શું છે 2 નવેમ્બરની HISTORY? જાણો આજનું જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ

અહેવાલ – પોપટભાઇ પટેલ, ઘેલડા

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.

૧૮૩૪ – જહાજ એટલાસ ભારતીય કામદારો સાથે મોરેશિયસ પહોંચ્યું.

મોરેશિયસમાં આજે ભારતીય આગમન દિવસ ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે ૨ નવેમ્બર ૧૮૩૪ના રોજ, ભારત આઝાદ થયું તે પહેલા એટલાસ નામનું એક જહાજ ભારતીય મજૂરોને લઈને મોરેશિયસ પહોંચ્યું હતું.આ દિવસ મોરેશિયસમાં ઇમિગ્રન્ટ્સ ડે (ભારતીય આગમન દિવસ) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.બિહાર ભારતનો ગંગા કિનારાનો મોટા ભાગનો વિસ્તાર ધરાવે છે અને ત્યાંની સંસ્કૃતિમાં ગંગાનું ખુબ મહત્ત્વ છે. તેમની ભાષા ભોજપુરી સાંભળવામાં ખુબ મીઠી લાગે છે અને હિન્દી જેવી સંભળાય છે. ખભે ગમછો - એક કપડાનો ટુકડો - નાખીને ફરતા બિહારીઓને મહેનત કરવામાં કોઈ ન પહોંચે. તેમના આ મહેનતી સ્વભાવને કારણે જ અંગ્રેજો તેમને અઢારમી સદીમાં ગિરમીટિયા મજુર - એગ્રીમેન્ટવાળા મજુર - બનાવીને મોરેશિયસ, ફીજી, સુરિનામ વગેરે કોલોનીઓમાં લઇ ગયેલા અને ત્યાં શેરડીની ખેતીમાં કામે લગાડેલા.એગ્રીમેન્ટથી એગ્રીમેન્ટીયાને આગળ જતાં ભોજપુરી ભાષામાં શબ્દનું લાધવીકરણ થતાં ગિરમીટિયા મજુરો કહેવાયા...એવા જ એક દેશ મોરેશિયસમાં સ્થાયી થયેલ ગિરમીટિયાઓએ કેવી સંસ્કૃતિની જમાવટ કરી છે તે જોઇએ..મોરેશિયસમાં શેરડીનું મોટું ઉત્પાદક હતું. તે મોરેશિયસ નામ પરથી આપણે ત્યાં ખાડને મોરસ પણ કહેવાતી હતી.

મોરેશિયસમાં આજથી પોણા બસો વરસ પહેલાં ભારતીયો ગિરમીટિયા મજુરો તરીકે પહોંચ્યા હતા. આજે દેશની કુલ વસ્તીના લગભગ લગભગ ૯૫ ટકા કરતાંય વધારે ભારતીયોની વસ્તી છે. મોટાભાગે બિહાર અને બિહારને લાગીને આવેલા ઉત્તર પ્રદેશના મજૂરો ત્યાં શેરડીના ખેતરોમાં મજૂરી કરવા માટે અંગ્રેજો દ્વારા લઈ જવામાં આવેલા... અને આજે તે ત્યાંના વતની ઓ છ.ે શિવ મંદિરમાં શિવરાત્રીના દિવસે કાવડ યાત્રાનો ઉત્સવ પણ મનાવવામાં આવે છે ...સમજો એક નાનકડું ભારત મોરેશિયસમાં આજે પણ જીવંત છે. લોકોની ભાષા ત્યાં લગભગ અવધી છે ...અને જે અવધમાં બોલાતી ભાષાને લગભગ મળતી આવે છે ... ત્યાંની મૂળ ભાષા ક્રેઓલ છે ,પણ ક્રેઓલના પણ ઘણા બધા શબ્દો અવધી ભાષા ના બોલાતા હોય છે .
મોરેશિયસમાં ભારતીય ગૌરવના પ્રતીક સમાન ગંગા તળાવ છે તેમજ અનેક શિવમંદિરો ઉપરાંત તેરમા જ્યોતિર્લિંગ સ્વરૂપે મોરેશિયસેશ્વરનું વિશાળ મંદિર પણ છે. મોરેશિયસમાં મહાશિવરાત્રિનો તહેવાર મનાવવાની દ્રઢ પરંપરા સ્થાપિત થઇ ગઇ છે.

