TODAY HISTORY : શું છે 26 જાન્યુઆરીનો ઈતિહાસ ? જાણો આજનું જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ

TODAY HISTORY : આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.

૧૭૮૮ – આર્થર ફિલિપની આગેવાની હેઠળના બ્રિટીશ જહાજી દળના પ્રથમ કાફલાએ ઓસ્ટ્રેલિયા પર પ્રથમ કાયમી યુરોપિયન વસાહતની સ્થાપના કરવા માટે પોર્ટ જેક્સન (સિડની હાર્બર) તરફ પ્રયાણ કર્યું. આ દિવસને ઓસ્ટ્રેલિયા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

ઓસ્ટ્રેલિયા દિવસ એ ઓસ્ટ્રેલિયાનો સત્તાવાર રાષ્ટ્રીય દિવસ છે. દર વર્ષે ૨૬ જાન્યુઆરીના રોજ અવલોકન કરવામાં આવે છે, તે ૧૭૮૮ માં પ્રથમ ફ્લીટના ઉતરાણ અને ન્યુ સાઉથ વેલ્સના સિડની કોવ ખાતે આર્થર ફિલિપ દ્વારા યુનિયન ફ્લેગને લહેરાવવામાં આવે છે. હાલના ઑસ્ટ્રેલિયામાં, ઉજવણીનો ઉદ્દેશ રાષ્ટ્રના વિવિધ સમાજ અને લેન્ડસ્કેપને પ્રતિબિંબિત કરવાનો છે અને સમુદાય અને પારિવારિક ઘટનાઓ, ઑસ્ટ્રેલિયન ઇતિહાસ પર પ્રતિબિંબ, સત્તાવાર સમુદાય પુરસ્કારો અને ઑસ્ટ્રેલિયન સમુદાયના નવા સભ્યોને આવકારતા નાગરિકતા સમારંભો દ્વારા ચિહ્નિત કરવામાં આવે છે.

૧૩ મે ૧૭૮૭ના રોજ ૧૧ જહાજોનો કાફલો, જે ફર્સ્ટ ફ્લીટ તરીકે ઓળખાતો હતો, તેને બ્રિટિશ એડમિરલ્ટી દ્વારા ઈંગ્લેન્ડથી ન્યૂ હોલેન્ડ મોકલવામાં આવ્યો હતો. નૌકાદળના કેપ્ટન આર્થર ફિલિપના આદેશ હેઠળ, કાફલાએ ન્યુ સાઉથ વેલ્સના દરિયાકિનારે બોટની બે ખાતે દંડની વસાહત સ્થાપવાની માંગ કરી હતી, જેની શોધ લેફ્ટનન્ટ જેમ્સ કૂક દ્વારા ૧૭૭૦ માં કરવામાં આવી હતી અને તેનો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો. ઉત્તર અમેરિકામાં તેર વસાહતોની ખોટ. ફ્લીટ ૧૮ અને ૨૦ જાન્યુઆરી ૧૭૮૮ ની વચ્ચે પહોંચ્યું, પરંતુ તે તરત જ સ્પષ્ટ થઈ ગયું કે બોટની ખાડી અયોગ્ય છે.
૨૧ જાન્યુઆરીના રોજ, ફિલિપ અને કેટલાક અધિકારીઓએ પોર્ટ જેક્સન, ઉત્તરમાં ૧૨ કિલોમીટર  ની મુસાફરી કરી, તે જોવા માટે કે તે સમાધાન માટે વધુ સારું સ્થાન હશે કે કેમ. તેઓ ૨૩ જાન્યુઆરી સુધી ત્યાં રહ્યા; ફિલિપે તેમના ઉતરાણની સાઇટનું નામ સિડની કોવ રાખ્યું, હોમ સેક્રેટરી, થોમસ ટાઉનશેન્ડ, ૧ લી વિસ્કાઉન્ટ સિડનીના નામ પરથી. તેઓએ સ્થાનિક આદિવાસી લોકો સાથે પણ સંપર્ક કર્યો.

