આજની તા. 14 ફેબ્રુઆરી જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ, જાણો આજના દિવસનો શું છે ઈતિહાસ

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.

૧૯૮૯ – યુનિયન કાર્બાઇડ ૧૯૮૪ની ભોપાલ દુર્ઘટનામાં થયેલા નુકસાન માટે ભારત સરકારને $470 મિલિયન ચૂકવવા સંમત થયું.

ભોપાલ દુર્ઘટના અથવા ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટના એ ૨-૩ ડિસેમ્બર ૧૯૮૪ની રાત્રે ભોપાલ, મધ્ય પ્રદેશ, ભારતના યુનિયન કાર્બાઇડ ઇન્ડિયા લિમિટેડ (UCIL) જંતુનાશક પ્લાન્ટમાં રાસાયણિક અકસ્માત હતો.  વિશ્વની સૌથી ખરાબ ઔદ્યોગિક આપત્તિ તરીકે ગણવામાં આવે છે, પ્લાન્ટની આસપાસના નાના નગરોમાં ૫ લાખ થી વધુ લોકો અત્યંત ઝેરી ગેસ મિથાઈલ આઈસોસાયનેટ (MIC)ના સંપર્કમાં આવ્યા હતા.  અંદાજો મૃત્યુઆંક પર બદલાય છે, તાત્કાલિક મૃત્યુની સત્તાવાર સંખ્યા ૨૨૫૯ છે.  ૨૦૦૮ માં, મધ્ય પ્રદેશ સરકારે ગેસ છોડવામાં માર્યા ગયેલા ૩૭૮૭ પીડિતોના પરિવારના સભ્યોને અને ૫૭૪૩૬૬ઘાયલ પીડિતોને વળતર ચૂકવ્યું.૨૦૦૬માં એક સરકારી એફિડેવિટમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે લીકને કારણે ૫૫૮૧૨૫ ઇજાઓ થઈ હતી, જેમાં ૩૮૪૭૮  કામચલાઉ આંશિક ઇજાઓ અને આશરે ૩૯૦૦ ગંભીર અને કાયમી ધોરણે અક્ષમ ઇજાઓનો સમાવેશ થાય છે.  અન્ય લોકોનો અંદાજ છે કે ૮૦૦૦ બે અઠવાડિયામાં મૃત્યુ પામ્યા હતા, અને અન્ય ૮૦૦૦ કે તેથી વધુ લોકો ગેસ સંબંધિત રોગોથી મૃત્યુ પામ્યા છે.

૨૦૧૯- પુલવામા હુમલો

૨૦૧૯ના આજ રોજ થયો હતો, જ્યારે જમ્મુ-શ્રીનગર રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ પર ભારતીય સુરક્ષા કર્મચારીઓને લઈ જતા વાહનોના કાફલા પર અગાઉના જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્યના પુલવામા જિલ્લાના લેથાપોરા ખાતે વાહનથી જન્મેલા આત્મઘાતી બોમ્બર દ્વારા હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો.  આ હુમલામાં ભારતીય સેન્ટ્રલ રિઝર્વ પોલીસ ફોર્સ (CRPF)ના 40 જવાનો તેમજ ગુનેગાર-આદિલ અહમદ ડાર- જે પુલવામા જિલ્લાના સ્થાનિક કાશ્મીરી યુવક હતા, માર્યા ગયા હતા.  આ હુમલાની જવાબદારી પાકિસ્તાન સ્થિત ઈસ્લામિક આતંકવાદી જૂથ જૈશ-એ-મોહમ્મદે લીધી હતી.  ભારતે આ હુમલા માટે પાડોશી દેશ પાકિસ્તાનને જવાબદાર ઠેરવ્યું હતું, જ્યારે બાદમાં હુમલાની નિંદા કરી હતી અને તેની સાથે કોઈ જોડાણ હોવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.  આ હુમલાએ ભારત-પાકિસ્તાનના સંબંધોને ગંભીર ફટકો માર્યો હતો, પરિણામે ૨૦૧૯ માં ભારત-પાકિસ્તાન સૈન્ય સંઘર્ષ થયો હતો.  ત્યારબાદ ભારતીય તપાસમાં ૧૯આરોપીઓની ઓળખ થઈ.  ઓગસ્ટ ૨૦૨૧ સુધીમાં, અન્ય છ સાથે મુખ્ય આરોપી માર્યા ગયા હતા, અને સાતની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.

