શું છે 16 ઓગસ્ટની HISTORY? જાણો આજનું જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ

અહેવાલ - પોપટભાઇ પટેલ, ઘેલડા

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.

૧૯૪૬- "ભારતમાં આઝાદી પૂર્વે આઝાદ" પ્રથમ ઠિયોગ પ્રજામંડળની રચના કરાઇ હતા. ✓આખો દેશ ૧૫ ઓગસ્ટના દિવસે સ્વતત્રતા દિવસ મનાવે છે પરંતુ સિમલાથી ૩૩ કી.મી.દુર આવેલુ ઠિયોગ પોતાનો સ્વતંત્રતા દિવસ ૧૬ ઓગસ્ટના દિવસે મનાવે છે.તેની પાછળ પણ ગૌરવવંતો ઇતિહાસ છે. ભારત ૧૯૪૭માં આઝાદ થયું પરંતુ ઠિયોગમાં દેશના પ્રથમ પ્રજા મંડળની રચના ૧૬ ઓગસ્ટ ૧૯૪૬ ના રોજ થઈ હતી. તે સમયે ૩૬૦ રજવાડાંના રાજવીઓ અંગ્રેજ શાસકોથી મુક્તિની લડાઇ લડી રહ્યા હતા.

સુરતરામ પ્રકાશ પ્રજામંડળના પ્રથમ પ્રધાનમંત્રી બન્યા હતા. ઠિયોગ જનતાના દબાણ વશં ત્યાંના રાજવી કર્મચંદ ૧૬ ઓગસ્ટના રોજ ગાદી છોડીને પોતાના અધિકારો પ્રજામંડળને સુપ્રત કર્યા હતા. પ્રજામંડળના પ્રધાનમંત્રી તરીકે સુરત રામ પ્રકાશ અને અન્ય આઠ મંત્રીઓએ મંત્રી પદની શપથ લીધી હતી. ગૃહમંત્રીનો કાર્યભાર બુદિધરામ વર્માએ અને ક્ષિષણયંત્રીનો કાર્ય ભાર સીતા રામ વર્માએ ગ્રહણ કર્યો હતો. ઠિયોગ પ્રજામંડળને ભારતસંઘમાં ભળનાર પ્રથમ પ્રજામંડળનો ગૌરવવંતો વારસો મળેલ છે. છેલ્લા ૭૫ વરસથી ઠિયોગના પોટેટો ગ્રાઉન્ડમાં ૧૬મી ઓગસ્ટે આઝાદ દિન મનાવવામાં આવે છે. તા. ૧૫ અને ૧૬ ઓગસ્ટે મનાવાતા આ બે દિવસીય કાર્યક્રમમાં રમતોત્સવ અને સાસ્કૃતિક કાર્યક્રમોનું આયોજન કરાય છે.

૧૯૪૬ - મુસ્લિમ લીગે ડાયરેક્ટ એક્શન ડેની જાહેરાત કરી, જે દરમિયાન કલકત્તામાં હિંસામાં અનેક લોકો માર્યા ગયા અને ૧૫૦૦૦ જેટલા ઘાયલ થયા.

✓ડાયરેક્ટ એક્શન ડે (૧૬ ઓગસ્ટ ૧૯૪૬) એ દિવસ હતો જ્યારે ઓલ-ઈન્ડિયા મુસ્લિમ લીગે ભારતમાંથી અંગ્રેજોની બહાર નીકળ્યા પછી અલગ મુસ્લિમ વતન માટે "સીધી કાર્યવાહી" કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ૧૯૪૬ કલકત્તા કિલિંગ તરીકે પણ ઓળખાય છે, તે દેશવ્યાપી કોમી રમખાણોનો દિવસ હતો. તે બ્રિટિશ ભારતના બંગાળ પ્રાંતમાં કલકત્તા શહેરમાં (હવે કોલકાતા તરીકે ઓળખાય છે) મુસ્લિમો અને હિંદુઓ વચ્ચે મોટા પાયે હિંસા તરફ દોરી ગયું. આ દિવસે લાંબા ચાકુઓનું અઠવાડિયું તરીકે ઓળખાય છે તેની શરૂઆત પણ થઈ. જ્યારે હત્યાઓની તીવ્રતા પર અમુક અંશે સર્વસંમતિ છે (જોકે કોઈ ચોક્કસ જાનહાનિના આંકડા ઉપલબ્ધ નથી), તેમના ટૂંકા ગાળાના રાજકીય પરિણામો સહિત, ઘટનાઓના ચોક્કસ ક્રમ, વિવિધ અભિનેતાઓની જવાબદારી અને લાંબા ગાળાના સંબંધમાં વિવાદ રહે છે.