તેઓ ૨૩ જાન્યુઆરીની સાંજે બોટની ખાડીમાં પાછા ફર્યા, જ્યારે ફિલિપે બીજા દિવસે સવારે, ૨૪ જાન્યુઆરીએ કાફલાને સિડની કોવમાં ખસેડવાનો આદેશ આપ્યો. તે દિવસે, જોરદાર વાવાઝોડું ફૂંકાયું હતું, જેના કારણે બોટની ખાડી છોડવાનું અશક્ય હતું, તેથી તેઓએ બીજા દિવસે, ૨૫ જાન્યુઆરી સુધી રાહ જોવાનું નક્કી કર્યું. જો કે, ૨૪ જાન્યુઆરી દરમિયાન, તેઓએ બોટની ખાડીના પ્રવેશદ્વાર પર એસ્ટ્રોલેબ અને બૌસોલ જહાજોને ફ્રેન્ચ ધ્વજ લહેરાવતા જોયા; તેમને ખાડીમાં પ્રવેશવામાં એટલી જ તકલીફ પડી રહી હતી જેટલી પ્રથમ ફ્લીટ બહાર નીકળી રહી હતી.

૨૫ જાન્યુઆરીએ તોફાન હજુ પણ ફૂંકાઈ રહ્યું હતું; કાફલાએ બોટની ખાડી છોડવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ માત્ર એચએમએસ સપ્લાય એ આર્થર ફિલિપ, ફિલિપ ગિડલી કિંગ, કેટલાક મરીન અને લગભગ ૪૦ દોષિતોને લઈ જવાનો પ્રયાસ કર્યો; તેઓ બપોરે સિડની કોવમાં લંગર કરે છે. દરમિયાન, બોટની ખાડી પર પાછા, એચએમએસ સિરિયસના કેપ્ટન જ્હોન હન્ટરએ ફ્રેન્ચ જહાજો સાથે સંપર્ક કર્યો, અને તેણે અને કમાન્ડર, કેપ્ટન ડી ક્લોનાર્ડ, શુભેચ્છાઓની આપ-લે કરી. ક્લોનાર્ડે હન્ટરને જાણ કરી કે ફ્લીટ કમાન્ડર જીન-ફ્રાંકોઈસ ડી ગાલૌપ, કોમ્ટે ડી લા પેરોસ હતા. સિરિયસે બૉટની ખાડીને સફળતાપૂર્વક સાફ કરી હતી, પરંતુ અન્ય વહાણો ભારે મુશ્કેલીમાં હતા. ચાર્લોટ ખડકોની નજીક ખતરનાક રીતે ફૂંકાઈ ગઈ હતી, મિત્રતા અને પ્રિન્સ ઑફ વેલ્સ ફસાઈ ગયા હતા, બંને જહાજો તેજી અથવા સઢ ગુમાવતા હતા, ચાર્લોટ અને મિત્રતા અથડાઈ હતી, અને લેડી પેનહેન લગભગ જમીન પર દોડી ગયા હતા. આ મુશ્કેલીઓ હોવા છતાં, બાકીના બધા જહાજો આખરે બોટની ખાડીને સાફ કરવામાં અને ૨૬ જાન્યુઆરીના રોજ સિડની કોવ જવા માટે વ્યવસ્થાપિત થયા. છેલ્લું જહાજ લગભગ ૩ વાગ્યે ત્યાં લંગર્યું.
હતું.

૧૯૨૬ – જહોન લોગી બેયર્ડે ટેલિવિઝનનું પ્રથમ નિદર્શન કર્યું.
✓જ્હોન લોગી બાયર્ડ એક સ્કોટિશ શોધક, વિદ્યુત ઈજનેર અને સંશોધક હતા જેમણે ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૨૬ના રોજ વિશ્વની પ્રથમ લાઈવ વર્કિંગ ટેલિવિઝન સિસ્ટમનું નિદર્શન કર્યું હતું. તેમણે સૌપ્રથમ સાર્વજનિક રીતે નિદર્શિત રંગીન ટેલિવિઝન સિસ્ટમ અને સૌપ્રથમ સક્ષમ સંપૂર્ણપણે ઈલેક્ટ્રોનિક રંગીન ટેલિવિઝન પિક્ચર ટ્યુબની શોધ કરી હતી.