અહીં સન ૧૮૬૭માં દક્ષિણ-પશ્ચિમ સ્થિત પરી તળાવ પાસે ભારતવાસીઓએ પહેલા શિવ મંદિરની સ્થાપના કરી હતી. થોડા સમય બાદ બીજું એક ભવ્ય મંદિર ત્રિઓલે ખાતે પણ બનાવવામાં આવ્યું.સન ૧૯૮૯માં ભારતની પવિત્ર નદીઓમાંથી પ્રતીકરૂપે જળ લાવીને પરી તળાવમાં નાખવામાં આવ્યું હતું અને તેને ગંગા તળાવ નામ આપવામાં આવ્યું હતું.મહાશિવરાત્રિ દેશના કરોડો લોકોના આરાધ્ય દેવ ભગવાન શિવની સ્તુતિ અને આરાધનાનું પર્વ છે. કલ્યાણના દેવતા શિવના લાખો આરાધકો વિશ્વના અનેક દેશોમાં ફેલાયેલા છે. આવો જ એક શિવભક્તોનો દેશ છે મોરેશિયસ.

૧૯૩૬- બીબીસીએ ટેલિવિઝન સેવા શરૂ કરી. તે વિશ્વની પ્રથમ નિયમિત હાઈ ડેફિનેશન સેવા હતી. તે સમયે તેમાં ૨૦૦ લાઇન હતી. ૧૯૬૪માં તેનું નામ બદલીને બીબીસી વન રાખવામાં આવ્યું. જે આજે પણ ચાલુ છે✓ચેનલને ૨ નવેમ્બર ૧૯૩૬ના રોજ બીબીસી ટેલિવિઝન સર્વિસ નામ હેઠળ લોન્ચ કરવામાં આવી હતી, જે ઉચ્ચ સ્તરની ઇમેજ રિઝોલ્યુશન સાથે વિશ્વની પ્રથમ નિયમિત ટેલિવિઝન સેવા હતી.૧૯૬૦ માં તેનું નામ બદલીને BBC TV રાખવામાં આવ્યું હતું.૧૯૬૪ માં બીજી BBC ચેનલ, BBC2ની શરૂઆત સુધી આ નામનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. મુખ્ય ચેનલ પછી BBC1 તરીકે જાણીતી બની હતી. ચેનલે ૧૯૯૭ માં બીબીસી વનની વર્તમાન સ્પેલિંગ અપનાવી હતી.

૧૯૪૭- ૩૨૦ ફૂટ ૧૧ ઇંચની પાંખોવાળા વિશ્વના સૌથી મોટા અને ભારે વિમાન હર્ક્યુલસે તેની એકમાત્ર ઉડાન ભરી હતી. તેનો ડ્રાઈવર બિલ્ડર અને માલિક હબર્ડ હ્યુજીસ હતો.એક ઉદ્યોગમાં જ્યાં કદ મહત્વપૂર્ણ છે, મોટાભાગે સૌથી મોટા એરક્રાફ્ટ એવા હોય છે જે ઉડ્ડયન ઉત્સાહીઓ અને સામાન્ય લોકો બંનેના હૃદય અને દિમાગને સૌથી વધુ મજબૂત રીતે કબજે કરે છે. તેના નિર્માણ સમયે, હ્યુજીસ એચ-4 હર્ક્યુલસ, જે સ્પ્રુસ ગૂસ તરીકે ઓળખાય છે, તે વિશ્વનું સૌથી મોટું વિમાન હતું. જો કે, તે એક યુદ્ધ માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું જે પહેલાથી જ સમાપ્ત થઈ ગયું હતું અને તેને આપણા આધુનિક વિશ્વમાં ક્યારેય સ્થાન મળ્યું નથી.