૧૯૪૦ના દાયકામાં ભારતની બંધારણ સભામાં મુસ્લિમ લીગ અને ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ બે સૌથી મોટા રાજકીય પક્ષો હતા. બ્રિટિશ રાજમાંથી ભારતીય નેતૃત્વમાં સત્તાના હસ્તાંતરણની યોજના બનાવવા માટે, ૧૯૪૬ના કેબિનેટ મિશનએ ભારતના નવા પ્રભુત્વ અને તેની સરકારની રચના માટે પ્રારંભિક યોજનાની દરખાસ્ત કરી હતી. જો કે, ટૂંક સમયમાં જ મુસ્લિમ લીગ દ્વારા બ્રિટિશ રાજને હિંદુ બહુમતી ધરાવતા ભારત અને મુસ્લિમ બહુમતીવાળા પાકિસ્તાનમાં વિભાજીત કરવાની વૈકલ્પિક યોજનાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી. કોંગ્રેસે વૈકલ્પિક ઠરાવને ફગાવી દીધો હતો. મુસ્લિમ લીગ ૧૬ ઓગસ્ટના રોજ સામાન્ય હડતાલનું આયોજન કરેલ.

તેને નકારવા માટે તેને ડાયરેક્ટ એક્શન ડે કહેવાય છે, અને અલગ મુસ્લિમ માતૃભૂમિની માંગ પર ભાર મૂક્યો છે. તે દિવસોમાં બંગાળની સ્થિતિ ખાસ કરીને જટિલ હતી. પ્રાંતમાં, મુસ્લિમો બહુમતી વસ્તીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે (૫૬% મુસ્લિમો અને ૪૨% હિંદુઓ) અને મુસ્લિમો મોટાભાગે પૂર્વ ભાગમાં કેન્દ્રિત હતા.

આ વસ્તી વિષયક માળખું અને ચોક્કસ ઘટનાઓના પરિણામ સ્વરૂપે, પ્રાંત એકમાત્ર એવો પ્રાંત હતો કે જેમાં ૧૯૩૫માં યુરોપિયનો સાથે જોડાણ કરીને શરૂ કરવામાં આવેલી પ્રાંતીય સ્વાયત્તતા યોજના હેઠળ મુસ્લિમ લીગની સરકાર સત્તામાં હતી, અને કોંગ્રેસના મજબૂત વિરોધના મતભેદ સામે. , કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા અને હિંદુ રાષ્ટ્રવાદી પાર્ટી હિંદુ મહાસભામાંથી પણ. પરિણામે, કલકત્તાના રહેવાસીઓ, ૬૪% હિંદુ અને ૩૩% મુસ્લિમ, તે સમયે બે અલગ-અલગ વિરોધી સંસ્થાઓમાં વહેંચાઈ ગયા.