૧૯૩૦ – રાષ્ટ્રીય મહાસભા દ્વારા પૂર્ણ સ્વરાજનો ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો.
પૂર્ણ સ્વરાજનો ઠરાવ અથવા તો ભારતના સ્વાતંત્ર્યની ઘોષણા રાષ્ટ્રીય મહાસભા દ્વારા ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૩૦ના દિવસે પારિત કરવામાં આવી. ૩૧ ડિસેમ્બર, ૧૯૨૯ના દિવસે આજના પાકિસ્તાનના લાહોર શહેરમાં રાવિ નદીના કિનારે જવાહરલાલ નહેરુ દ્વારા ધ્વજ ફરકાવવામાં આવ્યો. રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ ભારતના લોકોને ૨૬મી જાન્યુઆરીનો દિવસ "સ્વાતંત્ર્ય દિવસ" તરીકે ઉજવવા ભલામણ કરી. ભારતના ધ્વજને રાષ્ટ્રીય મહાસભાના સ્વયંસેવકો, રાષ્ટ્રવાદીઓ અને નાગરિકો દ્વારા ફરકાવવામાં આવ્યો
૨૬ જાન્યૂઆરી ૧૯૩૦ ના દિવસે સત્તાવાર રીતે "સ્વતંત્રતાની ઘોષણાનો સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો. ત્યાર બાદ ગંધીજી અને નેતાઓએ મોટા સ્તર પર ચળવળના આયોજનની શરૂઆત કરી, તેમણે આમાન્ય માણસને પણ અ અહીંસા ને સમર્પિત એવી આ ક્રાંતિમાં ભાગ લેવા જણાવ્યું. મીઠાનો સત્યાગ્રહ એ સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા મેળવવાના આંદોલનની પ્રથમ ચળવળ હતી.

રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ ચળવળ દરમ્યાન લોકોના સમર્પણની યાદમાં વારંવાર ૨૬મી જાન્યૂઆરીનો દિવસ સ્વતંત્રતા દિવસ તરીકે ઉજવ્યો. ૧૯૪૭માં અંગ્રેજો ભારતને સ્વતંત્રતા અને રાજનૈતિક સત્તા સોંપવા તૈયર થયાં અને ૧૫મી ઓગસ્ટનો દિવસે અસલ સ્વતંત્રતા દિવસ બન્યો. જો કે ભારતનું નવું સંવિધાન ૨૬ જાન્યૂઆરી ૧૯૫૦ ના દિવસથી લાગૂ થયો અને તે દિવસ થી ભારત ગણતંત્ર ઘોષિત થયો.

