Raj Kapoor-સમયથી આગળ દોડતો શોમેન

Raj Kapoor ઊર્ફે  Shrishti Nath Kapoor ઊર્ફે Ranbir Raj Kapoor  (14 December 1924 – 2 June 1988)ની વાત. બોલીવુડમાં એ શૉ મેન કહેવાતા.

દિલ્હીમાં ઇન્દિરા ગાંધીની હત્યા પછી, રાજીવ ગાંધીને વડાપ્રધાન બન્યાને બહુ સમય વિત્યો ન હતો.... 1985માં દિલ્હીમાં મે-જૂનની આકરી ગરમી બાદ, જુલાઈનો ઝરમર વરસાદ દિલ્હીને ભીંજવી રહ્યો હતો. .જુલાઈના છેલ્લા સપ્તાહમાં ભારતના મહાન શોમેન કહેવાતા નિર્માતા નિર્દેશક અભિનેતા રાજ કપૂરની ફિલ્મ 'રામ તેરી ગંગા મૈલી' દિલ્હીના થિયેટરોમાં રિલીઝ થઈ. આ ફિલ્મમાં પહેલીવાર કામ કરતી અભિનેત્રી 'મંદાકિની'ના ત્રણેક બોલ્ડ સીન હતા.

જો કે આવું પહેલીવાર બન્યું ન હતું, તે સમયે મોર્નિંગ શોમાં ચાલતી અંગ્રેજી અને સાઉથની બી ગ્રેડની ફિલ્મોના ઉશ્કેરણીજનક પોસ્ટરો દિલ્હીના થિયેટરોમાં પ્રદર્શિત કરવામાં આવતાં હતાં પરંતુ તે પણ આ રીતે ખુલ્લેઆમ પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા ન હતા જે રીતે આ ફિલ્મના પોસ્ટરોમાં હતાં… આવાં પોસ્ટરોમાં અમુક જગ્યાઓ પર વાદળી અથવા કાળી શાહી લગાવવામાં આવતી હતી અથવા ટોકીના નામ સાથે એક અલગ સ્ટ્રીપ ચોંટાડવામાં આવતી હતી જેના પર શોનું ટાઇમિંગ લખેલું રહેતું. પરંતુ દિલ્હીમાં આ પોસ્ટરોમાં ફિલ્મ 'રામ તેરી ગંગા મૈલી'ના હોર્ડિંગ્સ, સફેદ શિફોન સાડીમાં ધોધમાં નહાતી અર્ધ-નગ્ન મંદાકિની સિવાય, રાજીવ કપૂર અને મંદાકિનીનું ખૂબ જ  અંતરંગ દ્રશ્ય પણ દર્શાવવામાં આવ્યું હતું...

ખાસ રણનીતિથી આ પોસ્ટરો અને હોર્ડિંગ્સ જાહેર સ્થળોએ લગાવવામાં આવ્યા

કોઈને ખબર ન હતી કે ફિલ્મના પ્રમોશન માટે ખાસ રણનીતિના કારણે આ પોસ્ટરો અને હોર્ડિંગ્સ જાહેર સ્થળોએ લગાવવામાં આવ્યા હતા હકીકતમાં તે સમયે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રી વીસીઆરના આવવાને કારણે વિનાશના આરે હતી. અને રાજ કપૂર ઇચ્છતા હતા કે દર્શકો તેમની ફિલ્મ જોવા માટે સિનેમા હોલમાં જ આવે... આથી, ફિલ્મના વિતરકો અને રાજ કપૂરે તેમની ફિલ્મના પોસ્ટરો કોલેજો, બસ સ્ટેન્ડ, હોટલોમાં પોસ્ટર ખાસ લગાવ્યા હતા. 'રામ તેરી ગંગા મૈલી' કોઈ પણ ભોગે બમ્પર હિટ થઈ ગઈ હતી... પોસ્ટરોએ પોતાનું કામ કરી દીધું હતું... ફિલ્મને માઉથ પબ્લિસિટી પણ મળી ગઈ હતી... ફિલ્મના એડવાન્સ બુકિંગ ચાર્ટ્સ સિનેમા હોલમાં ભરાવા લાગ્યા હતા. શહેર....કોલેજો અને શાળાઓના યુવાનો 'રામ તેરી ગંગા મૈલી' જોવા ઉમટી પડ્યા...રાજ કપૂરની વ્યૂહરચના કામ કરી ગઈ...

