Prakash Jha ની ફિલ્મ 'પરીક્ષા' એટલે આજની શિક્ષણ પધ્ધતિ માટે 'સટ્ટાક'

 Prakash Jha આ વખતે  ફિલ્મ Pareeksha લઈને આવ્યા છે જે ખૂબ જ ભાવનાત્મક છે અને એક સત્ય ઘટના પર આધારિત છે, જેની સાથે તમે જોડાયેલા અનુભવશો. ફિલ્મનો કેનવાસ ચોક્કસપણે 'Super-30'સુપર થર્ટી જેવો જ છે. પરંતુ, આ ફિલ્મમાં પ્રકાશ ઝાની માવજતના કારણે વાર્તા ખૂબ જ રસપ્રદ બની  છે.

કેવી છે ફિલ્મ પરીક્ષા?

કાદવમાં જ કમળ ખીલે છે..., આ કહેવત સમાજનું સત્ય તેમજ કાદવ અને કમળ બંનેની વાસ્તવિકતા જણાવે છે કે જો તમારામાં ક્ષમતા હોય તો તમને આગળ વધતા કોઈ રોકી શકે નહીં, પછી ભલે ગમે તે હોય.

પ્રકાશ ઝાની ફિલ્મ પરીક્ષા પણ સમાજને એ જ સત્ય શીખવે છે અને વિચારવા મજબૂર કરે છે કે ગરીબ પરિવારનો આશાસ્પદ પુત્ર પણ સમૃદ્ધ પરિવારના બાળકો જેટલો જ સારા શિક્ષણનો હકદાર છે. પૈસાનો અભાવ, મજબૂરી અને સામાજિક દરજ્જો એ ગરીબ બાળકની પ્રગતિમાં અવરોધ ઊભો કરે છે.

એક માટીનું કોડિયું પણ અંધકારને ચીરીને વિશ્વને પ્રકાશિત કરી શકે

Prakash Jha ફિલ્મ  'પરીક્ષા'માં ફિલ્મ બનાવવાની તેમની જૂની શૈલી પર જીવી રહ્યા હોય તેવું લાગે છે, જેમાં તેમની વાર્તાને કોઈ મોટા સ્ટારની જરૂર નથી અને લોકો તેમની વાર્તાથી પ્રભાવિત થયા છે.

આદિલ હુસૈન, પ્રિયંકા બોઝ, સંજય સૂરી અને શુભમ ઝા જેવા કલાકારો અભિનીત, ફિલ્મ પરીક્ષા અત્યંત ભાવનાત્મક અને હૃદયસ્પર્શી છે, જ્યાં તમે કલાકારોના અભિનય સાથે સાથે વાર્તાના આત્મા સાથે જોડાઓ છો અને સમજો છો કે સમાજ નીચલી જાતિના લોકો અને નાના કામદારો સાથે અપમાનજનક વર્તન કેમ કરે છે ? શા માટે તેઓ તેમના બાળકોને સારા શિક્ષણથી વંચિત રાખવા માંગે છે?

ફિલ્મ ખૂબ જ સરળ હોવા છતાં પણ ઘણી અસરકારક

લાંબા સમય પછી પ્રકાશ ઝાએ એક વાર્તા લખી છે જે ખૂબ જ સરળ હોવા છતાં પણ ઘણી અસરકારક છે. ઝારખંડની મધ્યમાં એક ગરીબ રિક્ષાચાલક પરિવારને ધ્યાનમાં રાખીને લખાયેલી ફિલ્મ પરીક્ષાને જોઈને વિકાસ બહલની હૃતિક રોશન સ્ટારર ફિલ્મ સુપર 30 અને ઈરફાન ખાનની ફિલ્મ હિન્દી મીડિયમની યાદ આવે છે, જેમાં સુપર 30ના સ્થાપક આનંદ કુમારની વાર્તા બતાવવામાં આવી હતી. .

પ્રકાશ ઝાની ફિલ્મ Pareeksha એક એવા પિતાની વાર્તા છે જે કોઈપણ ભોગે પોતાના પુત્રને મોંઘીદાટ  અંગ્રેજી માધ્યમની શાળામાં દાખલ કરાવીને ગરીબીનાં દલદલમાંથી બહાર કાઢવા માંગે છે અને તેને દેશના ઉચ્ચ વર્ગના બાળકોમાં ઉભો કરવા માંગે છે.

વાસ્તવમાં શિક્ષણ જ એક એવું માધ્યમ છે જેના દ્વારા આર્થિક સ્થિતિ સુધરી શકે છે અને સમાજમાં ઓળખ પણ બનાવી શકાય છે. પ્રકાશ ઝાની આ ફિલ્મ એક IPSની વાર્તા પણ કહે છે, જે ગરીબ બાળકોને ભણાવવા માટે ઝૂંપડપટ્ટી વિસ્તારમાં જાય છે અને કેવી રીતે તેને સમાજના ઉચ્ચ વર્ગના લોકો દ્વારા તેની હેરાનગતિ થાય છે?