૨ જી નવેમ્બર, ૨૦૨૩ ના રોજ સ્પ્રુસ ગૂસે પ્રથમ અને છેલ્લી વખત ઉડાન ભરી ત્યારથી ૭૬ વર્ષ થયા. યુદ્ધ પછીના તાત્કાલિક યુગમાં આ સમયગાળા દરમિયાન, સ્પ્રુસ ગૂસ વિમાનની વિશ્વમાં સૌથી મોટી પાંખો ૩૨૦ ફૂટ અને ૧૧ ઇંચ (૯૭.૮૨ મીટર) હતી. એક ઉડતી હોડી કે જેમાં આઠ એન્જીન હતા અને તેનું વજન ૪૦૦,૦૦૦ પાઉન્ડ (૧૮૧,૪૪૬ કિગ્રા) હતું, તે ક્યારેય કલ્પના ન કરી હોય તે કરતાં વધુ કાર્ગો વહન કરવામાં સક્ષમ હશે.સ્પ્રુસ ગૂસના વિશિષ્ટતાઓમાં ૨૫૦ mph (૪૦૦ km/h) ની ક્રૂઝિંગ ઝડપ અને ૩૦૦૦ માઈલ (૪૮૦૦ km અથવા ૨૬૦૦ NM)ની રેન્જનો સમાવેશ થાય છે. પેસેન્જર ક્ષમતાના સંદર્ભમાં, લગભગ ૭૫૦ મુસાફરોને બેસવાની યોજના હતી, અને ત્રણ વ્યક્તિના ક્રૂ દ્વારા ઉડાન ભરવામાં આવી હતી. તેની લંબાઇ અને ઊંચાઈ અનુક્રમે ૨૧૮ ફૂટ અને ૮ ઇંચ (૬૬.૬૫ મીટર) અને ૭૯ ફૂટ અને ૪ ઇંચ (૨૪.૧૮ મીટર) હતી, જે તેને એક સાચો કોલોસસ બનાવે છે.

૧૯૫૬- સુએઝ કટોકટી: ઇઝરાયેલે ગાઝા પટ્ટી પર કબજો કર્યો
સુએઝ કટોકટી, અથવા બીજું આરબ-ઇઝરાયેલ યુદ્ધ, જેને આરબ વિશ્વમાં ત્રિપક્ષીય આક્રમણ અને ઇઝરાયેલમાં સિનાઇ યુદ્ધ પણ કહેવાય છે, તે ૧૯૫૬ના અંતમાં ઇઝરાયેલ દ્વારા ઇજિપ્ત અને ગાઝા પટ્ટી પરનું આક્રમણ હતું, ત્યારબાદ યુનાઇટેડ કિંગડમ અને ફ્રાન્સે તેનો ઉદ્દેશ્ય પશ્ચિમી સત્તાઓ માટે સુએઝ નહેર પર ફરીથી નિયંત્રણ મેળવવાનો અને ઇજિપ્તના પ્રમુખ ગમલ અબ્દેલ નાસરને દૂર કરવાનો હતો, જેમણે નહેરનું સંચાલન કરતી વિદેશી માલિકીની સુએઝ કેનાલ કંપનીનું રાષ્ટ્રીયકરણ કર્યું હતું. ઇઝરાયેલનો મુખ્ય ઉદ્દેશ તિરાનની અવરોધિત સ્ટ્રેટ્સને ફરીથી ખોલવાનો હતો. લડાઈ શરૂ થયા પછી, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, સોવિયેત યુનિયન અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રના રાજકીય દબાણને કારણે ત્રણેય આક્રમણકારોને પાછા ખેંચી લેવાયા. એપિસોડે યુનાઇટેડ કિંગડમ અને ફ્રાન્સનું અપમાન કર્યું અને નાસરને મજબૂત બનાવ્યું.