વર્ષની સૌથી વધુ કમાણી કરનાર ફિલ્મ બની

'રામ તેરી ગંગા મૈલી' બોક્સ ઓફિસ પર ખૂબ જ કમાણી કરી હતી, જો કે આ ફિલ્મનો ખર્ચ માત્ર 1 કરોડ 44 લાખ રૂપિયા હતો 1985માં રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ 'રામ તેરી ગંગા મૈલી' તે વર્ષની સૌથી વધુ કમાણી કરનાર ફિલ્મ બની હતી... દેખીતી રીતે જ મંદાકિની પર શૂટ કરાયેલા બોલ્ડ સીન્સનો પણ આમાં ફાળો હતો.

આ ફિલ્મ જોઈ રહેલા દર્શકોને નવાઈ લાગી કે Raj Kapoor આ ફિલ્મને 'એડલ્ટ સર્ટિફિકેટ' વિના સેન્સર બોર્ડે કેવી રીતે પાસ કરાવી? હિન્દી સિનેમાના ઈતિહાસમાં આ પહેલીવાર બન્યું હતું જ્યારે કોઈ ફિલ્મ નિર્માતાએ એડલ્ટ સર્ટિફિકેટ વિના પસાર થઈ હોય. ફિલ્મમાં ધોધ નીચે નહાતી માત્ર પાતળી સફેદ સાફીમાં મંદાકિનીનો સીન શુટ કરાયેલ હતો. પાણીથી ભીંજાયેલ સફેદ પારદર્શક સાડીમાં મંદાકિનીને જોવા જ ખાસ દર્શકો જતા... પરંતુ રાજ કપૂરે આ દ્રશ્ય સેન્સર બોર્ડમાંથી કેવી રીતે પાસ કરાવ્યું તે 38 વર્ષ પછી પણ રહસ્ય  છે.

જ્યારે 'રામ તેરી ગંગા મૈલી' તૈયાર થઈ હતી, ત્યારે ફિલ્મની રિલીઝ પહેલાં, રાજ કપૂરે એક ખાનગી સ્ક્રીનિંગનું આયોજન કર્યું હતું જેમાં તેમના નજીકના સંબંધીઓ અને કુટુંબીજનોએ હાજરી આપી હતી...રાજસાહેબના આ મિત્રોમાં, તેમના સૌથી ખાસ મિત્ર ઝુનઝુનવાલા પણ હાજર હતા, જ્યારે ચા-નાસ્તાનો સમય હતો ત્યારે Raj Kapoorએ   ઝુનઝુનવાલાને પૂછ્યું...

“મને કહો કે તમને અમારી ફિલ્મ કેવી લાગી?”

ઝુનઝુનવાલાએ થોડા નિરાશ થઈને કહ્યું... "ફિલ્મ સારી છે અને આશા છે કે દર્શકોને તે ગમશે...પરંતુ ફિલ્મમાં એક ગીત છે જેમાં ધોધમાં નહાતી વખતે સફેદ સાડીમાં મંદાકિનીના શરીરના અંગો સ્પષ્ટપણે દેખાઈ રહ્યા છે. મને નથી લાગતું કે સેન્સર બોર્ડ આ ફિલ્મને પસંદ કરશે. આ દ્રશ્ય કટ કરી દો.”

જવાબમાં રાજ કપૂરે હસીને કહ્યું, "મને ખબર છે કે સેન્સર બોર્ડ દ્વારા આ સીનને કટ કરવામાં આવશે અને માત્ર આ સીન જ નહી પરંતુ અન્ય ઘણા બોલ્ડ સીન પણ કટ કરવામાં આવશે."