૧૯૫૦ – ભારતનું બંધારણ અમલમાં આવ્યુ અને ભારત બ્રિટિશ વાલીપણા હેઠળનાં દેશમાંથી સંપૂર્ણ પ્રજાસત્તાક (ગણતંત્ર) દેશ બન્યો, રાજેન્દ્ર પ્રસાદે ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ લીધા.
ભારતનું બંધારણ ભારત દેશનો સર્વોચ્ચ કાયદો છે. ભારત ગણરાજ્યમાં ભારતના બંધારણ મુજબ શાસન વ્યવસ્થા ચાલે છે. ભારતનું આ બંધારણ બંધારણસભામાં ૨૬ નવેમ્બર ૧૯૪૯ના દિવસે પસાર થયું હતું અને ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ના દિવસે લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. ૨૬ જાન્યુઆરીનો દિવસ ભારતમાં પ્રજાસત્તાક પર્વ તરીકે ઊજવામાં આવે છે. મૂળ અપનાવાયેલા બંધારણમાં ૨૨ ભાગો, ૩૯૫ અનુચ્છેદ અને ૮ અનુસૂચિઓ હતી જેમાં બંધારણીય સુધારા દ્વારા વખતોવખત ફેરફાર કરવામાં આવેલ છે.
ભારતનું બંધારણ વિશ્વના તમામ લોકતાંત્રિક દેશોના બંધારણ કરતા સૌથી મોટું લેખિત બંધારણ છે.તેમાં અત્યારે ૪૬૫ અનુચ્છેદ અને ૧૨ અનુસૂચિઓ છે. તે કુલ ૨૫ ભાગોમાં વિભાજીત છે. નિર્માણ સમયે મૂળ બંધારણમાં ૩૯૫ અનુચ્છેદ, ૨૨ ભાગો અને ૮ અનુસૂચિ હતી. બંધારણમાં ભારત સરકારના સંસદીય સ્વરુપનું માળખુ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે જેનું સ્વરુપ કેટલાક અપવાદોને બાદ કરતા સંઘીય પ્રણાલી આધારિત છે. કેન્દ્રની સર્વોચ્ચ સરકારના કાર્યકારી બંધારણીય પ્રમુખ રાષ્ટ્રપતિ છે. ભારતના બંધારણની કલમ ૭૯ અનુસાર કેન્દ્રની સંસદીય પરિષદમાં રાષ્ટ્રપતિ તથા બે સભાઓ છે જેમાં લોકો દ્વારા સીધા ચૂંટાયેલા સાંસદોની સભા લોકસભા અને રાજ્યો દ્વારા ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની સભા રાજ્ય સભા છે. બંધારણની કલમ ૭૪ (૧)માં એવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે કે રાષ્ટ્રપતિની સહાયતા તથા તેને સલાહ આપવા માટે એક મંત્રીમંડળ હશે જેના પ્રમુખ વડાપ્રધાન હશે, રાષ્ટ્રપતિ આ મંત્રીમંડળની સલાહ મુજબ કાર્ય કરે છે.
ભારતના દરેક રાજ્યમાં એક વિધાન સભા અથવા ધારાસભા પણ હોય છે જે લોકસભા હેઠળ કાર્ય કરે છે. ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, આંધ્ર પ્રદેશ અને તેલંગણામાં ઉપરી સભા પણ છે જેને વિધાન પરિષદના નામે ઓળખવામાં આવે છે. રાજ્યપાલ એ દરેક રાજ્યના વડા છે. જ્યારે મુખ્ય મંત્રી એ મંત્રીમંડળના વડા છે. મંત્રીમંડળ સામૂહિક રીતે ધારાસભા કે વિધાનસભા દ્વારા નક્કી થાય છે અને એ સભામાં જે ઠરાવો થાય તે મુજબ કાર્ય કરે છે અને એ મંત્રીઓ પણ એ સભાનો જ એક ભાગ છે. સભાની બેઠકના અધ્યક્ષ અલગથી નિમવામાં આવે છે જેની જવાબદારી વિધાનસભાની બેઠકનું સંચાલન કરવાની છે અને તે કોઇ કારણોસર કોઇપણ ધારાસભ્યને ચોક્કસ સમય સુધી વિધાનસભા/ધારાસભાની બેઠકમાં પ્રતિબંધિત પણ કરી શકે છે.
બંધારણના સાતમાં અનુચ્છેદમાં સંસદસભ્યો અને ધારાસભ્યોના અધિકારોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો સીધા જ કેન્દ્ર સરકાર હેઠળ કેન્દ્રના દિશાનિર્દેશન મુજબ કાર્ય થાય છે.

૧૯૫૦-આજના દિવસની આઝાદ ભારતની તવારીખ

✓ભારતને સાર્વભૌમ લોકશાહી પ્રજાસત્તાક જાહેર કરવામાં આવ્યું અને ભારતનું બંધારણ અમલમાં આવ્યું.

✓સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ અને છેલ્લા ગવર્નર જનરલ ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારીએ તેમના પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું અને ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દેશના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા.

✓ઉત્તર પ્રદેશના સારનાથમાં સ્થિત અશોક સ્તંભના સિંહોને રાષ્ટ્રીય પ્રતીક તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી.

✓વર્ષ ૧૯૩૭ માં રચાયેલી ફેડરલ કોર્ટ ઓફ ઈન્ડિયાનું નામ બદલીને સુપ્રીમ કોર્ટ કરવામાં આવ્યું.

✓ ભારતીય ફ્રિગેટ HMIS દિલ્હીનું નામ બદલીને INS દિલ્હી રાખવામાં આવ્યું.

