17 રાજ્યોમાં 7 કરોડ આદિવાસી સિકલ સેલ એનિમિયાના દર્દીઓ..., PM મોદીએ રોગને ખતમ કરવાની બનાવી યોજના

સિકલ સેલ એનિમિયા. આવી બીમારીનો ઉલ્લેખ કરીને આજે પીએમ મોદીએ પોતાના વિરોધીઓ પર નિશાન સાધ્યું. PM મોદી શનિવારે સાંજે મધ્યપ્રદેશના શહડોલમાં આદિવાસી સમુદાયના એક કાર્યક્રમમાં બોલી રહ્યા હતા. આ દરમિયાન તેમણે આદિવાસી સમાજના લોકોને સિકલ સેલ એનિમિયાથી બચાવવાની પ્રતિજ્ઞા પણ લીધી હતી.

પીએમએ કહ્યું કે, દર વર્ષે અમે સિકલ સેલ એનિમિયાની ઝપેટમાં આવતા 2.5 લાખ બાળકો અને તેમના પરિવારના સભ્યોના જીવન બચાવવા માટે પ્રતિજ્ઞા લઈએ છીએ. આ પછી, પીએમએ આ રોગ વિશે ભાર મૂક્યો અને કહ્યું કે આ એક રોગ છે જે પરિવારોને વેરવિખેર કરી નાખે છે. આ રોગ માતા-પિતા પાસેથી આગામી પેઢીમાં ફેલાય છે. પીએમે કહ્યું કે આવી બિમારીથી પીડિત બાળકો આખી જીંદગી આ બીમારી સાથે સંઘર્ષ કરે છે. આ રોગના અડધા કેસ ફક્ત આપણા દેશમાં જ જોવા મળે છે. છેલ્લા 70 વર્ષોમાં દેશમાં આટલી ગંભીર બીમારીની કોઈ ચિંતા નહોતી.

આ દરમિયાન પીએમએ કહ્યું કે તેમણે દેશના વિવિધ વિસ્તારોમાં આદિવાસી સમાજની વચ્ચે લાંબો સમય વિતાવ્યો છે. સિકલ સેલ એનિમિયા જેવા રોગ ખૂબ પીડાદાયક છે. આ રોગ ન તો પાણીથી ફેલાય છે, ન હવાથી, ન ખોરાક દ્વારા. આ રોગ આનુવંશિક છે, એટલે કે આ રોગ માતાપિતા તરફથી જ બાળકમાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ચાલો આજે આ ગંભીર રોગ વિશે ચર્ચા કરીએ. ચાલો સરળ શબ્દોમાં સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ કે આખરે આ રોગ શું છે? તે કેવી રીતે ફેલાય છે? આને ઠીક કરવાની રીત શું છે?

સિકલ સેલ એનિમિયા શું છે?

જો સાદી ભાષામાં સમજીએ તો, સિકલ સેલ એનિમિયા એ રક્ત સંબંધિત એક વિકાર છે. આ પેઢી દર પેઢી ચાલે છે. આ રોગ લોહીના લાલ રક્તકણોને સીધી અસર કરે છે જે આખા શરીરમાં ઓક્સિજન વહન કરવાનું કામ કરે છે. સામાન્ય રીતે લાલ રક્તકણો ગોળાકાર હોય છે, તેથી તે શરીરમાં સરળતાથી ફરે છે. પરંતુ જો કોઈને આ રોગ થાય છે, તો તેના રક્તકણોનો આકાર બદલાઈ જાય છે.

દર્દીઓના શરીરમાં ફેરફાર જોવા મળે છે

સિકલ સેલ એનિમિયાની સ્થિતિમાં, રક્ત કોશિકાઓ સખત થવા લાગે છે. તેમની સ્થિતિ બદલાવા લાગે છે. શરીરમાં લોહીનો પ્રવાહ ધીમો પડી જાય છે અથવા બંધ થઈ જાય છે. તેના લક્ષણો દર્દીમાં 6 મહિનાની ઉંમરે દેખાવા લાગે છે. દર્દીમાં લાલ રક્તકણો પ્રભાવિત થવાના કારણે ઓક્સિજનનો પ્રવાહ બગડે છે. જ્યારે આખા શરીરમાં ઓક્સિજનનો પ્રવાહ ઓછો થઈ જાય છે, ત્યારે દર્દી થાક સાથે સંઘર્ષ કરવાનું શરૂ કરે છે. શરીરમાં દુખાવો અનુભવાય છે.

તેના દર્દીઓને શું તકલીફ છે?