બોલ્ડ સીન્સ પણ કાપી નખાયા અને ફિલ્મને A સર્ટિફિકેટ આપવાનું નક્કી થયું

જ્યારે રાજ કપૂર ફિલ્મના સર્ટિફિકેટ માટે સેન્સર બોર્ડ પાસે પહોંચ્યા ત્યારે સેન્સર બોર્ડે ધોધમાં નહાવાના સીનને કાપી નાખ્યા અને કેટલાક વધુ બોલ્ડ સીન્સ પણ કાપી નાખ્યા અને ફિલ્મને એ સર્ટિફિકેટ આપવાનું નક્કી કર્યું. ફિલ્મનું વોટરફોલ ગીત અને ફિલ્મમાં એક જગ્યાએ એક બાળકને સ્તનપાન કરાવતી હિરોઈનનો સીન... જેમાં મંદાકિનીનું પ્રાઈવેટ પાર્ટ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યો હતો.... પરંતુ Raj Kapoor ને આ મંજૂર ન હતું, તેમણે કહ્યું કે આ દ્રશ્યો આ ફિલ્મનો ટર્નિંગ પોઈન્ટ છે, જો તેને હટાવી દેવામાં આવે તો ફિલ્મનો કોઈ અર્થ નહીં રહે...

આ ફિલ્મ સેન્સર બોર્ડમાં ફસાઈ ગયા પછી રાજ કપૂર પોતે દિલ્હી ગયા અને તેમણે કઈ યુક્તિઓ કરીને આ સીન પાસ કરાવ્યો એટલું જ નહીં પણ મોટા ભાગના બોલ્ડ સીન્સને ફિલ્મમાં યથાવત રખાયા અને પછી ફિલ્મને. U સર્ટિફિકેટ મળ્યું... પહેલા આ ફિલ્મને A સર્ટિફિકેટ સાથે રિલીઝ કરવામાં  આવવાની હતી તેને બદલે તેને UA સર્ટિફિકેટ આપવામાં આવ્યું હતું.

સામાજિક દૂષણોનું સિનેમેટિક રિફ્લેક્શન્સ એટલે રાજ્યકપૂરની ફિલ્મ્સ

Raj Kapoorની ફિલ્મોની વિશેષતા એ રહી છે કે તેમણે પોતાના સમયની સામાજિક દૂષણોને સિનેમેટિક રિફ્લેક્શન્સની મદદથી ખૂબ જ અસરકારક રીતે રજૂ કરી છે અને તેમાં પોતાનો અંગત અભિપ્રાય વ્યક્ત કરવામાં પણ કચાશ રાખી નથી.

રાજ કપૂરે પોતાની ફિલ્મ 'રામ તેરી ગંગા મૈલી'માં ગંગા નદીની સફર બતાવી છે અને બતાવ્યું છે કે કેવી રીતે માણસની જેમ  ગંગા પણ સમુદ્ર સુધી પહોંચતાં ગંદી થઈ જાય છે.. ....ફિલ્મના શીર્ષકને લઈને લોકો ખૂબ જ ગુસ્સે થયા હતા અને શરૂઆતથી જ તેની રજૂઆત સુધી હોબાળો ચાલુ રહ્યો હતો..... રાજીવ કપૂર સાથે સુહાગ રાતના મંદાકિનીના અંતરંગ દ્રશ્યોની પણ ખૂબ ચર્ચા થઈ હતી... ..નામ પવિત્ર ગંગા નદી પછી હિરોઈન અને તેને રામ સાથે જોડવાથી રાજ કપૂરની ઘણી બદનામી થઈ હતી... પરંતુ તેમ છતાં, રાજ કપૂરે તેની ફિલ્મને સેન્સર બોર્ડે કેવી રીતે પાસ કરાવી તે રહસ્ય જ રહ્યું, આ બધું પણ કેવી રીતે થયું?

'રામ તેરી ગંગા મૈલી' રાજ કપૂર દ્વારા નિર્દેશિત છેલ્લી ફિલ્મ હતી.

પોતાના ફિલ્મ સર્જનમાં સમગ્રતયા ડૂબી જનાર  Raj Kapoorને ભારતીય સિનેમાના મહાન શોમેન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ફિલ્મ ઈતિહાસકારો અને ફિલ્મ રસિયાઓ તેમને "ભારતીય સિનેમાના ચાર્લી ચૅપ્લિન" તરીકે બોલે છે, કારણ કે એમની ફિલ્મનાં પાત્રો  પ્રતિકૂળતા હોવા છતાં પણ ખુશખુશાલ અને પ્રમાણિક હતા.

‘આવારા હું,ગર્દિશ મેં હું આસમાન કા તારા હું’ એટલે રાજકપૂરનાં ફિલ્મોનાં કથાનક.  

આ પણ વાંચો- ENTERTAINMENT: સની દેઓલ પર છેતરપિંડીનો આરોપ,નિર્માતાને લગાવ્યો કરોડોનો ચૂનો