૧૯૮૯ – ઈરાનના નેતા રૂહોલ્લાહ ખોમેનીએ એક ફતવો બહાર પાડ્યો હતો જે મુસ્લિમોને ધ સેટેનિક વર્સેસના લેખક સલમાન રશ્દીને મારવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે.

સર અહેમદ સલમાન રશ્દી એક ભારતીય મૂળના બ્રિટિશ-અમેરિકન નવલકથાકાર છે.  તેમનું કાર્ય ઘણીવાર જાદુઈ વાસ્તવવાદને ઐતિહાસિક કાલ્પનિક સાહિત્ય સાથે જોડે છે અને મુખ્યત્વે પૂર્વીય અને પશ્ચિમી સંસ્કૃતિઓ વચ્ચેના જોડાણો, વિક્ષેપો અને સ્થળાંતર સાથે વ્યવહાર કરે છે, જે સામાન્ય રીતે ભારતીય ઉપખંડ પર સેટ છે.

તેમની ચોથી નવલકથા, ધ સેટેનિક વર્સેસ (૧૯૮૮) પછી, રશ્દી અનેક હત્યાના પ્રયાસો અને મૃત્યુની ધમકીઓનો વિષય બન્યા હતા, જેમાં ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા રુહોલ્લાહ ખોમેની દ્વારા જારી કરાયેલા તેમના મૃત્યુ માટેના ફતવાનો સમાવેશ થાય છે.  અસંખ્ય હત્યાઓ અને બોમ્બ ધડાકા ઉગ્રવાદીઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યા છે જેઓ પુસ્તકને પ્રેરણા તરીકે ટાંકે છે, સેન્સરશીપ અને ધાર્મિક રીતે પ્રેરિત હિંસા વિશે ચર્ચાને વેગ આપે છે. ૧૨ ઑગસ્ટ ૨૦૨૨ ના રોજ, ચૌટૌકા, ન્યુ યોર્કમાં એક કાર્યક્રમમાં નવલકથાકાર જ્યાં પ્રવચન આપવાના હતા તે સ્ટેજ પર ધસી આવ્યા બાદ એક વ્યક્તિએ રશ્દીને છરી મારી હતી.

૧૯૯૦ – ભારતના બેંગલોરમાં ઇન્ડિયન એરલાઇન્સની ફ્લાઇટ ૬૦૫ ક્રેશ થતાં ૯૨ લોકો માર્યા ગયા.

ઈન્ડિયન એરલાઈન્સ ફ્લાઇટ ૬૦૫ એ બોમ્બેથી બેંગલોર સુધીની સુનિશ્ચિત સ્થાનિક પેસેન્જર ફ્લાઇટ હતી. ૧૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૦ના રોજ, VT-EPN તરીકે નોંધાયેલ એરબસ A320-231, બેંગ્લોર ખાતે ઉતરાણ કરવાનો પ્રયાસ કરતી વખતે ગોલ્ફ કોર્સ પર ક્રેશ થયું, જેમાં સવાર ૧૪૬ લોકોમાંથી ૯૨ લોકો માર્યા ગયા.

ભારતીય તપાસ ટીમે ચુકાદો આપ્યો કે સંભવિત કારણ પાઇલોટ્સ "ગ્લાઇડસ્લોપ કૅપ્ચર" ને બદલે "ઓપન ડિસેન્ટ/ફ્લાઇટ નિષ્ક્રિય" કંટ્રોલ મોડ પસંદ કરે છે, જે વિમાનને યોગ્ય ફ્લાઇટ પાથથી ખૂબ નીચે ડૂબી જવાની મંજૂરી આપે છે.  જેમ જેમ એરક્રાફ્ટ લેન્ડિંગની નજીક પહોંચ્યું તેમ તેમ તેઓ રેડિયો ઊંચાઈના કૉલ-આઉટ પછી પણ થ્રોટલ્સને આગળ વધારવામાં અથવા ખેંચવામાં નિષ્ફળ ગયા.  અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ફ્લાઇટ ૬૦૫ ના ક્રૂને તે સમયે પરિસ્થિતિ અને તેઓ જે જોખમનો સામનો કરી રહ્યા હતા તેનાથી વાકેફ ન હતા, જેના પરિણામે ઉતરાણ દરમિયાન વિલંબિત પ્રતિક્રિયા થઈ.

