CrPC Amendment Bill : બ્રિટિશ કાળના કાયદામાં થશે 15 મહત્વના ફેરફાર, જાણો CrPC સુધારા બિલની ખાસિયત
ખૂબ જ ટૂંક સમયમાં અંગ્રેજો દ્વારા બનાવવામાં આવેલા 3 મોટા કાયદાઓ દેશમાંથી ખતમ થઈ જશે અને નવા ભારતના નવા કાયદા લાગુ થશે.. પહેલો IPC, બીજો CrPC અને ત્રીજો ભારતીય પુરાવા સંહિતા, આ ત્રણ જૂના કાયદા ખતમ થઈ જશે અને તેની જગ્યાએ ભારત સરકાર દ્વારા બનાવેલા ત્રણ સુધારેલા કાયદા અસરકારક રહેશે. જે બાદ કાયદાકીય પ્રક્રિયામાં મોટો ફેરફાર જોવા મળશે.
તમને જણાવી દઈએ કે, મોદી સરકારે બ્રિટિશ શાસનથી આવતા જૂના કાયદાઓમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. વર્તમાન ચોમાસુ સત્રના છેલ્લા દિવસે શુક્રવારે ગૃહમંત્રી અમિત શાહે ભારતીય દંડ સંહિતા સંબંધિત 3 નવા બિલ રજૂ કર્યા હતા. આ બિલો દ્વારા, અમિત શાહે ગુલામીના તમામ નિશાનોને સમાપ્ત કરવાની દિશામાં એક મોટું પગલું જણાવ્યું હતું. પહેલા અમે તમને વ્યવસ્થિત રીતે જણાવીએ કે ગૃહમંત્રી દ્વારા કયા 3 નવા બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યા છે.
IPC ની 175 કલમોમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે
જાણો કે, હવે ભારતીય ન્યાય સંહિતા 2023 Indian Penal Code એટલે કે IPC 1860 નું સ્થાન લેશે. Criminal Procedure Code એટલે કે CrPC 1973 ને ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા દ્વારા બદલવામાં આવશે, જ્યારે Evidence Code 1872 ને ભારતીય પુરાવા બિલ દ્વારા બદલવામાં આવશે. હવે અમે તમને જણાવીએ કે મોદી સરકાર દ્વારા IPC, CrPC અને Indian Evidence Code માં શું ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. પ્રસ્તાવિત ભારતીય ન્યાય સંહિતા, 2023, જે IPCનું સ્થાન લેશે, તેમાં કુલ 356 કલમો હશે. અગાઉ તેમાં 511 વિભાગ હતા. વર્તમાન IPC ની 22 કલમો નાબૂદ કરવામાં આવશે. હાલના IPC ના 175 સેક્શનમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે અને 8 એવા સેક્શન ઉમેરવામાં આવશે જે હાલના IPC માં નથી.
આ 15 મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો થવા જઈ રહ્યા છે
ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા, 2023, જે CrPC નું સ્થાન લેશે, તેમાં કુલ 533 વિભાગો હશે. વર્તમાન CrPC ના 9 વિભાગો નાબૂદ કરવામાં આવશે. CrPCના 160 વિભાગોમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે. આ સાથે 9 નવા વિભાગો ઉમેરવામાં આવશે. તે જ સમયે, ભારતીય પુરાવા બિલમાં, જે હાલના ભારતીય પુરાવા કોડને બદલશે, ત્યાં 170 વિભાગો હશે, ત્યારબાદ 23 વિભાગો બદલાશે અને એક નવો વિભાગ ઉમેરવામાં આવશે. આટલું જ નહીં, તેમના સ્થાને કાયદામાં ઘણા મોટા ફેરફારો પણ પ્રસ્તાવિત છે, જેમાંથી કેટલાક મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો તમને જણાવે છે.
1. જે કેસમાં સજા 7 વર્ષ કે તેથી વધુ હોય, ફોરેન્સિક ટીમ માટે ગુનાના સ્થળની મુલાકાત લેવી જરૂરી રહેશે.
2. યૌન હિંસાના કિસ્સામાં પીડિતાના નિવેદનનું વીડિયો રેકોર્ડિંગ ફરજિયાત રહેશે.
3. જો 7 વર્ષથી વધુની સજા સાથેનો કેસ સમાપ્ત કરવો હોય તો પીડિતાને સાંભળ્યા વિના કેસ પાછો ખેંચવામાં આવશે નહીં.