આ રોગ ધમનીઓમાં અવરોધ પેદા કરે છે, જેના કારણે શરીરમાં હિમોગ્લોબિન અને લોહીની ઉણપ થાય છે. તેથી જ તેને સિકલ સેલ એનિમિયા કહેવામાં આવે છે. લાલ રક્તકણોની આ વિકૃતિ આપણી અંદર રહેતા જનીનોની વિકૃતિને કારણે થાય છે. જ્યારે લાલ રક્તકણોમાં આ પ્રકારની વિકૃતિ થાય છે, ત્યારે વ્યક્તિના શરીરમાં વિવિધ પ્રકારની શારીરિક સમસ્યાઓ ઊભી થાય છે. જેમ કે હાથ-પગમાં દુખાવો, કમરના સાંધામાં દુખાવો, ઓસ્ટીયોપોરોસીસ, વારંવાર કમળો, લીવર પર સોજો, મૂત્રાશયમાં અવરોધ/દર્દ, પિત્તાશયમાં પથરી. જ્યારે કોઈપણ વ્યક્તિને આ સમસ્યાઓ થવા લાગે છે, ત્યારે સિકલ સેલ એનિમિયા માટે લોહીની તપાસ કરાવવી જરૂરી છે.

આ રોગ કેવી રીતે થાય છે?

સરકારની વેબસાઈટ પર ઉપલબ્ધ માહિતી અનુસાર આ રોગ આનુવંશિક છે. સરળ ભાષામાં સમજો. દરેક વ્યક્તિને તેના માતાપિતા પાસેથી એક જનીન મળે છે. એટલે કે દરેક વ્યક્તિમાં બે જનીનો હોય છે, એક માતાની બાજુથી અને બીજું પિતાની બાજુથી. આ જનીનમાં સામાન્ય પ્રકારનું Hb-A હિમોગ્લોબિન હોઈ શકે છે અને બીજામાં અસામાન્ય Hb-S પ્રકારનું હિમોગ્લોબિન હોઈ શકે છે, જેનો અર્થ છે કે બંને જનીનોમાં અસામાન્ય Hb-S પ્રકારનું હિમોગ્લોબિન હોઈ શકે છે. અસાધારણ પ્રકારના હિમોગ્લોબિન સાથેના લાલ રક્તકણોને સિકલ સેલ કહેવામાં આવે છે. જે વ્યક્તિ આ પ્રકારનું જનીન મેળવે છે તે ભવિષ્યમાં આમાંથી કોઈ પણ જનીન તેના બાળકોને મોકલી શકે છે, જે સામાન્ય Hb-A અથવા અસામાન્ય Hb-S હોઈ શકે છે.

સિકલ સેલ એનિમિયા બે પ્રકારના હોય છે, પ્રથમ પ્રકારને અંગ્રેજીમાં સિકલ કેરિયર કહે છે. જેમાં અસામાન્ય હિમોગ્લોબિન Hb-S નો પુરાવો 50% થી ઓછો અને નોર્મલ Hb-A નો પુરાવો 50% થી વધુ છે. જ્યારે બીજા પ્રકારનો સિકલ પેશન્ટ એવો છે કે જેમાં અસામાન્ય હિમોગ્લોબિન Hb-S ના પુરાવા 50% થી લગભગ 80% થી વધુ હોય છે, અને સામાન્ય હિમોગ્લોબિન બિલકુલ હાજર નથી.

પ્રથમ પ્રકાર એટલે કે સિકલ સેલ કેરિયરઃ વ્યક્તિઓ આ રોગના વાહક તરીકે કામ કરે છે, એટલે કે, સિકલ સેલ રોગના લક્ષણો કાયમી હોતા નથી પરંતુ ક્યારેક ક્યારેક દેખાય છે. તેમ છતાં, આ લોકો આ વારસાગત રોગ તેમના બાળકોને આપી શકે છે.

બીજા પ્રકારના સિકલ પેશન્ટઃ આ એવી વ્યક્તિઓ છે જેમનામાં રોગના લક્ષણો કાયમ રહે છે. જેના કારણે તેમના શરીરનો વિકાસ અટકી જાય છે. આ લોકો ચોક્કસપણે આ રોગ તેમના બાળકોને આપે છે.

આ રોગ કોને થઈ શકે?

જો માતા અને પિતાને સિકલ સેલની વિશેષતા અથવા સિકલ સેલ રોગ ન હોય તો તેમના બાળકોને આ રોગ થતો નથી. એટલે કે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન ધરાવતા માતાપિતાના બાળકોને આ રોગ થતો નથી. આ સિવાય, જો માતા અથવા પિતા સિકલ કેરિયર હોય, તો 50% બાળકો સિકલ કેરિયર અને 50% બાળકો નોર્મલ હોવાની શક્યતા છે. પરંતુ આમાંથી કોઈ પણ બાળકોને સિકલ રોગ થતો નથી.

મૃત્યુ અચાનક થાય છે!