 દુર્ઘટના પછી, ભારતીય તપાસ સમિતિએ ભારતીય નાગરિક ઉડ્ડયન મહાનિર્દેશાલય (DGCA)ને ૬૨ ભલામણો જારી કરી, જેમાં એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ (ATC) ટેપ પર સમય રેકોર્ડિંગ અને અનેક ઉડ્ડયન ઓપરેશનલ મુદ્દાઓમાં વિશેષતા ધરાવતી ઘણી તપાસ સમિતિઓની રચનાનો સમાવેશ થાય છે.  ભલામણમાં બેંગ્લોરમાં ક્રેશ સાયરનનો ઉમેરો, એરબસ એરોપ્લેનમાં ખાલી કરાવવાના દરવાજા અને સ્લાઇડ્સનું મૂલ્યાંકન અને તેમના ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ નોબ પર ડિઝાઇનમાં ફેરફારનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.  રિપોર્ટમાં સરકારને ભારતના દરેક એરપોર્ટનું મૂલ્યાંકન કરવા પણ વિનંતી કરવામાં આવી છે જેથી આવી ઘટનાઓ ન બને

૨૦૦૫ – કોલેજના વિદ્યાર્થીઓના જૂથ દ્વારા YouTube ને લૉન્ચ કરવામાં આવ્યું, જે આખરે વિશ્વની સૌથી મોટી વિડિયો શેરિંગ વેબસાઈટ બની અને વાયરલ વીડિયો માટે મુખ્ય સ્ત્રોત બની.

YouTube એક વૈશ્વિક ઓનલાઈન વિડિયો શેરિંગ અને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ છે જેનું મુખ્ય મથક સાન બ્રુનો, કેલિફોર્નિયામાં છે.  તે ૧૪ ફેબ્રુઆરી,૨૦૦૫ ના રોજ સ્ટીવ ચેન, ચાડ હર્લી અને જાવેદ કરીમ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.  તે Google ની માલિકીની છે, અને Google શોધ પછી બીજી સૌથી વધુ મુલાકાત લેવાયેલી વેબસાઇટ છે.  YouTube પાસે ૨.૫ બિલિયન કરતાં વધુ માસિક વપરાશકર્તાઓ છે જેઓ સામૂહિક રીતે દરરોજ એક અબજ કલાકથી વધુ વીડિયો જુએ છે.  મે ૨૦૧૯ સુધીમાં, પ્રતિ મિનિટ ૫૦૦ કલાકથી વધુ સામગ્રીના દરે વીડિયો અપલોડ કરવામાં આવી રહ્યા હતા.

અવતરણ:-

૧૯૨૯ – વસંત પરીખ, ગુજરાત રાજ્યના રાજકારણી, સામાજિક કાર્યકર, લેખક, આંખના સર્જન અને આયુર્વેદિક ડૉક્ટર (અ. ૨૦૦૭)

પરીખનો જન્મ ૧૪ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૨૯ના રોજ વડનગર ખાતે વૈષ્ણવ પરિવારમાં થયો હતો. દોઢ વર્ષની ઉંમરે માતાપિતાના અવસાન બાદ તેમનો ઉછેર તેમના કાકા અને કાકીએ કર્યો હતો. તેમણે જામનગર આયુર્વેદ કોલેજમાં આયુર્વેદનો અભ્યાસ કર્યો હતો અને ટૂંકા ગાળા માટે સરકારી હોસ્પિટલમાં ડોક્ટર તરીકે સેવા આપી હતી. બાદમાં બોમ્બે ખાતે ઉચ્ચ અભ્યાસ કરી તેઓ આંખના સર્જન બન્યા હતા. ડો.દ્વારકાદાસ જોશી સાથે મળીને તેમણે વડનગરમાં નાગરિક મંડળ હોસ્પિટલની સ્થાપના કરી હતી, જ્યાં તેમણે જીવનભર સેવા આપી હતી. તેમણે પોતાની બહેનની યાદમાં ટીબી હોસ્પિટલ શરૂ કરી હતી.

