ગુજરાતમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડની તૈયારી, જાણો ક્યારે લેવાશે નિર્ણય

હાલ દેશમાં લગ્ન, છૂટાછેડા, વારસાઈ અને ઉત્તરાધિકાર વગેરે જેવા મામલામાં જુદા-જુદા ધર્મો પ્રમાણે અલગ-અલગ કાયદાઓ છે. જેમકે હિંદુઓમાં (શીખ, બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મમાં પણ) લગ્ન અને છૂટાછેડાના મામલા ‘હિંદુ મેરેજ એક્ટ’ હેઠળ આવે છે. ઉત્તરાધિકાર અને વારસાઈના મામલામાં ‘હિંદુ સક્સેશન એકટ’ લાગુ થાય છે. જ્યારે ખ્રિસ્તીઓમાં લગ્નો અને છૂટાછેડાના મામલા માટે ‘ક્રિશ્ચયન મેરેજ એક્ટ’ અને પારસીઓ માટે ‘પારસી મેરેજ એન્ડ ડાઈવોર્સ એક્ટ’ લાગુ પડે છે.

પરંતુ મુસ્લિમ સમાજ માટે બનાવવામાં આવેલ મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડ કોઈ પણ કાયદા કે સંહિતા હેઠળ કોડિફાઈડ નથી, પરંતુ ધાર્મિક વ્યાખ્યાઓ ઉપર આધારિત છે.

હાલ દેશમાં અલગ-અલગ ધર્મો માટે અલગ-અલગ પર્સનલ લો છે. જેમકે મુસ્લિમ પર્સનલ લો.. ચાર લગ્નોની પરવાનગી આપે છે, જ્યારે હિંદુ સહિત અન્ય ધર્મોમાં માત્ર એક લગ્નનો નિયમ છે. લગ્નની ન્યૂનતમ ઉંમર કઈ હોય શકે તે મામલે પણ સમુદાયો અને ધર્મો માટે અલગ-અલગ વ્યવસ્થા છે.

જો યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરવામાં આવે તો દરેક ધર્મ માટે સમાન કાયદો લાગુ પડશે. જેથી લગ્ન, છૂટાછેડા, ઉત્તરાધિકાર વગરે જેવા મામલામાં સમાન નિયમો લાગુ પડશે. ઉપરાંત મહિલાઓના પિતાની સંપત્તિ ઉપર અધિકાર જેવા મામલામાં પણ સમાન નિયમો અને કાયદાઓ લાગુ પડશે. ટૂંકમાં, આ એક એવો નિષ્પક્ષ કાનૂન છે જે કોઈ પણ ધર્મ-જાતિ મજહબ સાથે સબંધ ધરાવતો નથી.

સમાન નાગરિક સંહિતા એક એવો મુદ્દો છે, જે હમેંશાથી ભાજપના એજન્ડામાં રહ્યો છે. 1989માં લોકસભાની ચૂંટણી વખતે પહેલીવાર ભાજપે પોતાના ઘોષણાપત્રમાં સમાન નાગરિક સંહિતાનો મુદ્દો સામેલ કર્યો હતો. 2019ની લોકસભા ચૂંટણી ઢંઢેરામાં પણ આ મુદ્દો સમાવ્યો હતો. ભાજપનું માનવું છે કે જયાં સુધી સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવામાં ન આવે, ત્યાં સુધી લિંગ સમાનતા આવી શકે નહી.આમ જોવા જઇએ તો આઝાદી પછી સમાન નાગરિક સંહિતા પર ચર્ચા ચાલી રહી છે, પરંતુ હજુ સુધી તેને લાગુ કરી શકાય નથી.જો કે, ગોવાં પહેલેથી જ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગૂ છે. ગોવા, દેશું એકમાત્ર રાજ્ય છે જયાં સમાન નાગરિક સંહિતા અમલમાં છે. અહીં 1961થી પોર્ટુગલ સિવિલ કોડ 1867 લાગૂ છે. 

ગુજરાત સરકાર ઉત્તરાખંડની જેમ જ રાજ્યમાં સમાન નાગરિક સંહિતાના અમલીકરણના તમામ પાસાઓનું મૂલ્યાંકન કરવા હાઇકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરવાની દરખાસ્ત રજૂ કરે તેવી શક્યતા છે

સંવિધાનના અનુચ્છેદ ૪૪ મુજબ સમાજમાં દરેક વર્ગને વિના કોઈ ભેદભાવ એક સરખો અધિકાર મળે, કમજોર વર્ગ હોય કે મહિલાઓ હોય એમને અધિકાર સુરક્ષિત હોવા જોઈયે. ભારતમાં વિવિધતામા એકતાના દર્શન થાય છે પણ દેશમાં જાતિ અને ધર્મના આધાર પર અલગ અલગ કાનુન અને મેરેજ એક્ટ બનેલા છે જેથી સામાજિક ઢાંચો બગડી જાય છે ન્યાયિક પ્રક્રિયામાં પણ ગણી બધી મુશ્કેલી આવે છે, આના કારણે જ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ જરુરી છે જેથી બધા ધર્મ જાતિ વર્ગના લોકોને કોઈ પણ પ્રકારના ભેદભાવ વિના એક સમાન ન્યાય અધિકાર હક મળે અને સમાજમાં એક જ સિસ્ટમ ચાલે.