી રહેલા વિરોધ પ્રદર્શનની તસવીરો દેશભરમાં પોતાની ઓળખ બનાવી રહી છે.

જોશીમઠના તમામ નવ વોર્ડ - પરાસારી, રવિગ્રામ, સુનીલ, અપર બજાર, નરસિંહ મંદિર, મનોહર બાગ, સિંહધાર, મારવાડી અને ગાંધી નગર - દરેક વિસ્તારમાં મકાનમાં તિરાડો પડી ગઈ છે. ઉપરાંત, તિરાડો સતત પહોળી થઈ રહી છે.  જોશીમઠના 9 થી વધુ વિસ્તારોમાં 561 મકાનોમાં તિરાડો પડી ગઈ છે. ઘણી જગ્યાએ જમીન ધસી ગઈ છે અને ઘણી જગ્યાએ દીવાલોમાંથી અચાનક પાણી નીકળી રહ્યું છે. જમીન ધસી જવાની આ ઘટનાઓથી લોકો ભયભીત છે. ઘણા એવા છે જેમને ઘર છોડવાની ફરજ પડી છે.

જોશીમઠ-બદ્રીનાથ નેશનલ હાઈવેને અડીને આવેલા મારવાડી વિસ્તારમાં તિરાડોમાંથી અચાનક પાણી નીકળવા લાગ્યું છે. આ સિવાય જોશીમઠની મુખ્ય પોસ્ટ ઓફિસમાં તિરાડો પડી ગઈ છે, ત્યારબાદ તેને અન્ય જગ્યાએ ખસેડવામાં આવી છે. જ્યોતિર્મથ સંકુલ અને લક્ષ્મી નારાયણ મંદિરની આસપાસની ઇમારતોમાં મોટી તિરાડો પડી ગઈ છે. આ પછી નજીકમાં રહેતા લોકોએ તેમના ઘર ખાલી કરી દીધા હતા. વહીવટીતંત્રે કેટલાક પરિવારોને સુરક્ષિત સ્થળોએ ખસેડ્યા છે. આમ છતાં આ કડકડતી ઠંડીમાં અનેક લોકોને ખુલ્લામાં રહેવાની ફરજ પડી રહી છે.

વહીવટીતંત્રે 130 ઘરોની ઓળખ કરી છે જેમાં 700 થી વધુ લોકો રહે છે. તિરાડો એટલી પહોળી થઈ ગઈ છે કે પૃથ્વી ગમે ત્યારે ફાટી જશે તેવું લાગી રહ્યું છે. ભૂમિ માઉન્ટ બ્યુ હોટેલની સામે બદ્રીનાથ નેશનલ હાઈવે પર તિરાડો વધી રહી હોવાથી લોકો ડરી ગયા છે, કારણ કે જમીનની અંદરથી ડરામણા અવાજો સંભળાય છે.

હાલ સ્થિતિ એવી છે કે 561 મકાનોમાં તિરાડો પડી ગઈ છે. અત્યાર સુધીમાં 34 પરિવારોને શિફ્ટ કરવામાં આવ્યા છે. આ સાથે જેપી કંપની કોલોની ખાલી કરાવવામાં આવી છે. 66 પરિવારો છે જેઓ સ્થળાંતર કરી ગયા છે. સરકારે પહેલા જ કહ્યું હતું કે પહેલા એવા લોકોને શિફ્ટ કરવામાં આવશે જેમના ઘરમાં મોટી તિરાડ પડી છે.આ સમગ્ર ઘટનાને જોતા વહીવટીતંત્રે હેલ્પલાઈન નંબર જારી કર્યો છે. અસરગ્રસ્ત લોકો 8171748602 પર ફોન કરીને મદદ મેળવી શકે છે

જોશીમઠના લોકોનું કહેવું છે કે તેમના ઘરોમાં આ તિરાડો આવવાનું કારણ એનટીપીસીના તપોવન વિષ્ણુગઢ હાઈડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટની ટનલ છે. લોકો તેના બાંધકામ પર પ્રતિબંધની માંગ કરી રહ્યા છે.

મામલાની ગંભીરતાને જોતા હવે જોશીમઠમાં કોઈપણ પ્રકારના બાંધકામ પર પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવ્યો છે. એનટીપીસીનું કામ પણ બંધ કરી દેવામાં આવ્યું છે. આ સાથે એશિયાની સૌથી લાંબી રોપ-વે સેવા પણ પ્રવાસીઓ માટે બંધ કરી દેવામાં આવી છે. આ રોપવેના ટાવર નંબર-1માં જમીન ધસી પડતાં આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો.