તેઓ ૧૯૬૭ થી ૧૯૭૧ સુધી ગુજરાત વિધાનસભાના સભ્ય રહ્યા હતા, તેઓ ખેરાલુ મતવિસ્તારમાંથી ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના શંકરજી ઓખાજી ઠાકોરને હરાવીને અપક્ષ ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટાયા હતા. તેમને રાજ્યના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના રાજકીય ગુરુઓમાંના એક માનવામાં આવે છે. તેમણે સૌથી ઓછામાં ઓછા (તે સમયના ૬૦૦૦ રૂ.) ખર્ચ સાથે ચૂંટણી જીતી હતી. તેમને એક મત, એક ચિઠ્ઠી સૂત્ર માટે શ્રેય આપવામાં આવે છે, જેનો અર્થ થતો હતો કે, મને મત આપો તેમજ ચૂંટણી પ્રચાર માટે એક રૂપિયાનું દાન આપો કારણ કે તેમની પાસે ચૂંટણી લડવા માટે પૈસા ન હતા. તેઓ ધરોઇ ડેમના મુખ્ય સમર્થક હતા અને બંધ નિર્માણ માટેના અભિયાનમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. ૧૯૭૨ અને ૧૯૯૫ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં તેમનો પરાજય થયો હતો.

તેમણે ૧૯૮૪ માં તેમની પત્ની રત્નપ્રભા મણીઆર સાથે મળીને કરુણા સેતુ ટ્રસ્ટની સ્થાપના કરી હતી. તેમણે ૪૨ પુસ્તકો લખ્યાં હતાં. ૧૬ માર્ચ ૨૦૦૭ના રોજ વડનગર ખાતે તેમનું અવસાન થયું હતું.

વડનગરની વસંત-પ્રભા હોસ્પિટલનું નામ તેમના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે

તહેવારો અને ઉજવણીઓ

માતૃ પિતૃ પુજન દિવસ

૧૪ ફેબ્રુઆરી એ માત્ર પ્રેમી-પ્રેમિકા માટે જ નહીં પરંતુ માતા-પિતા પ્રત્યે પણ પ્રેમ વ્યક્ત કરવાનો દિવસ છે.  દેશભરમાં ૧૩ ફેબ્રુઆરીએ મધર-ફાધર વર્શીપ ડેની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે.  આ માટે શાળા-કોલેજોમાં વિશેષ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે.  ઘણી સમિતિઓ અને પાર્ટીઓ આ માટે યુવાનોને જાગૃત કરી રહી છે.

આપણી સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, હિન્દુ ધર્મમાં માતા-પિતાની પૂજા દિવસની ઉજવણી કરવાની પ્રથા છે.  માતા પિતાના બલિદાન અને તેમના કાર્યને માન આપવા માટે મધર-ફાધર વર્શીપ ડે ઉજવવામાં આવે છે.  

પિતૃ પૂજનનો દિવસ માતૃ પિતૃ પૂજન દિવસ તરીકે ઓળખાય છે.  પિતૃ પૂજન દિવસ દર વર્ષે ૧૪ ફેબ્રુઆરીએ ઉજવવામાં આવે છે.  આ દિવસ માતાપિતાને આદર, પ્રેમ અને સંભાળ આપવા માટે સમર્પિત છે, જેના તેઓ લાયક છે.  માતા-પિતા પ્રત્યેના પ્રેમ, સાચા પ્રેમ અને સાચા વેલેન્ટાઈનને તેના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં ઉજવીને દરેક ઘર અને માનવ હૃદયમાં સામાજિક જાગૃતિ લાવવા માટે આ પહેલ શરૂ કરવામાં આવી હતી.  પેરેન્ટ્સ વર્શીપ ડે એ માતાપિતા અને બાળકો વચ્ચેના બંધનની ઉજવણી છે.