૧૯૭૨- યુદ્ધમાં શહીદ થયેલા સૈનિકોની યાદમાં દિલ્હીના ઈન્ડિયા ગેટ ખાતે અમર જવાન જ્યોતિની સ્થાપના કરવામાં આવી.
અમર જવાન જ્યોતિ (અમર સૈનિકની જ્યોત) એ એક ભારતીય સ્મારક છે જે ૧૯૭૧ ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ પછી યુદ્ધ દરમિયાન મૃત્યુ પામેલા ભારતીય સશસ્ત્ર દળોના શહીદ અને અજાણ્યા સૈનિકોની યાદમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. "અમર જવાન" (અમર સૈનિક) સ્મારકની ચારેય બાજુઓ પર સોનામાં લખેલું છે અને ટોચ પર, એક L1A1 સેલ્ફ-લોડિંગ રાઇફલ તેના બેરલ પર અજાણ્યા સૈનિકના હેલ્મેટ સાથે ઊભી છે. આસન ચાર કલશ સાથે જોડાયેલું છે, જેમાંથી એકમાં સતત પ્રજ્વલિત જ્યોત હોય છે

સ્મારક બે સ્થળોએ સ્થિત છે. પ્રથમનું નિર્માણ ડિસેમ્બર ૧૯૭૧ માં કરવામાં આવ્યું હતું અને ૧૯૭૨માં ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા નવી દિલ્હીમાં રાજપથ પર ઈન્ડિયા ગેટ હેઠળ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું અને બીજું ભારતીય સશસ્ત્ર દળોના તેમના રાષ્ટ્રીય યુદ્ધોમાં તમામ જાણીતા શહીદો (આઝાદી પછીના)ને સન્માનિત કરવા માટેનું સ્મારક હતું. હેઠળ સ્થાપના કરી હતી. તે 'ગોલ્ડન લેટર્સ'માં લખેલું છે. ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૯ માં પૂર્ણ થયું અને ૨૫ ફેબ્રુઆરીના રોજ નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું, જવાનો "અમર જવાન જ્યોતિ" ની શાશ્વત જ્યોત પ્રગટાવી.

૨૦૦૧ – ૨૦૦૧ ગુજરાત ધરતીકંપ: ગુજરાતના કચ્છ વિસ્તારમાં ૭.૭ની તીવ્રતાનો ભૂકંપનો ભારે આંચકો અનુભવાયો.
૨૦૦૧ ગુજરાત ધરતીકંપ ૨૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૧ના રોજ ભારતના ૫૨માં પ્રજાસત્તાક દિવસે સવારે ૮.૪૬ એ આવ્યો હતો અને ૨ મિનિટ કરતાં વધુ ચાલ્યો હતો. આ ધરતીકંપનું કેન્દ્ર ગુજરાતના કચ્છ જિલ્લાના ભચાઉ તાલુકાના ચોબારી ગામથી ૯ કિમી દક્ષિણ-દક્ષિણપશ્ચિમે હતું. આ ધરતીકંપ ૭.૭ માપનો હતો. ધરતીકંપને કારણે આશરે ૨૦,૦૦૦ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા, ૧,૬૭,૦૦૦ લોકો ઇજા પામ્યા હતા અને આશરે ૪,૦૦,૦૦૦ ઘરો વિનાશ પામ્યા હતા.

કચ્છમાં મૃત્યુઆંક ૧૨,૩૦૦નો હતો. ભૂજ શહેર, જે ધરતીકંપના કેન્દ્રથી માત્ર ૨૦ કિમી દૂર હતું, તે મોટાભાગે નાશ પામ્યું હતું. ભચાઉ અને અંજારમાં પણ ભારે વિનાશ થયો હતો અને અંજાર, ભૂજ અને ભચાઉ તાલુકાના હજારો ગામોમાં તારાજી સર્જાઇ હતી. આ ગામોમાં લાખો ઘરો જેમાં ઐતહાસિક ઇમારતો અને પર્યટક સ્થળોનો સમાવેશ થતો હતો - પણ નાશ પામ્યા હતા. ધરતીકંપને કારણે ભૂજના ૪૦ ટકા ઘરો, આઠ શાળાઓ, બે હોસ્પિટલ અને ૪ કિમીનો માર્ગ નાશ પામ્યો હતો. શહેરનું ઐતહાસિક સ્વામીનારાયણ મંદિર, ઐતહાસિક કિલ્લાઓ, પ્રાગ મહેલ અને આયના મહેલને પણ ભારે નુકશાન થયું હતું. અમદાવાદમાં, ૫૦ બહુમાળી ઇમારતો નાશ પામી હતી અને સંખ્યાબંધ લોકોના મૃત્યુ થયા હતા તેમજ આશરે કુલ ૫.૫ બિલિયન ડોલરની સંપતિનું નુકશાન થયું હતું. કચ્છમાં ધરતીકંપને કારણે ૬૦ ટકા ખોરાક અને પાણીનો પુરવઠો અને આશરે ૨,૫૮,૦૦૦ ઘરો નાશ પામ્યા હતા - જે જિલ્લાના ૯૦ ટકા ઘરો હતા. ભૂજની સિવિલ હોસ્પિટલ સંપૂર્ણ પણે નાશ પામી હતી. ભારતીય સૈન્યે તાત્કાલિક મદદ પૂરી પાડી હતી અને ત્યારે બાદ રેડ ક્રોસ અને રેડ ક્રિસેન્ટ જેવા આંતર રાષ્ટ્રીય સંગઠનો મદદે આવ્યા હતા. રેડ ક્રોસની કામચલાઉ હોસ્પિટલ જ્યાં સુધી નવી હોસ્પિટલ બંધાઇ નહી ત્યાં સુધી ભૂજમાં કાર્યરત રહી હતી.