આ પૃષ્ઠભૂમિની વિરુદ્ધ, વિરોધને કારણે કલકત્તામાં ભારે તોફાનો થયા. ૭૨ કલાકની અંદર, કલકત્તામાં ૨૦,૦૦૦ થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો અને ૧,૦૦,૦૦૦ થી વધુ રહેવાસીઓ બેઘર થઈ ગયા. હિંસાએ નોઆખલી, બિહાર, સંયુક્ત પ્રાંત (આધુનિક ઉત્તર પ્રદેશ), પંજાબ અને ઉત્તર પશ્ચિમ સરહદી પ્રાંતના આસપાસના વિસ્તારોમાં વધુ ધાર્મિક રમખાણોને વેગ આપ્યો. આ ઘટનાઓએ ભારતના અંતિમ વિભાજન માટે બીજ વાવ્યા.

૧૯૫૪ – સ્પોર્ટ્સ ઇલ્યુસ્ટ્રેટેડનો પ્રથમ અંક પ્રકાશિત થયો.
સ્પોર્ટ્સ ઇલસ્ટ્રેટેડ (SI) એ અમેરિકન સ્પોર્ટ્સ મેગેઝિન છે જે સૌપ્રથમ ઓગસ્ટ ૧૯૫૪માં પ્રકાશિત થયું હતું. સ્ટુઅર્ટ શેફ્ટેલ દ્વારા સ્થપાયેલું, તે દસ લાખથી વધુનું પરિભ્રમણ ધરાવતું પ્રથમ મેગેઝિન હતું જેણે બે વાર જનરલ એક્સેલન્સ માટે નેશનલ મેગેઝિન એવોર્ડ જીત્યો હતો. તે તેના વાર્ષિક સ્વિમસ્યુટ અંક માટે પણ જાણીતું છે, જે ૧૯૬૪ થી પ્રકાશિત થઈ રહ્યું છે, અને અન્ય પૂરક મીડિયા કાર્યો અને ઉત્પાદનોને ટેકો આપે છે.

૧૯૬૨ – ફ્રેન્ચ આધિપત્ય ધરાવતા ભારતીય પ્રદેશોને ભારતને સોંપવામાં આવ્યા, હસ્તાંતરણને સત્તાવાર બનાવવા માટે સંધિની બહાલીનું આદાનપ્રદાન કરવામાં આવ્યું. ફ્રેન્ચની સત્તાનું સંકોચન. ભારતના ફ્રાન્સના પ્રદેશોને માર્ટીનીક, ગ્વાડેલુપ અને રિયુનિયન ટાપુઓ જેવા અન્ય વિદેશી ફ્રેન્ચ પ્રદેશો જેવા જ માપદંડ પર ઉતારવામાં આવ્યા હતા, જો તેનાથી પણ નાનો ન હોય તો. ભારતના ભૂતપૂર્વ ફ્રાન્સના પ્રદેશોને કદાચ અન્ય વિદેશી ફ્રેન્ચ પ્રદેશોમાં પરિસ્થિતિના આત્યંતિક કેસ તરીકે જોઈ શકાય છે.

ફ્રાન્સમાં મેટ્રોપોલિટન સરકાર દ્વારા ભારતના ભૂતપૂર્વ ફ્રેન્ચ પ્રદેશોને આપવામાં આવેલી પ્રાથમિકતાઓના સ્કેલનો અંદાજ એ હકીકત દ્વારા કરી શકાય છે કે આ પ્રદેશોનું ભારત સરકારને ઔપચારિક સ્થાનાંતરણ ૧૯૫૪ સુધી થયું ન હતું, એટલે કે, ફ્રાન્સની પાછી ખેંચી લીધા પછી. વિયેતનામમાં ડીએન બિએન ફુથી ફ્રાન્સ. તદુપરાંત, ૧૯૬૨માં અલ્જેરિયન કટોકટીના ઠરાવ સુધી ફ્રેન્ચ સંસદ દ્વારા આ પ્રદેશોના છૂટાછેડાને કાયદેસર રીતે બહાલી આપવામાં આવી ન હતી. આ રીતે વિશાળ ફ્રેન્ચ રાષ્ટ્રીય હિતમાં આ વિસ્તારોની તુચ્છતા નકારી શકાતી નથી.