દર્શકની પરીક્ષા લેતી ફિલ્મ  

Prakash Jha ની ફિલ્મ પરિક્ષાની વાર્તા બુચી પાસવાન, એક રિક્ષાચાલક સાથે શરૂ થાય છે, જે રાંચી શહેરમાં આંબેડકર નગરમાં તેની પત્ની અને પુત્ર સાથે રહે છે. બૂચી પાસવાન વિદ્યાર્થીઓને રિક્ષામાં શાળાએ લઈ જાય છે અને કેટલીકવાર સમૃદ્ધ પરિવારના બાળકો દ્વારા તેમના પુત્ર બુલબુલ કુમાર માટે પુસ્તકો અને બેગ લાવે છે.

બુલબુલ અભ્યાસમાં ખૂબ જ હોશિયાર છે, પરંતુ તેને સરકારી શાળામાં શિક્ષણનું સ્તર નીચું છે. બુચીની પત્ની એક વાસણના કારખાનામાં વાસણ-ગ્રાઇન્ડરનું કામ કરે છે. બૂચીના જીવનમાં દારૂ અને જુગાર છે, પરંતુ તેની દિલથી ઈચ્છા છે કે તેનું બાળક સારી શાળામાં ભણે. આ ઈચ્છાને કારણે તે ખોટા કામો કરવા લાગે છે.

એક દિવસ તેને એક પર્સ મળે છે જેમાં તેને 80 હજાર રૂપિયા મળે છે. પૈસા પરત કરવાને બદલે, તે તેના પુત્ર બુલબુલને રાંચીની પ્રતિષ્ઠિત સેફાયર સ્કૂલમાં પ્રવેશ અપાવવાનું સપનું જુએ છે અને કોઈક રીતે પ્રિન્સિપાલને વિનંતી કરીને, તે બુલબુલને પ્રવેશ પરીક્ષા આપવા માટે રાજી કરે છે.

બુલબુલનો IQ ખૂબ જ ઊંચો છે. યાદશક્તિ સારી હોવાથી તે તમામ અવરોધો પાર કરે છે અને રજિસ્ટ્રારના ના પાડવા છતાં તેને સેફાયર સ્કૂલમાં પ્રવેશ મળે છે ? અને આવું ન થાય તે માટે શાળાના વહીવટ પર દબાણ કરે છે.

શિક્ષણના ખાનગીકરણ પર કટાક્ષ 

બુલબુલ, રિક્ષાચાલક બૂચી પાસવાન પાસે શાળાની ફી ચૂકવવા માટે, તેના દેવાનો બોજ વધી જાય છે અને બુચીને ચોરી કરવાની ફરજ પડે છે. તેમાંથી જે પૈસા મળે છે તેનાથી તે બુલબુલની શાળાની ફી ચૂકવે છે અને તેના પુત્રને પરીક્ષામાં મદદ કરવા માટે શાળા પ્રશાસનને લાંચ પણ આપે છે. જ્યારે બુલબુલને લાંચનો પવન મળે છે ત્યારે બુલબુલને  ખૂબ જ ખરાબ લાગે છે. દરમિયાન, બૂચીનું મન પણ બદલાવા લાગે છે, પરંતુ મજબૂરીમાં તે ફરીથી ચોરીના માર્ગે જાય છે અને પકડાઈ જાય છે.

પોલીસ સ્ટેશનમાં જ્યારે પોલીસકર્મીઓ તેની પૂછપરછ કરે છે ત્યારે તે તેના પુત્રનું જીવન બરબાદ થઈ જશે તેવા ડરથી કંઈ બોલતો નથી. આ પછી, આઈપીએસ અધિકારી સંજય સૂરી ફિલ્મમાં પ્રવેશ કરે છે, જે બૂચી પાસવાનની પૂછપરછ કરે છે અને બાદમાં તેની કોલોનીમાં જાય છે અને બુલબુલ સહિત ઘણા ગરીબ બાળકોને ભણાવે છે.

પછી તો મીડિયા અને રાજકારણીઓ સહિત દરેકની નજર IPS કૈલાશ આનંદ પર જાય છે અને ધનિક લોકો તેમના બાળકોને ભણાવવા માટે તેમના પર દબાણ કરે છે, પરંતુ કૈલાશ આનંદ સંમત થતા નથી.

ફિલ્મ 'રાજનીતિ'અને 'ગંગાજળ' પછી આ ફિલ્મ વહીવટી તંત્રને નગ્ન કર્યું 

બુલબુલની બોર્ડની પરીક્ષાઓ નજીક હોવાથી IPS કૈલાશ તેને માત્ર ભણાવતો જ નથી પણ પ્રોત્સાહિત પણ કરે છે. દરમિયાન, બધાને બૂચી પાસવાનની ચોરી વિશે ખબર પડે છે અને તેની ઘણી બદનામી થાય છે. બુલબુલને શાળામાંથી કાઢી મુકવાની વાત પણ છે. અંતે, બુલબુલ બોર્ડની પરીક્ષામાં બેસી શકશે કે કેમ, બૂચીને કેટલી સજા થાય છે? અને આઈપીએસ કૈલાશનું શું થાય છે? આ બધા પ્રશ્નોના જવાબ પ્રકાશ ઝાની ફિલ્મ પરીક્ષાના અંતે મળે છે.