વેલેન્ટાઇન્સ ડે

વેલેન્ટાઇન્સ ડે અથવા તો સંત વેલેન્ટાઇન્સ ડે એ રજાનો દિવસ છે જે તારીખ ૧૪ મી ફેબ્રુઆરીના રોજ વિશ્વના ઘણા લોકો દ્વારા ઉજવવામાં આવે છે. અંગ્રેજી ભાષા બોલતા દેશોમાં આ એક એવા પારંપરિક દિન તરીકે ઉજવવામાં આવે છે કે જે દિવસે પ્રેમીઓ એકબીજાને વેલેન્ટાઇન્સ કાર્ડ્ઝ, ફૂલો અર્પણ કરીને તેમજ મીઠાઇની આપ-લે કરીને પોતાના પ્રેમની અભિવ્યક્તિ કરે છે. પૂર્વ ખ્રિસ્તી ધર્મમાં શહીદ થયેલા અનેક પૈકી બે વ્યક્તિના નામ ઉપરથી આ રજાનું નામ વેલેન્ટાઇન રાખવામાં આવ્યું છે. સાહિત્યકાર જ્યોફ્રી ચોસરનાં વર્તુળમાં આ દિનને લાગણીસભર પ્રેમ સાથે સાંકળવામાં આવ્યો. આ યુગ ઉચ્ચ મધ્યમ યુગ હતો કે જે દિવસોમાં રૂમાની પ્રેમની પરંપરા ખૂબ જ પાંગરી હતી. આ દિવસ પ્રેમીઓનો ખુબ જ ખુશી નો દિવસ હોય છે.

પૂર્વ ખ્રિસ્તી ધર્મમાં શહીદ થયેલાં અસંખ્ય લોકોને વેલેન્ટાઇન નામ આપવામાં આવ્યું છે. તારીખ 14મી ફેબ્રુઆરીના દિવસે રોમના વેલેન્ટાઇન વેલેન્ટિનસ પ્રેસ્બ. એમ. ને વેલેન્ટાઇન્સનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું. રોમે ) અને ટેર્મિના વેલેન્ટાઇન વેલેન્ટિનસ ઇપી. ને પણ આ બિરુદ કે ખિતાબ આપવામાં આવ્યો હતો. ઇન્ટ્રેમ્નેસિસ એમ. રોમે'  રોમનો વેલન્ટાઇન રોમનો પાદરી હતો. ઇ.સ

૨૬૯ માં તેણે શહાદત વહોરી હતી અને તેને વાયા ફ્લેમિનિયામાં દફનાવવામાં આવ્યો હતો. તેના અવશેષો રોમના ચર્ચ ઓફ સેઇન્ટ પ્રેક્સ્ડ અને આયર્લેન્ડના ડબ્લિન ખાતે આવેલાં વ્હાઇટફ્રિયર સ્ટ્રીટ કાર્મેલાઇટ ચર્ચ ખાતે રાખવામાં આવ્યા છે.

ટર્નિનો વેલેન્ટિનો ઇ. સ. ૧૯૭ માં (આધુનિક ટેર્નિ)ના ઇન્ટેરેમ્નાનો ધર્માધ્યક્ષ (બિશપ) બન્યો હતો. માનવામાં આવે છે કે શાસક ઓરેલિયનના દમન અને અત્યાચારમાં તે માર્યો ગયો હતો. તેને પણ વાયા ફ્લેમિનિયામાં દફનાવવામાં આવ્યો છે પરંતુ જ્યાં રોમના વેલેન્ટાઇનને દફનાવવામાં આવ્યો છે તેના કરતાં જુદા સ્થળે. તેના અવશેષો ટેર્નિના બેસિલિકા ઓફ સેઇન્ટ વેલેન્ટાઇન ખાતે તેમજ બેસિલિકા દિ સાન વેલેન્ટિનો ખાતે રાખવામાં આવ્યા છે.

કેથલિક વિશ્વકોશ માં ત્રીજા એક સંતને પણ વેલેન્ટાઇન નામ આપવામાં આવ્યું છે. જૂનાં શહાદતનામામાં તેનું મૃત્યુ તારીખ ૧૪ મી ફેબ્રુઆરીના રોજ થયું હોવાનો ઉલ્લેખ છે. તે તેના ઘણા બધા સાથીદારો સાથે આફ્રિકામાં શહીદ થયો હતો. પરંતુ તેના વિશે બીજી કોઇ જ વધારે જાણકારી મેળવી શકાઇ નથી.

મધ્યયુગના શરૂઆતના તબક્કામાં થયેલા આ તમામ શહીદોના જીવનચરિત્ર સાથે મૂળ રીતે કોઇ જ પ્રકારનું પ્રેમનું તત્વ જોડાયેલું નથી. ૧૪ મી સદીમાં જ્યારે સંત વેલેન્ટાઇનને પ્રેમ સાથે સાંકળવાની શરૂઆત કરવામાં આવી ત્યારે રોમના વેલેન્ટાઇન અને ટેર્નિના વેલેન્ટાઇન વચ્ચેનો ભેદ તદ્દન ખોવાઇ ગયો હતો.