આ પ્રદેશોની વિશિષ્ટતા એ હકીકતમાં રહેલી છે કે ડિકોલોનાઇઝેશન પછી તેઓ ન તો સ્વતંત્ર, સાર્વભૌમ રાજ્ય બન્યા કે ન તો ફ્રાન્સનો ભાગ, ઉદાહરણ તરીકે, ડિપાર્ટમેન્ટ ડી’આઉટ્રે મેર પરંતુ ભારત નામના અન્ય સાર્વભૌમ રાજ્યને સોંપવામાં આવ્યા હતા. આ સૂચવે છે કે તેમના માટે તેમના ઇતિહાસના કાર્ય તરીકે તેમની પોતાની રાષ્ટ્રીય ઓળખ વિકસાવવા અથવા ફ્રાન્સ, તેની ભાષા અને તેની સંસ્કૃતિ સાથેના તેમના જોડાણને પુનઃપુષ્ટ કરવાનો કોઈ અવકાશ નહોતો. તેના બદલે તેઓ ભારતીય સંઘ દ્વારા સમાઈ ગયા હતા.

૧૯૭૭ – "રોક એન્ડ રોલ" સંગીતનો સમ્રાટ ગણાતો એલ્વિસ પ્રિસ્લિ (Elvis Presley), ૪૨ વર્ષની ઉમરે તેના 'ગ્રેસલેન્ડ' ખાતેના નિવાસસ્થાને વધુ પડતી દવાઓના સેવનને કારણે અવસાન પામ્યો. એલ્વિસ એરોન પ્રેસ્લી( Elvis Aaron Presley) એક પ્રખ્યાત અમેરિકન ગાયક, સંગીતકાર અને અભિનેતા હતા. તેને રોક એન્ડ રોલના રાજા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

તેનો જન્મ ટેનેસીમાં થયો હતો. તેનો એક જોડિયા ભાઈ પણ હતો જે જન્મ સમયે મૃત્યુ પામ્યો હતો. તેની પત્ની અને એક પુત્રી (લિસા મેરી પ્રેસ્લી) છે. તેમનું ઘર ગ્રેસલેન્ડમાં હતું જે હવે મ્યુઝિયમ છે. તેમણે બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી જર્મનીમાં યુએસ આર્મી સાથે પણ સેવા આપી હતી.

તેણે બે વર્ષ પછી તેની રેકોર્ડિંગ કારકિર્દીને તેના કેટલાક સૌથી વ્યાપારી રીતે સફળ કામ સાથે ફરીથી શરૂ કર્યું. પ્રેસ્લીએ થોડા કોન્સર્ટ કર્યા હતા, તેમ છતાં, અને પાર્કર દ્વારા માર્ગદર્શન આપીને,૧૯૬૦ ના દાયકાનો મોટાભાગનો સમય હોલીવુડ ફિલ્મો અને સાઉન્ડટ્રેક આલ્બમ્સ બનાવવા માટે સમર્પિત કર્યો હતો, જેમાંથી મોટા ભાગનાની ટીકા કરવામાં આવી હતી. તેમની કેટલીક ફિલ્મો જાણીતી છે.

પ્રેસ્લીએ વિશ્વભરમાં પ્રસારિત થનાર એકલ કલાકાર દ્વારા પ્રથમ કોન્સર્ટ આપ્યો, હવાઈથી અલોહા. જો કે, પ્રિસ્ક્રિપ્શન ડ્રગના દુરુપયોગ અને બિનઆરોગ્યપ્રદ આહારની આદતોએ તેમના સ્વાસ્થ્ય સાથે ગંભીર ચેડા કર્યા હતા અને પ્રેસ્લીનું ૧૯૭૭ માં ૪૨ વર્ષની વયે તેમની ગ્રેસલેન્ડ એસ્ટેટમાં અચાનક અવસાન થયું હતું.