ભુજિયા ડુંગર ઉપર ધરતીકંપમાં મૃત્યુ પામેલા લોકો માટે સ્મૃતિવન યાદગીરી રૂપે બનાવવામાં આવ્યું છે. તેમાં દરેક વ્યક્તિને સમર્પિત એવા ૧૩,૮૨૩ વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે અને આ બાગમાં ૧૦૮ નાના તળાવો બનાવવામાં આવ્યા છે

અવતરણ:-

૧૮૭૪ – સુરસિંહજી તખ્તસિંહજી ગોહિલ, કલાપી ઉપનામથી પ્રખ્યાત ગુજરાતી કવિ અને લાઠીના રાજવી.
તેમનો જન્મ લાઠીના રાજકુટુંબમાં થયો હતો. તેમણે ૧૮૮૨થી ૧૮૯૦ સુધી રાજકોટની રાજકુમાર કૉલેજમાંથી પ્રાથમિક શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું, જે આંખોની તકલીફ, રાજકીય ખટપટો અને કૌટુંબિક કલહને કારણે એ વખતના અંગ્રેજી પાંચમા ધોરણ સુધી જ પૂર્ણ થઈ શક્યું હતું. કલાપીએ અંગત શિક્ષકો રોકી અંગ્રેજી-સંસ્કૃત સાહિત્યનું શિક્ષણ મેળવ્યું, ફારસી-ઉર્દૂનો પણ અભ્યાસ કર્યો અને વાચન-અધ્યનની રુચિ કેળવી.

દરમિયાન ૧૮૮૯માં ૧૫ વર્ષની વયે તેમનાંથી ૮ વર્ષ મોટા રોહા (કચ્છ)નાં રાજબા (રમા) તથા તેમનાથી ૨ વર્ષ મોટા કોટડા-સાંગાણીનાં આનંદીબા સાથે લગ્ન થયાં. પિતા અને મોટાભાઈનાં અવસાનથી સગીર વયે જ ગાદીવારસ ઠરેલા એમને ૧૮૯૫માં લાઠી સંસ્થાનનું રાજપદ સોંપાયું.

રમા સાથે આવેલી દાસી મોંઘી (પછીથી શોભના) પર ઢળેલી વત્સલતા અને એને કેળવવા જતાં સધાયેલી નિકટતાને કારણે ગાઢ પ્રીતિમાં પરિણમી અને એમના આંતરબાહ્ય જીવનમાં ખળભળાટ મચી ગયો. રાજ્યની ખટપટમાં રમાબા સાથે ઉભા થયેલા મતભેદો દરમ્યાન દાસી મોંધી (પાછળથી શોભના)ની સાહિત્ય તથા તેમની રચનાઓ પ્રત્યેની રૂચી જોતાં તેમ જ તેના બુદ્ધિચાતુર્ય, સુંદરતા અને ભોળપણ જોતાં ૨૦ વર્ષની ઉંમરે એની સાથે પ્રેમ થયો ઘણા સાંસારિક, માનસિક, વૈચારિક સંઘર્ષોને અંતે એમણે ૧૮૯૮માં શોભના સાથે લગ્ન કર્યું.
ઋજુ અને સંવેદનશીલ પ્રકૃતિના આ કવિ પ્રાપ્ત રાજધર્મ બજાવવા છતાં રાજસત્તા અને રાજકાર્યમાં પોતાની જાતને ગોઠવી ન શક્યા. છેવટે ગાદીત્યાગનો દૃઢ નિર્ધાર કરી ચૂકેલા કલાપીનું છપ્પનિયા દુકાળ વખતે લાઠીમાં અવસાન થયું. એવું મનાય છે કે રાજબા-રમાબા સાથે શોભના સાથેના પ્રણયના કારણે મતભેદ થયા અને કવિ કલાપી ને ઝેર આપવામાં આવ્યું હતું.