૨૬ જુલાઇ ૧૯૫૬ના રોજ, નાસેરે સુએઝ કેનાલ કંપનીનું રાષ્ટ્રીયકરણ કર્યું, જે તે પહેલા બ્રિટિશ અને ફ્રેન્ચ શેરધારકોની માલિકીની હતી.૨૯ ઑક્ટોબરે, ઇઝરાયેલે ગાઝા પટ્ટી અને ઇજિપ્તના સિનાઇ પર આક્રમણ કર્યું. બ્રિટન અને ફ્રાન્સે યુદ્ધ વિરામ માટે સંયુક્ત અલ્ટિમેટમ જારી કર્યું હતું, જેને અવગણવામાં આવ્યું હતું. 5 નવેમ્બરના રોજ, બ્રિટન અને ફ્રાન્સે પેરાટ્રૂપર્સને સુએઝ કેનાલ પર ઉતાર્યા. ઇજિપ્તીયન દળોનો પરાજય થયો તે પહેલાં, તેઓએ નહેરમાં ૪૦ જહાજોને ડૂબીને તમામ શિપિંગ માટે નહેર અવરોધિત કરી દીધી હતી.પાછળથી તે સ્પષ્ટ થયું કે ઇઝરાયેલ, ફ્રાન્સ અને બ્રિટને આક્રમણની યોજના ઘડવાનું કાવતરું ઘડ્યું હતું. ત્રણેય સાથીઓએ તેમના સંખ્યાબંધ લશ્કરી ઉદ્દેશ્યો હાંસલ કર્યા હતા, પરંતુ નહેર નકામી હતી. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને યુએસએસઆરના ભારે રાજકીય દબાણને કારણે પીછેહઠ થઈ. યુએસ પ્રમુખ ડ્વાઇટ ડી. આઇઝનહોવરે બ્રિટનને આક્રમણ ન કરવા માટે સખત ચેતવણી આપી હતી; તેમણે યુ.એસ. સરકારના પાઉન્ડ સ્ટર્લિંગ બોન્ડ વેચીને બ્રિટિશ નાણાકીય વ્યવસ્થાને ગંભીર નુકસાનની ધમકી આપી હતી.ઇતિહાસકારો તારણ આપે છે કે કટોકટી "વિશ્વની મુખ્ય શક્તિઓમાંની એક તરીકે ગ્રેટ બ્રિટનની ભૂમિકાનો અંત દર્શાવે છે".

૨૦૧૪ - ભારત અને પાકિસ્તાનની સરહદ પર વાઘા ચેકપોસ્ટ પર પાકિસ્તાન તરફથી આત્મઘાતી બોમ્બર દ્વારા વિસ્ફોટમાં ૫૨ લોકો માર્યા ગયા, ૨૦૦ ઘાયલ થયા.લાહોર નજીક વાઘા બોર્ડર ક્રોસિંગ પર ચેકપોઇન્ટ પાસે બ્લાસ્ટ થયો હતો.ઓછામાં ઓછા ૫૨ લોકો ખરાબ રીતે ઘાયલ થયા હતા, અને અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે પાકિસ્તાની સરહદી દળના ત્રણ સભ્યો મૃત્યુ પામ્યા હતા.વાઘા ક્રોસિંગ એ એક હાઇ-પ્રોફાઇલ લક્ષ્ય છે, જ્યાં સરહદ બંધ થતાંની સાથે વિસ્તૃત ધ્વજ ઉતારવાની વિધિ જોવા માટે દરરોજ મોટી ભીડ એકઠી થાય છે. દિવસના સમારંભ પછી એક આત્મઘાતી હુમલાખોર એક રેસ્ટોરન્ટ પાસે પહોંચ્યો ત્યારે વિસ્ફોટ થયો હતો.વિસ્ફોટ બાદ વેરવિખેર મૃતદેહો, ઘાયલ પુરુષો, મહિલાઓ અને બાળકો અને તોડી પડેલી કાર જોયા."પાકિસ્તાનના વિરોધ પક્ષના રાજકારણી ઈમરાન ખાને વિસ્ફોટને "આતંકનું કૃત્ય" ગણાવ્યું હતુંદરમિયાન, ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ હુમલાને "આતંકવાદનું ઘૃણાસ્પદ કૃત્ય" ગણાવીને વખોડી કાઢી હતી.