પૂણ્યતિથિ:-

૧૮૮૬-શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ

૧૯ મી સદીમાં ધાર્મિક ક્ષેત્રે, શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ - રામકૃષ્ણ પરમહંસ સર્વોચ્ચ સ્થાને બિરાજમાન હતા, તેઓ એક રહસ્યમય અને મહાન યોગી માણસ હતા જેમણે આધ્યાત્મિક બાબતોને સામાન્ય લોકોની સામે ખૂબ જ સરળ શબ્દોમાં મૂકી હતી. એવા સમયે જ્યારે હિંદુ ધર્મ ઊંડી મુશ્કેલીમાં હતો, શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસે હિંદુ ધર્મમાં નવી આશા જગાવી હતી. શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ પાસે અદ્ભુત શક્તિઓ હતી. એવું કહેવાય છે કે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર હતા.

શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસનો જન્મ ૧૮૩૬માં બંગાળના એક ગામડાના પરિવારમાં થયો હતો. તેમના ઘરમાં પાંચ બાળકો હતા, જેમાં શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ ચોથા નંબરે હતા. તેમના માતા-પિતા ખૂબ જ સરળ સ્વભાવના હતા પરંતુ બ્રાહ્મણ હોવાના કારણે તેઓ ખૂબ જ ધાર્મિક હતા. એકવાર જ્યારે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસના પિતા ખુદીરામ ગયાની યાત્રાએ જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમને ભગવાન વિષ્ણુના દર્શન થયા અને તેમાં ભગવાન વિષ્ણુએ કહ્યું કે ભગવાન વિષ્ણુ પોતે તેમના આગામી પુત્ર તરીકે અવતાર લેશે.

એવી જ રીતે ભગવાન વિષ્ણુએ રામકૃષ્ણની માતા ચંદ્રા દેવીને સ્વપ્નમાં દર્શન આપ્યા અને કહ્યું કે તેમનું આગામી બાળક દૈવી ગુણોથી ભરેલું હશે અને ભગવાન સમાન હશે. તેના થોડા સમય પછી, ચંદ્રદેવીએ શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસને જન્મ આપ્યો.

એક સામાન્ય બાળકની જેમ શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસને શાળાએ જવાનું, વાંચવું, લખવાનું બિલકુલ પસંદ નહોતું. બાળપણથી જ તેમને આધ્યાત્મિકતામાં વધુ રસ હતો. નાનપણથી જ તે લાંબા સમય સુધી વિચારતો હતો. બાળપણથી જ તેમને ભારતીય આધ્યાત્મિક નાટકમાં વધુ રસ હતો.

જ્યારે બંગાળમાં દરેક જગ્યાએ લોકો બ્રાહ્મણવાદ અને ખ્રિસ્તી ધર્મ તરફ વધુને વધુ આકર્ષિત થઈ રહ્યા હતા અને હિંદુ ધર્મ સંપૂર્ણ જોખમમાં હતો, તે સમયે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસએ માત્ર હિંદુ ધર્મને લુપ્ત થવાથી બચાવ્યો ન હતો પણ હિંદુ ધર્મને એટલો શક્તિશાળી બનાવ્યો હતો કે ફરી એકવાર હિંદુ ધર્મ તરફ લોકો આકર્ષવા લાગ્યા હતા. પોતે જ્યારે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ ૧૬ વર્ષના હતા ત્યારે તેમના ભાઈ રામકુમારને તેમના કામમાં મદદ કરવા કોલકાતા લઈ જવામાં આવ્યા હતા.

