24 ડિસેમ્બર, 1999, એ દિવસે એવું તે શું બન્યું કે ભારતે કડવો નિર્ણય લેવો પડ્યો , જાણો સમગ્ર મામલો

24 ડિસેમ્બર, 1999નો દિવસ હતો. સાંજનો 5 વાગ્યાનો સમય હતો અને ત્યારે બનેલી એક ઘટનાએ સમગ્ર દેશને હચમચાવી દીધો હતો. સમાચાર હતા કે ઇન્ડિયન એરલાઇન્સની ફ્લાઇટ IC 814ના ગુમ થઇ ગઇ છે. જો કે ત્યારબાદ જાણ થઇ કે આ પ્લેનને હાઇજેક (Flight Hijack) કરાયુ છે. ત્યારબાદ સતત 8 દિવસ પ્લેન અને તેના મુસાફરો સાથે શું થયું અને કેન્દ્ર સરકારે ક્યો નિર્ણય લેવો પડ્યો તે ક્યારેય ભુલી શકાય તેમ નથી. શું હતી આ ઘટના, આવો જાણીએ...

24 ડિસેમ્બર, 1999 ના રોજ, સાંજે 4.30 વાગ્યે, ભારતીય એરલાઇન્સની ફ્લાઈટ નંબર IC 814 કાઠમંડુના ત્રિભુવન ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટથી નવી દિલ્હી માટે રવાના થઈ હતી. સાંજે પાંચ વાગ્યે પ્લેન ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ્યું કે તરત જ વિમાનમાં મુસાફરો તરીકે બેઠેલા હાઈજેકર્સે બંદૂકની અણીએ ફ્લાઈટનો કબજો લઈ લીધો અને તેને પાકિસ્તાન લઈ જવાની માગણી કરી.

આ પહેલા ભારત અને થોડી જ વારમાં આખી દુનિયાને ખબર પડી ગઈ હતી કે એક ભારતીય પ્લેન હાઈજેક થયું છે. સાંજે છ વાગ્યે પ્લેન અમૃતસરમાં થોડીવાર રોકાઈને લાહોર જવા રવાના થયું. પરંતુ પાકિસ્તાન સરકારની પરવાનગી લીધા વિના, પ્લેન રાત્રે 8.07 વાગ્યે લાહોરમાં ઉતર્યું. બીજા દિવસે સવારે હાઈજેક થયેલું પ્લેન લાહોરથી દુબઈ જવા રવાના થયું અને ત્યાંથી ઉડાન ભરીને સવારે 8.30 વાગ્યે અફઘાનિસ્તાનના કંદહારમાં લેન્ડ થયું.

જ્યારે હાઇજેક કરાયેલું પ્લેન લગભગ 2.45 વાગ્યે દુબઈ એરપોર્ટ પર ઊભું હતું, ત્યારે પ્લેનમાં એક યાત્રીએ હાઇજેકર સાથે ઝપાઝપી કરી હતી, આ દરમિયાન આતંકવાદીએ પેસેન્જરના ગળા પર છરી લગાવી દીધી હતી. જેના કારણે તેની એક નસ કપાઈ ગઈ હતી.  આવી સ્થિતિમાં અપહરણકારોએ તેને દુબઈમાં જ છોડી દીધો હતો. તે મુસાફરની ઓળખ 25 વર્ષીય રૂપેન કાત્યાલ તરીકે થઈ હતી. બાદમાં તેનું મોત થયું હતું.

પ્લેન હાઈજેકના સમાચારથી સમગ્ર દેશમાં સનસનાટી મચી ગઈ હતી. હાઇજેકના કલાકોમાં જ આતંકવાદીઓએ તેમની માંગણીઓ મૂકી હતી.  રિફ્યુઅલિંગના બદલામાં કેટલાક મુસાફરોને છોડવા પર પણ સમજૂતી થઈ હતી. ત્યારબાદ દુબઈમાં 27 મુસાફરોને મુક્ત કરવામાં આવ્યા, જેમાં મોટાભાગની મહિલાઓ અને બાળકો હતા. એક દિવસ પછી, ડાયાબિટીસથી પીડિત વ્યક્તિને પણ મુક્ત કરવામાં આવ્યો. પેટના કેન્સરથી પીડિત સિમોન બ્રાર નામની મહિલાને કંદહારમાં સારવાર માટે માત્ર 90 મિનિટ માટે જ પ્લેનમાંથી બહાર જવા દેવામાં આવી હતી.

હાઇજેકને કારણે ભારત સરકારની મુશ્કેલીઓ વધી રહી હતી. પ્લેન હાઇજેકના સમાચાર મીડિયામાં વહેતા થયા હતા. આખી દુનિયાની નજર આ ઘટના પર હતી. મુસાફરોના સંબંધીઓ અને કેટલાક સંગઠનો દેશભરમાં વિરોધ કરી રહ્યા હતા. આ બધાની વચ્ચે, અપહરણકર્તાઓએ તેમના 36 આતંકવાદી સહયોગીઓને મુક્ત કરવાની અને યુએસ $ 200 મિલિયનની ખંડણીની માંગ કરી.

અપહરણકર્તાઓ પણ કાશ્મીરી અલગતાવાદીની લાશ તેમને સોંપવા પર અડગ હતા. ત્યારબાદ તાલિબાને આ મામલે હસ્તક્ષેપ કર્યો હતો. જે બાદ તેણે પૈસા અને લાશની માંગણી છોડી દીધી હતી. પરંતુ તે ભારતની જેલમાં બંધ આતંકવાદીઓની મુક્તિની માંગણી મેળવવા માટે ખૂબ જ અડગ હતા.