Pareeksha ફિલ્મ માટે પ્રકાશ ઝાએ ખૂબ જ મર્યાદિત કાસ્ટ સાથે એક કોમ્પેક્ટ સ્ટોરી લખી છે, જે દર્શકોને આ વાત એની પોતાની લાગે છે.  

અભિનય અને દિગ્દર્શન

બુચી પાસવાન તરીકે આદિલ હુસૈન એક લાચાર અને લાચાર રિક્ષાચાલકની ભૂમિકાને ન્યાય આપે છે. જ્યારે સપનાની સાથે આંખોમાં આંસુ દેખાય છે, તો આદિલ હુસૈનનો અભિનય તદ્દન સાહજિક છે. એ ઉત્તમ અભિનેતા છે એ સાબિત કરી દીધું છે.  

પ્રિયંકા બોઝ બુચી પાસવાનની પત્નીના રોલમાં પરફેક્ટ લાગી રહી છે. પ્રિયંકા અને આદિલ બંને કુશળ કલાકારો છે અને પ્રકાશ ઝાની અપેક્ષાઓ પર ખરા ઉતર્યા છે. આ ફિલ્મમાં સંજય સૂરી IPS કૈલાશ આનંદની ભૂમિકામાં ઉત્તમ છે. સંજયના થોડાક જ સીન છે, પરંતુ તેણે દિલ જીતી લીધું છે.

આ ફિલ્મની સૌથી ખાસ વાત છે બુલબુલ. બાળ કલાકાર શુભમ ઝાના બુલબુલના રોલના પૂરતા વખાણ કરીએ એટલાં ઓછા. એક ગરીબ અને આશાસ્પદ વિદ્યાર્થી તરીકે શુભમ ઝાની અભિનય લાગણી અને અભિવ્યક્તિની દ્રષ્ટિએ તમારા હૃદયને સ્પર્શી જશે.

પ્રકાશ ઝાના દિગ્દર્શન વિશે દુનિયા જાણે છે કે તેઓ હિન્દી ફિલ્મ ઉદ્યોગના થોડા એવા દિગ્દર્શકોમાંના એક છે જેઓ તેમની ફિલ્મોમાં જાદુ સર્જે છે અને દર્શકો એ જાદુ હેઠળ મંત્રમુગ્ધ થઈ જાય છે. ફિલ્મ પરીક્ષા પ્રકાશ ઝા માટે ખૂબ જ ખાસ છે, કારણ કે આ ફિલ્મની વાર્તા બાળપણથી જ તેમના મગજમાં કોતરાયેલી હતી.

ફિલ્મ પરીક્ષામાં, જ્યારે બુલબુલને સેફાયર સ્કૂલમાં એડમિશન મળે છે, ત્યારે તેની કોલોનીના લોકો આનંદમાં બેન્ડ વગાડે છે કે ઝૂંપડપટ્ટીમાંથી એક બાળક શહેરની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત શાળામાં ભણવા જઈ રહ્યું છે.

આ સીનમાં Prakash Jha નું ડિરેક્શન દેખાઈ રહ્યું છે કે કેવી રીતે તેઓ નાની-નાની ટ્રિક્સથી પોતાની ફિલ્મને ખાસ બનાવે છે અને લોકોને પસંદ કરે છે. પ્રકાશ ઝાએ ફિલ્મ પરીક્ષાની પરીક્ષામાં ટોપ કર્યું છે અને દર્શકો આ માટે Prakash Jha નો આભાર માનશે.

‘પરીક્ષા’ ફિલ્મ જોવી જ પડે  

પરિક્ષા એ એક સત્ય ઘટનાથી પ્રેરિત વાર્તા છે, જે અમીર અને ગરીબ વચ્ચેનું અંતર અને પિતાના સંઘર્ષને પણ દર્શાવે છે કે કેવી રીતે તે પોતાના પુત્રને શિક્ષિત કરવા અને પૈસા કમાવવા માટે પોતાને ખોટા કાર્યો કરવાથી રોકી શકતો નથી.

આ સાથે પ્રકાશ ઝાએ પરીક્ષામાં રાજકારણીઓ અને પોલીસ અધિકારીઓ વચ્ચેના સંઘર્ષને પણ બતાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

પ્રકાશ ઝાની દરેક ફિલ્મ જોવાની ઉત્સુકતા થાય જ કે આ ફિલ્મમાં એ કયો સળગતો પ્રશ્ન લઈને આવશે

‘સુપર 30’ પછી, બિહાર-ઝારખંડની શિક્ષણ પ્રણાલીની સ્થિતિ જણાવતી સારી અને જોવાલાયક ફિલ્મ છે - પરિક્ષા.

આ પણ વાંચો- આજના સમયમાં કોઈ પણ પુરુષ એક સાચો The Man નથી: Salman Khan