૧૮૫૫ માં, રાણી રાસમણીએ દક્ષિણેશ્વરમાં કાલી દેવીનું મંદિર બનાવ્યું હતું અને રામકુમાર તે મંદિરના મુખ્ય પૂજારી હતા. જ્યારે તેમનું અવસાન થયું ત્યારે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસને તે મંદિરના પૂજારી બનાવવામાં આવ્યા હતા. શ્રી રામકૃષ્ણ કાલિના ધ્યાનમાં સંપૂર્ણ રીતે મગ્ન થઈ જશે અને પૂજારીની ફરજો ભૂલીને લાંબા કલાકો સુધી દેવીનું ધ્યાન કરશે. ધીરે ધીરે શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ દેવી કાલી ના ધ્યાન માં એટલા તલ્લીન થઈ ગયા કે તેમને દેવીની આસપાસ એક ભવ્ય આભા જોવા લાગી. રામકૃષ્ણ પરમહંસે તેમના સમગ્ર જીવનમાં એક પણ પુસ્તક લખ્યું નથી અને ક્યારેય કોઈ પ્રવચન આપ્યું નથી.

તે પ્રકૃતિ અને રોજબરોજના જીવનમાંથી દાખલા લઈને લોકોને ખૂબ જ સરળ ભાષામાં સમજાવતા. ૧૯૪૨ માં, તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલા ઉપદેશો પર 'ધ ગોસ્પેલ ઑફ શ્રી રામકૃષ્ણ' નામનું અંગ્રેજી પુસ્તક પણ પ્રકાશિત થયું હતું. તેમના ભક્તોનો બીજો મહત્વનો વર્ગ મધ્યમ વર્ગના યુવાનોનો હતો. તેઓ તેમને વ્યકિત બનાવવા માટે સંપૂર્ણ શિક્ષણ આપતા હતા અને તેમના દ્વારા સમાજના દરેક ખૂણે પોતાનો સંદેશ ફેલાવવા માંગતા હતા. તે સાધુઓમાં, નરેન્દ્રનાથનું નામ પણ પ્રથમ આવે છે જે શિષ્યોને આજે બધા સ્વામી વિવેકાનંદના નામથી જાણે છે.

૧૮૮૫ માં શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસને ગળાનું કેન્સર હતું. કલકત્તામાં સારા ડૉક્ટર પાસેથી સારવાર કરાવવા માટે તેમને તેમના ભક્ત શ્યામપુકુરના ઘરે રાખવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ જેમ જેમ સમય પસાર થતો ગયો તેમ તેમ તેની તબિયત પણ બગડતી ગઈ. જે બાદ તેને કોસીપુરના મોટા ઘરમાં રાખવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ તેમ છતાં તેમની તબિયત વધુ બગડી અને ૧૬ ઓગસ્ટ ૧૮૮૬ના રોજ કોસીપુરના ઘરે તેમનું અવસાન થયું.

તેમના મૃત્યુ પછી પણ તેમનો પ્રભાવ સમાપ્ત થયો ન હતો, પરંતુ તેમના સૌથી પ્રભાવશાળી શિષ્ય સ્વામી વિવેકાનંદે રામકૃષ્ણ મિશનની મદદથી તેમના ગુરુ દ્વારા આપવામાં આવેલા ઉપદેશો અને ફિલસૂફીને ફેલાવવાનું કાર્ય ચાલુ રાખ્યું હતું. તેમની પાસે જે ઉપદેશો હતા તે જૂના ઋષિમુનિઓ જેવા જ હતા પરંતુ તેમણે આપેલું જ્ઞાન કોઈપણ સમયે ઉપયોગી સાબિત થયું છે.

૨૦૧૮ – અટલ બિહારી વાજપેયી, ભારતના ૧૦મા વડાપ્રધાન

અટલ બિહારી વાજપેયી ભારતના રાજનેતા અને કવિ હતા. પ્રજાસત્તાક ભારતના ૧૦મા વડાપ્રધાન તરીકે અલગ અલગ કુલ ત્રણ ગાળાઓ દરમ્યાન સેવા આપી હતી. વાજપેયી કુલ નવ વખત લોકસભાના સભ્ય અને બે વખત રાજ્ય સભાના સભ્ય રહ્યા હતા. અલગ અલગ સામાન્ય ચૂંટણીમાં અલગ અલગ ચાર રાજ્યો (ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્ય પ્રદેશ, ગુજરાત અને દિલ્હી)માંથી ચૂંટાનારા તેઓ એક્માત્ર સંસદ સભ્ય હતા. ૧૯૬૯-૧૯૭૨ દરમ્યાન વાજપેયી ભારતીય જન સંઘ (હવે, ભારતીય જનતા પાર્ટી) ના પ્રમુખ હતા.