4. કોઈપણ કિસ્સામાં 90 દિવસમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરવી પડશે.
5. કોઈ કેસમાં ચર્ચા પૂરી થયા બાદ કોર્ટે એક મહિનામાં ચુકાદો આપવો પડશે.
6. સરકારે 120 દિવસમાં પોલીસ અધિકારીઓ સામે ટ્રાયલ ચલાવવાનો નિર્ણય કરવો પડશે.
7. મોબ લિંચિંગના કેસમાં ગુનેગારોને 7 વર્ષની સજા, આજીવન કેદ અથવા તો મૃત્યુદંડની સજા થઈ શકે છે.
8. ગેંગ રેપના તમામ કેસમાં 20 વર્ષની કેદ અથવા આજીવન કેદની જોગવાઈ હશે.
9. 18 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની છોકરી સાથે સામૂહિક બળાત્કારના કિસ્સામાં મૃત્યુદંડની જોગવાઈ હશે.
10. મૃત્યુદંડની સજાને માત્ર આજીવન કેદમાં બદલી શકાય છે.
11. દોષિત ઠેરવ્યા પછી 30 દિવસની અંદર સજા સંભળાવવી જરૂરી રહેશે.
12. સજા તરીકે પ્રથમ વખત કોમ્યુનિટી સર્વિસ શરૂ કરવામાં આવશે.
13. એફઆઈઆરથી લઈને કેસ ડાયરી અને ચાર્જશીટથી લઈને ચુકાદા સુધી બધું જ ડિજિટાઈઝ થશે.
14. ચૂંટણી દરમિયાન મતદારને લાંચ આપવા પર 1 વર્ષની સજા થશે.
15. નાના અપરાધો માટે સમુદાય સેવાની સજાની જોગવાઈ હશે.
બિલ સ્ટેન્ડિંગ કમિટીને મોકલવામાં આવશે
નોંધપાત્ર વાત એ છે કે, આ ત્રણ બિલો હમણાં જ લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. જે બાદ હવે તેમને સંસદની સ્થાયી સમિતિમાં મોકલવામાં આવશે. આ ત્રણ બિલ દ્વારા સરકારે જે સૌથી મોટો ફેરફાર કર્યો છે તે છે રાજદ્રોહનો અંત લાવવાનો. સૂચિત ભારતીય ન્યાય સંહિતા 2023માં, હવે IPCની કલમ-124A પણ નાબૂદ કરવામાં આવી છે અને તેની જગ્યાએ ભારતીય ન્યાય સંહિતા, 2023માં એક નવી કલમ 150 ઉમેરવામાં આવી છે, જે જણાવે છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ ઈરાદાપૂર્વક અથવા આયોજનબદ્ધ રીતે, બોલવા, લખવા, સંકેત, ઓનલાઈન અથવા નાણાકીય માધ્યમથી અલગતા અથવા સશસ્ત્ર બળવોને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ભારતની સાર્વભૌમત્વ, એકતા અને અખંડિતતાને જોખમમાં મૂકે છે અથવા આવા ગુનામાં સંડોવાયેલા હોય તો તે કોઈપણ એક વર્ણનની કેદની સજાને પાત્ર છે જે મુદ્દત સુધી લંબાવી શકે છે.
ભારતીય દંડ સંહિતામાં માત્ર ફેરફારો જ નથી કરવામાં આવ્યા, પરંતુ તેને વધુ આધુનિક બનાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. એફઆઈઆરથી લઈને ન્યાય સુધીની પ્રક્રિયાને ઓનલાઈન કરવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. વર્ષ 2027 સુધીમાં તમામ કોર્ટને ડિજીટલ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. ઈલેક્ટ્રોનિક, ડીજીટલ, એસએમએસ, ઈમેલ, વેબસાઈટ તમામની કાનૂની માન્યતા હશે. શોધ અને જોડાણમાં વિડીયોગ્રાફી જરૂરી રહેશે. ગમે ત્યાંથી ઝીરો એફઆઈઆર નોંધવાની જોગવાઈ છે. આ સાથે ઈલેક્ટ્રોનિક માધ્યમથી પણ સમન્સ મોકલી શકાશે.
આ પણ વાંચો : આ આફ્રિકન દેશને લઈને મોદી સરકારે જાહેર કરી એડવાઈઝરી, કહ્યું – શક્ય એટલો વહેલા દેશ છોડો