શરૂઆતમાં એવું લાગતું હતું કે તાલિબાન કોઈ કડક પગલું ભરી શકે છે. પરંતુ બાદમાં તત્કાલિન ગૃહમંત્રી એલકે અડવાણીએ કહ્યું કે તાલિબાનોએ એવું કહીને સકારાત્મક વલણ દર્શાવ્યું છે કે કંદહારમાં કોઈ રક્તપાત ન થવો જોઈએ, નહીં તો તેઓ હાઈજેક કરાયેલા વિમાન પર હુમલો કરશે. આના કારણે અપહરણકર્તાઓને તેમની માંગણીથી પાછળ હટી જવાની ફરજ પડી હતી.

હાઈજેક પ્લેનમાં ભારતીય મુસાફરોની સંખ્યા વધુ હતી, પરંતુ તે સિવાય ઓસ્ટ્રેલિયા, બેલ્જિયમ, કેનેડા, ફ્રાન્સ, ઈટાલી, જાપાન, સ્પેન અને અમેરિકાના નાગરિકો પણ વિમાનમાં હતા. ભારત સરકાર પર આ ઘટનાનું દબાણ એટલું હતું કે તત્કાલીન એનડીએ સરકારે મુસાફરોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ત્રણ આતંકવાદીઓને કંદહાર લઈ જઈને મુક્ત કરવાનો નિર્ણય લેવો પડ્યો હતો.

જસવંત સિંહ તત્કાલીન અટલ બિહારી વાજપેયી સરકારમાં વિદેશ મંત્રી હતા. ભારતની ત્રણ અલગ-અલગ જેલમાં બંધ મૌલાના મસૂદ અઝહર, અહમદ ઝરગર અને શેખ અહમદ ઉમર સઈદને બહાર કાઢવામાં આવ્યા હતા અને વિદેશ મંત્રી પોતે ખાસ વિમાનમાં તે ત્રણ આતંકવાદીઓ સાથે કંદહાર પહોંચ્યા હતા. ત્રણેયની ઓળખની ખરાઈ કર્યા પછી, જૈશ-એ-મોહમ્મદના વડા મૌલાના મસૂદ અઝહર, અહેમદ ઝરગર અને શેખ અહેમદ ઉમર સઈદને તાલિબાનની હાજરીમાં જ કંદહારમાં જ મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.

અટલ બિહારી વાજપેયી સરકારની આજે પણ કંદહાર હાઇજેકીંગ કેસમાં આતંકવાદીઓ સામે ઝુકવા બદલ ટીકા કરવામાં આવે છે  પરંતુ આ તે સમય હતો જ્યારે સરકારપાસે બીજી કોઇ તક ન હતી. 31 ડિસેમ્બરના રોજ, સરકાર અને અપહરણકારો વચ્ચેના કરાર બાદ દક્ષિણ અફઘાનિસ્તાનના કંદહાર એરપોર્ટ પર રાખવામાં આવેલા તમામ 155 બંધકોને મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.

31 ડિસેમ્બર, 1999ની રાત્રે, ફ્લાઇટ 814 ના મુક્ત બંધકોને એક વિશેષ વિમાન દ્વારા ભારત પરત લાવવામાં આવ્યા હતા.  વડા પ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ નવા વર્ષની પૂર્વસંધ્યાએ સમગ્ર દેશને કહ્યું હતું કે તેમની સરકારે હાઇજેકર્સની માંગને ઘણી હદ સુધી ઘટાડી દીધી છે અને પછી મુસાફરોને મુક્ત કરવામાં સફળ રહી છે.

કંદહાર પ્લેન હાઇજેકના તે આઠ દિવસ ખરાબ તબક્કાથી ઓછા ન હતા. આજે પણ લોકો એ દિવસોને યાદ કરીને ડરી જાય છે.બધાની નજર આખો સમય ટીવી પર ટકેલી હતી. વિમાનમાં સવાર લોકોના જીવની સલામતી માટે આખો દેશ એકસાથે પ્રાર્થના કરી રહ્યો હતો. 31 ડિસેમ્બરની રાત્રે જ્યારે મુસાફરો સ્પેશિયલ ફ્લાઈટમાં દિલ્હી પરત ફર્યા ત્યારે એરપોર્ટ પરનું દ્રશ્ય ખૂબ જ ભાવુક હતું.

મૌલાના મસૂદ અઝહરે વર્ષ 2000માં આતંકી સંગઠન જૈશ-એ-મોહમ્મદની રચના કરી હતી. જેનું નામ 2001માં ભારતીય સંસદ પર હુમલા બાદ સમાચારમાં આવ્યું હતું.

અહેમદ ઉમર સઈદ શેખ - આ આતંકવાદીની ભારતમાં 1994માં પશ્ચિમી દેશોના પ્રવાસીઓનું અપહરણ કરવા બદલ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. આ આતંકવાદીએ ડેનિયલ પર્લની હત્યા કરી હતી. અમેરિકામાં 9/11 હુમલાની યોજના બનાવવામાં પણ તેની મહત્વની ભૂમિકા હતી. બાદમાં ડેનિયલ પર્લના અપહરણ અને હત્યા માટે 2002માં પાકિસ્તાની સત્તાવાળાઓએ તેની ધરપકડ કરી હતી.

આ પણ વાંચો--કોરોના સામે યુદ્ધ, 27મીએ દેશભરની હોસ્પિટલોમાં થશે ખાસ મોક ડ્રિલ