અટલ બિહારી વાજપેયીનો જન્મ કૃષ્ણાદેવી અને કૃષ્ણ બિહારી વાજપેયીને ત્યાં સાધારણ બ્રાહ્મણ કુટુંબમાં ગ્વાલિયરમાં થયો હતો. તેમના પિતા કૃષ્ણ બિહારી એક કવિ અને શિક્ષક હતા. અટલ બિહારી વાજપેયીએ પ્રાથમિક શિક્ષણ બારા, ગ્વાલિયરની સરસ્વતી શિશુ મંદિર નામની શાળામાં લીધું હતું. તેમણે ગ્વાલિયરની વિક્ટોરીયા કોલેજ (હવે, લક્ષ્મીબાઇ કોલેજ)માંથી હિન્દી, અંગ્રેજી અને સંસ્કૃત ભાષામાં સ્નાતકની પદવી પ્રાપ્ત કરી હતી. તેમણે કાનપુરની DAV કોલેજમાંથી રાજકીય સિદ્ધાંત વિષય સાથે અનુસ્નાતકની પદવી પણ પ્રાપ્ત કરી હતી.

અટલ સરકારે ૧૧ અને ૧૩ મે ૧૯૯૮ના રોજ પોખરણમાં પાંચ ભૂગર્ભ પરમાણુ પરીક્ષણો કરીને ભારતને પરમાણુ શક્તિ દેશ જાહેર કર્યો હતો. આ પગલાથી તેમણે નિર્વિવાદપણે ભારતને વિશ્વના નકશા પર એક મજબૂત વૈશ્વિક શક્તિ તરીકે સ્થાપિત કર્યું. ૧૯ ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૯ના રોજ, સદા-એ-સરહદ નામથી દિલ્હીથી લાહોર માટે બસ સેવા શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ સેવાનું ઉદઘાટન કરીને, પ્રથમ મુસાફર તરીકે, વાજપેયીજીએ પાકિસ્તાનની મુલાકાત લીધી અને નવાઝ શરીફને મળ્યા અને પરસ્પર સંબંધોમાં નવી શરૂઆત કરી.

વાજપેયી જીવનભર અપરિણીત રહ્યા. તેમણે લાંબા સમયની મિત્ર રાજકુમારી કૌલ અને બીએન કૌલની પુત્રી નમિતા ભટ્ટાચાર્યને તેમની દત્તક પુત્રી તરીકે અપનાવી હતી. રાજકુમારી કૌલનું વર્ષ ૨૦૧૪માં અવસાન થયું છે. નમિતા અને તેમના પતિ રંજન ભટ્ટાચાર્ય અટલજી સાથે રહેતા હતા. અટલ બિહારી વાજપેયી રાજનેતાની સાથે સાથે કવિ પણ હતા. મારી એકાવન કવિતાઓ અટલજીનો પ્રખ્યાત કાવ્યસંગ્રહ છે. અટલ બિહારી વાજપેયીને ૨૦૦૯ માં હાર્ટ એટેક આવ્યો હતો, જેના પછી તેઓ બોલી શક્યા ન હતા. ૧૧ જૂન ૨૦૧૮ ના રોજ તેમને કિડનીના ચેપ અને અન્ય કેટલીક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓના કારણે ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ (AIIMS) માં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા, જ્યાં ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૧૮ ના રોજ સાંજે ૦૫.૦૫ વાગ્યે તેમનું અવસાન થયું હતું.