ઘણા મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, સિકલ સેલ એનિમિયાના દર્દીઓ અચાનક મૃત્યુ પામે છે. આ રોગમાં મૃત્યુના કારણોમાં ચેપ, વારંવાર થતો દુખાવો, એક્યુટ ચેસ્ટ સિન્ડ્રોમ અને સ્ટ્રોક વગેરે છે. આ રોગથી પીડિત વ્યક્તિનું મૃત્યુ અચાનક થઈ શકે છે. ફેમિલી હેલ્થ સર્વે મુજબ, 2015 અને 2016 ની વચ્ચે, 58.4% બાળકો અને 53% મહિલાઓ આ રોગનો ભોગ બની હતી. છેલ્લા 6 દાયકાથી ભારતમાં આ રોગ વિકસી રહ્યો છે.

દેશની અસરગ્રસ્ત વસ્તી

તમને જણાવી દઈએ કે આ એક એવી બીમારી છે જેણે દેશના 17 રાજ્યોમાં રહેતી 7 કરોડથી વધુ આદિવાસી વસ્તીને પોતાનો શિકાર બનાવી છે. આ રોગ મુખ્યત્વે ઓડિશા, છત્તીસગઢ, ઝારખંડ, ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, તમિલનાડુ અને કેરળમાં જોવા મળે છે. આ રોગથી મોટી વસ્તીને બચાવવા માટે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજથી રાષ્ટ્રીય સ્તરે સિકલ સેલ એનિમિયા મિશન 2047 ની શરૂઆત કરી છે.

તેની સારવાર શું છે?

સિકલ સેલ એનિમિયાનું નિદાન રક્ત પરીક્ષણ દ્વારા થાય છે. જો કે તે અસાધ્ય માનવામાં આવે છે, પરંતુ જ્યારે સમયસર શોધી કાઢવામાં આવે ત્યારે દવાઓ દ્વારા તેની અસર ઘટાડવાના પ્રયાસો કરવામાં આવે છે.

કેન્દ્ર સરકાર શું કરશે?

આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ છે કે કેન્દ્ર સરકાર આ રોગને જડમૂળથી ખતમ કરવા શું કરશે. તો જણાવી દઈએ કે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે તેમના 2023 ના બજેટમાં સિકલ સેલ એનિમિયા રોગને લઈને જાહેરાત કરી હતી. નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે અમારી સરકારનો ઉદ્દેશ્ય વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારતમાંથી આ રોગને નાબૂદ કરવાનો છે. આ એપિસોડમાં, પીએમ મોદીએ શનિવારથી સિકલ સેલ કાર્ડનું વિતરણ કર્યું અને લોકોને આ રોગની તપાસ માટે જાગૃત કરવામાં આવશે. કારણ કે આ રોગ દર્દીમાંથી તેની આગામી પેઢીમાં ટ્રાન્સફર થાય છે. એટલા માટે આવા દર્દીઓને સલાહ આપવામાં આવે છે કે બાળકનું આયોજન કરતી વખતે એકવાર ડૉક્ટર સાથે વાત કરો જેથી આ રોગને આગામી પેઢી સુધી પહોંચતા અટકાવી શકાય.

આ રાજ્યોમાં મિશન લાગુ કરવામાં આવશે

આ મિશનનો હેતુ લોકોને ખાસ કરીને આદિવાસી વસ્તીમાં સિકલ સેલ રોગ વિશે જાગૃત કરવાનો છે. આ મિશન ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ, પશ્ચિમ બંગાળ, ઓડિશા, તમિલનાડુ, તેલંગાણા, આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક, આસામ, ઉત્તર પ્રદેશ, કેરળ, બિહાર અને ઉત્તરાખંડના 278 જિલ્લાઓમાં લાગુ કરવામાં આવશે.

ભાજપ સરકાર મિશન ચલાવશે

ભાજપ સરકાર હવે આ રોગને લઈને એક મિશન ચલાવશે. પીએમ મોદીએ પોતાના સંબોધનમાં એમ પણ કહ્યું કે સિકલ સેલ એનિમિયાથી છુટકારો મેળવવાનું આ અભિયાન અમૃત કાલનું મુખ્ય મિશન બનશે. પીએમએ કહ્યું કે જ્યારે દેશ આઝાદીના 100 વર્ષની ઉજવણી કરશે એટલે કે 2047 સુધીમાં, આપણે બધા સાથે મળીને આપણા આદિવાસીઓને અને દેશને આ સિકલ સેલ એનિમિયાથી મુક્ત કરવા માટે એક મિશન મોડ અભિયાન ચલાવીશું.

આ પણ વાંચો : ‘જેની પોતાની ગેરંટી નથી…’, PM મોદીએ AAP-કોંગ્રેસ પર કર્યા આકરા પ્રહાર