છેલ્લા એક વર્ષથી અહીં ભૂસ્ખલનની ઘટનાઓ બની રહી છે, પરંતુ કોઈએ  લોકોની કાળજી લીધી નથી. ભીડનો ગુસ્સો જોયા બાદ પ્રશાસન પણ પીછેહઠ કરી ગયું હતું અને આજે પણ આંદોલન ચાલુ છે. લોકો સરકારની કાર્યશૈલીથી નારાજ છે અને વહીવટીતંત્રની કામગીરી પર સવાલ ઉઠાવી રહ્યા છે.

દરમિયાન, ગઈકાલથી જમીનમાંથી ઉછળતા પાણીની સપાટી બમણી થઈ ગઈ છે. જોશીમઠ મારવાડી વોર્ડમાં, જ્યાં જમીન ફાટ્યા બાદ પાણી બહાર નીકળવાને કારણે લોકો ગભરાટમાં છે. જમીનની અંદરથી છથી સાત જગ્યાએ પાણી નીકળતું દેખાય છે.

જોશીમઠમાં, આદિ ગુરુ શંકરાચાર્ય દ્વારા સનાતન ધર્મની રક્ષા માટે દેશના ચાર ખૂણામાં બનાવેલી  4 પીઠમાંથી એક પીઠ છે. તે ઉત્તરાખંડની પ્રાચીન રાજધાની છે, જ્યાંથી કટ્યુરી રાજવંશે શરૂઆતમાં શાસન કર્યું હતું. અહીંથી જ સર્વોચ્ચ તીર્થસ્થાન બદ્રીનાથની યાત્રાની ઔપચારિકતા પૂર્ણ થાય છે કારણ કે અહીં શંકરાચાર્યની બેઠક રહે છે.

આ શહેર વેલી ઑફ ફ્લાવર્સ અને નંદા દેવી બાયોસ્ફિયર રિઝર્વનો આધાર પણ છે. હેમકુંડ યાત્રા પણ અહીંથી જ નિયંત્રિત થાય છે. આ શહેરમાંથી નીતિ-માના પાસ અને બારાહોતી ઉચ્ચપ્રદેશ પર ચીનની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવામાં આવે છે. ચીની સેના બારાહોટીથી ઘૂસણખોરીનો પ્રયાસ કરી રહી છે. તેના પર નજર રાખવા માટે ઈન્ડો-તિબેટીયન પોલીસની બટાલિયન અને તેનું માઉન્ટેન ટ્રેનિંગ સેન્ટર અહીં છે.

વર્ષ 2022 માં, રાજ્ય સરકારના ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ વિભાગે વૈજ્ઞાનિકોની એક ટીમ બનાવી અને જોશીમઠ શહેરનો ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સર્વે કર્યો, જેમાં અહેવાલ રાજ્ય સરકારને મોકલવામાં આવ્યો. મકાનોમાં તિરાડો પડવાનું કારણ ભૂસ્ખલન છે. વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું કે જોશીમઠ શહેરમાં ગટરની વ્યવસ્થા નથી. આ શહેર ગ્લેશિયરની સપાટી પર છે. માટીને દૂર કરવા માટે ગ્લેશિયર્સ અથવા ગટરનું પાણી જમીનમાં વહે છે.

ઉત્તરાખંડના ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોના મોટાભાગના ગામો ગ્લેશિયરની સામગ્રી પર બનેલા છે. જ્યાં આજે ઉત્તરાખંડના ગામડાઓ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. લાખો વર્ષો પહેલા અહીં હિમનદીઓ હતી. નિવૃત્ત વૈજ્ઞાનિક ડો.ડોભાલના મતે જો જોશીમઠ શહેરની વાત કરીએ તો આ શહેર પણ ગ્લેશિયરના કાચા માલ પર બનેલું શહેર છે.

ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓ, એન્જિનિયરો અને અધિકારીઓની 5 સભ્યોની ટીમે અગાઉ પણ તિરાડોની તપાસ કરી હતી. આ પેનલે જોયું કે જોશીમઠના ઘણા ભાગો માનવસર્જિત અને કુદરતી કારણોસર ડૂબી રહ્યા છે.

આ પણ વાંચો--કાંઝાવાલા કેસમાં 5 નહીં પણ 7 આરોપી હોવાનો પોલીસનો ઘટસ્ફોટ