ગુજરાતી તથા ઈતર ભાષાઓના સાહિત્યગ્રંથોના વાચને તેમ જ વાજસૂરવાળા, મણિલાલ, કાન્ત, ગોવર્ધનરામ, ન્હાનાલાલ, સંચિત વગેરેના સંપર્કે એમની સાહિત્યિક દ્રષ્ટિ અને સજ્જતા કેળવવામાં યોગદાન કર્યું હતું.
૧૮૯૨ થી ૧૯૦૦ સુધીની એમની સર્વ કાવ્યરચનાઓને સમાવતા સંગ્રહ ‘કલાપીનો કેકારવ’નું કાન્તને હાથે ૧૯૦૩માં મરણોત્તર પ્રકાશન થયું. જગન્નાથ ત્રિપાઠી ‘સાગર’ ની સંવર્ધિત સટિપ્પણ આવૃત્તિ (૧૯૩૧) પછી પણ આ બૃહત્ સંગ્રહની આવૃત્તિઓ થવા પામી છે તેમજ એમાંથી પસંદ કરેલા કાવ્યોનાં અનેક સંપાદનો પણ થયાં છે. વર્ડઝવર્થ, શેલી, કીટ્સ વગેરેની રોમાન્ટિક કવિતા-પરંપરાથી પ્રભાવિત કલાપીએ એ કવિઓનાં કેટલાંક કાવ્યોનાં ભાવવાહી રૂપાંતરો ને અનુવાદો પણ કર્યા છે.
કલાપીનો કેકારવ’ની ૧૯૩૧ ની આવૃત્તિમાં સમાવાયેલા, ચાર સર્ગના ‘હમીરજી ગોહિલ’ના ત્રણ સર્ગોને ૧૯૧૨ માં કાન્તે સ્વતંત્ર ગ્રંથરૂપે પ્રગટ કરેલા. સ્કૉટના ‘લેડી ઑવ ધ લેઈક’ ના સ્વરૂપને આધાર તરીકે રાખી ૧૮૯૭માં આરંભેલું આ કાવ્ય ચાર સર્ગે પણ અધૂરું જ રહ્યું છે. મહાકાવ્યરૂપે રચવા ધારેલી બે હજાર ઉપરાંત પંક્તિઓની આ ઇતિહાસ-આધારિત કૃતિ ખંડકાવ્યની વધુ નજીક છે. સંકલનની કચાશો અને નિરૂપણની દીર્ઘસૂત્રતાને લીધે શિથિલ છતાં કલાપીની રુચિર વર્ણનરીતિની દ્રષ્ટિએ તેમ જ દીર્ઘ કથાવસ્તુને આલેખતી કૃતિ લેખે એ નોંધપાત્ર છે.
કલાપી નિયમિતપણે અંગત ડાયરી લખતા હોવાના તથા ૧૮૯૭ આસપાસ એમણે આત્મકથા લખવાનું આરંભ્યાના નિર્દેશો મળે છે, પણ એમનાં આ બંને પ્રકારનાં લખાણો ક્યાંયથી પ્રાપ્ત થતાં નથી.