અવતરણ:-

૧૯૦૦ – સાગરમલ ગોપા, ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની અને દેશભક્ત
સાગરમલ ગોપા (૨ નવેમ્બર/૩ નવેમ્બર, ૧૯૦૦ – ૪ એપ્રિલ, ૧૯૪૬) એ ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની અને દેશભક્ત હતા. તેમણે ૧૯૨૧માં અસહકારની ચળવળમાં સક્રિય ભાગ લીધો હતો. તેમણે જેસલમેરના તત્કાલીન શાસકોની જનવિરોધી નીતિઓનો વિરોધ કર્યો હતો જેના પરિણામે જેસલમેર અને હૈદરાબાદમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા. દેશનિકાલ દરમિયાન તેમણે સ્વતંત્રતા ચળવળ માટે કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. ૧૯૪૧માં તેમના પિતાના મૃત્યુ બાદ તેઓ જેસલમેર પરત ફર્યા બાદ હતા અને ૨૫ મે ૧૯૪૧ના રોજ તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. સાગરમલ ગોપાએ વર્ષો સુધી જેલમાં ત્રાસ વેઠ્યો હતો. ૪ એપ્રિલ ૧૯૪૬ના રોજ જેલમાં તેમને સળગાવીને મારી નાખવામાં આવ્યા હતા.

૧૯૦૭ – કૃષ્ણા હઠીસિંગ, ભારતીય લેખક, જવાહરલાલ નેહરુ અને વિજયાલક્ષ્મી પંડિતના સૌથી નાના બહેન.
કૃષ્ણા નેહરૂ હઠીસિંગ એક ભારતીય લેખક, જવાહરલાલ નેહરુ અને વિજયા લક્ષ્મી પંડિતના સૌથી નાના બહેન અને નહેરૂ–ગાંધી પરિવારનો ભાગ હતાં.કૃષ્ણા નેહરુનો જન્મ મીરગંજ, અલ્હાબાદમાં ભારતીય સ્વતંત્રતા સેનાની મોતીલાલ નહેરૂ અને સ્વરૂપ રાણીના ઘરે ૨જી નવેમ્બર ૧૯૦૭ના રોજ થયો હતો. તેમણે ગુણોત્તમ (રાજા) હઠીસિંગ સાથે લગ્ન કર્યા હતા, જેઓ હઠીસિંહનાં દેરાં બાંધનારા અમદાવાદના એક જૈન કુટુંબ અગ્રણી સાથે સંકળાયેલ હતા. ૨૦મી સદી દરમિયાન ગુણોત્તમ હઠીસિંગ ભારતના ભદ્ર સામાજિક વર્તુળોમાં જાણીતા હતા. ૧૯૫૦ના દાયકા પછી, તેઓ નેહરુના ટીકાકાર બન્યા અને ૧૯૫૯માં પૂર્વ ગવર્નર જનરલ સી. રાજગોપાલાચારીને ટેકો આપ્યો કે જેથી બજાર ઉદાર રાજકીય પક્ષ તરીકે ઓળખાતા સ્વતંત્ર પક્ષની રચના થઈ શકે.

તેણી અને તેમના પતિ ભારતની આઝાદી માટે લડ્યાં હતા અને જેલમાં ઘણો સમય પસાર કર્યો હતો. રાજાના જેલવાસ દરમિયાન તેઓ તેમના બે યુવાન પુત્રો હર્ષ હઠીસિંગ અને અજીત હઠીસિંગનો ઉછેર કરી રહ્યાં હતાં. અજીત હઠીસિંગ આગળ જતા નિવેશ માટેના સલાહકાર બન્યા.૧૯૫૦માં કૃષ્ણા અને તેમના પતિએ અમેરિકામાં લેક્ચર ટૂર માટે પ્રવાસ ખેડ્યો. ૧૯૫૮ના અંત ભાગમાં કૃષ્ણાએ ત્રણ દિવસ ઈઝરાયલમાં પ્રસાર કર્યા જ્યારે તેઓ યિગાલ અલોનને મળ્યાં.કૃષ્ણાએ પોતાના ભાઈ જવાહરલાલ અને પોતાની ભત્રીજી ઇંદિરા ગાંધીના જીવનના દસ્તાવેજીકરણમાં અગત્યની ભૂમિકા ભજવી છે. તેમનાં પુસ્તકો વી ધ નેહરૂસ્, વિથ નો રીગ્રેટ્સ, અને ડિયર ટૂ બીહોલ્ડ આ માટે મહત્વનાં છે.શ્રીમતી હઠીસિંગ 'વોઈસ ઓફ અમેરિકા' નામના એક સંગઠન સાથે સંકળાયેલા હતાં અને તેમણે ઘણા વક્તવ્યો આપ્યાં હતાં. તેણીનું ૧૯૬૭માં લંડનમાં અવસાન થયું.