કલાપી તીર્થ મ્યુઝિયમ ગુજરાતી કવિ કલાપીના જીવન સાથે સંબંધિત વસ્તુઓ ધરાવે છે. મ્યુઝિયમનું ઉદ્ઘાટન ૨૦૦૫ માં કરવામાં આવ્યું હતું. તે ગુજરાતના અમરેલી જિલ્લામાં કલાપીના જન્મસ્થળ પર લાઠી ખાતે આવેલું છે. કલાકારોએ પોતે લખેલા લેખો, પત્રો, તેઓએ ઉપયોગમાં લીધેલી દુર્લભ વસ્તુઓ અને રાજાશાહીનો ઇતિહાસનો વિશાળ સંગ્રહ છે. સ્મારકો કલાપી તીર્થ સાથે પણ સંકળાયેલા હતા, જ્યાં કલાપતિ રહેતા હતા, મહેલ, જે તળાવના કિનારે બેઠો હતો. ગુજરાતના સાહિત્યકારો માટે આ સ્થળ આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.
તા.૯ જુન ૧૯૦૦ના રોજ તેઓનું નિધન થયું હતું.

તહેવારો અને ઉજવણીઓ

પ્રજાસત્તાક દિન...

પ્રજાસત્તાક દિન અથવા ગણતંત્ર દિવસ, ૨૬ જાન્યુઆરી, ભારતનો રાષ્ટ્રીય તહેવાર છે. આ દિવસે ઇ.સ. ૧૯૫૦માં ભારતનું બંધારણ અમલમાં આવ્યુ હતુ અને ભારત બ્રિટિશ વાલીપણા હેઠળનાં દેશમાંથી સંપૂર્ણ પ્રજાસત્તાક (ગણતંત્ર) દેશ બન્યો હતો.
ભારત ૧૫ ઓગસ્ટ,૧૯૪૭ નાં રોજ સ્વતંત્ર થયું, પરંતુ તેમને તેમનું કાયમી બંધારણ હતું નહીં; તેને બદલે સુધારેલા વસાહતી કાયદા, ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા એક્ટ ૧૯૩૫ પર આધારીત, નો અમલ થતો અને દેશ રાજા પંચમ જ્યોર્જનાં બ્રિટિશ આધિપત્ય તળે ગણાતો અને દેશનાં વડા એવા સર્વોચ્ચ પદ 'ગવર્નર જનરલ' ના પદ પર લોર્ડ માઉન્ટબેટન કારભાર સંભાળતા હતા. ૨૯ ઓગસ્ટ,૧૯૪૭ નાં રોજ કાયમી બંધારણ ની રચના માટે ડો.આંબેડકરનાં વડપણ (as Chairman) હેઠળ એક મુસદ્દા સમિતિ નું ગઠન કરવામાં આવ્યું. સમિતિ દ્વારા બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કરી અને ૪ નવેમ્બર,૧૯૪૭ નાં રોજ બંધારણ સભા (Assembly) સમક્ષ રજુ કરવામાં આવ્યો. બંધારણનો સ્વિકાર કરતાં પહેલાં બંધારણ સભા નું ૧૬૬ દિવસનું જાહેર સત્ર મળ્યું, જે ૨ વર્ષ,૧૧ માસ અને ૧૮ દિવસ ચાલ્યું. કેટલાયે વિચારવિમર્શ અને સુધારાઓ પછી,૩૦૮ સભ્યની આ બંધારણ સભાએ ૨૪ જાન્યુઆરી,૧૯૫૦ નાં રોજ આ દસ્તાવેજોની હિન્દી અને અંગ્રેજીમાં હસ્તલિખીત બે નકલો પર હસ્તાક્ષરો કર્યા. બે દિવસ પછી, ભારતનું બંધારણ ભારતભૂમિ માટે કાયદાનું સ્વરૂપ પામ્યું. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચુંટાયા હતા.

અહેવાલ - પોપટભાઇ પટેલ, ઘેલડા

આ પણ વાંચો - Today History : શું છે 25 જાન્યુઆરીની HISTORY ? જાણો આજનું જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ

ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે

ગુજરાતની નંબર 1 ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ એટલે ગુજરાત ફર્સ્ટ (Gujarat First) – જે ગુજરાતીઓને દરેક સમાચારમાં રાખે છે આગળ. ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, ઇલેક્શન, બિઝનેસ, સ્પોર્ટ્સ, મનોરંજન સહિતના દરેક સમાચાર વાંચો ગુજરાત ફર્સ્ટ પર. હવે દરેક સમાચાર આંગળીના ટેરવે આપના મોબાઈલમા, ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ Android અને iOS એપ. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